Дар Форуми мазкур дурнамои рушди ВАО дар фазои собиқ Шӯравӣ, ҳамчунин рушди технологияи нави бисёрсоҳа ва гузаштан ба воситаҳои рақамӣ, падидаҳои мушобеҳи ВАО, рақобати анъанавӣ миёни ВАО ва эҷодкунандагони барномаҳои нав дар шабакаҳои иҷтимоӣ баррасӣ мешаванд.

Тоҷикистонро дар Форуми мазкур директори Агентии миллии иттилоотии Тоҷикистон «Ховар» Садриддин Шамсуддинов, директори Агентии иттилоотии «Авесто» Зафар Абдуллоев, ҷонишини раиси Иттифоқи журналистони Тоҷикистон Пӯлод Нуров, роҳбари Маркази медиа-хизматрасонии «Килк» Комилҷон Холов, директори радиои «Ватан» Вера Кулакова, сармуҳаррирони ВАО-и мустақил Сайёфи Мизроб, Гулнора Амиршоева, Хуршеди Атовулло, Ҷамшед Ӯлмасов муаррифӣ менамоянд.

Дар чаҳорчӯби баргузории Форум намоиши суратҳо ташкил ва дар он маҳсули кори суратгирҳои давлатҳои ИДМ намоиш дода шуд.

АМИТ«Ховар»

Источник: http://www.khovar.tj/taj/index.php?option=com_content&task=view&id=16608&Itemid=13

[b](ё сабаби афзоиши моҷароҳои судӣ нисбати нашрияҳои мустақил чист?)[/b]

[b]Моҷароҳои судӣ алайҳи нашрияҳо ба ҳукми анъана медароянд. Акнун, нисбати ҳафтаномаи мустақили «Чархи гардун», аз ҷониби додгоҳи ноҳияи Фирдавсӣ бо ҷурми «тӯҳмат» ва «таҳқир» ба собиқ депутати Маҷлиси намояндагон Сайвалӣ Нуров парванда оғоз шудааст, ки нахустин мурофиаи он 27- уми август баргузор гардид.[/b] Тавре Сайвалӣ Нуров гуфт, ӯ аз болои ҳафтанома бинобар нашри мақолаи «Депутати авбошро говсуд мекунанд?», ба суд шикоят кардааст. Дар нахустин мурофиа додрасӣ даъват кард, ки масъаларо ҳарду ҷониб бо роҳи муросо ҳал намоянд, вале ҷониби даъвогар хостааст, ки парванда идома ёбад. Дар мақолаи чопшуда, сухан мавриди парвандаи ҷиноие мерафт, ки 17-уми марти соли равон, нисбати собиқ намояндаи парлумон, собиқ муовини раиси вилояти Хатлон Сайвалӣ Нуров аз ҷониби суди вилояти Хатлон, дар асоси моддаҳои кодекси ҷиноятии Тоҷикистон ба мисли авбошӣ, монеъ шудан ба татбиқи ҳуқуқи интихоботию кори комиссияи овоздиҳӣ ва ҳамчунин қасдан расонидани зарар ба саломатӣ парвандаи ҷиноятӣ боз шуда буд.

Сардабири «Чархи гардун», Маҳмадалии Мақсадулло мегӯяд ин чизе нест, ки боиси нигаронии Сайвалӣ Нуров шавад:

— Мо аслан ба моддаи Кодекси ҷиноӣ, ки Сайвалӣ Нуровро ба авбошӣ мутаҳам мекунанд, такя карда, сарлавҳа гузоштем. Гумон мекунам, ин ҷо ягон намуди расидан ба изати нафс ё таҳқир нест. Мо нагуфтаем, ки вай авбош аст, агар диққат карда бошед, ҳатто сарлавҳа бо аломати савол гузошта шудааст,- қайд мекунад Муҳамадалии Мақсадулло.

Боз шудани парвандаи судӣ нисбат ба «Чархи гардун» дар ҳолест, ки парвандаҳои судии дигар нашрияҳои мустақил ҳалли худро наёфтаанд. Зикр кардан бамаврид аст, ки давоми ду соли охир теъдоди оғоз шудани парвандаҳо нисбати ҳафтаномаҳои мустақил зиёд ба чашм мерасанд. Аз ҷумла, парвандаи судии ҳафтаномаҳои «Азия Плюс», «Фараж» ва «Озодагон». Моҳи январи соли равон ҳар се нашрия мактуби саркушодаи адвокат Солеҳҷон Ҷӯраевро ба унвони Президент, Маҷлиси намояндагон, Додситони кулл ва Омбудсмени кишвар ба нашр расонданд, ки сабаби шикояти ду додраси Суди олӣ Нур Нуров, Улуғбек Мамадшоев ва судяи суди шаҳри Душанбе Фахриддин Додоматов ба додгоҳи ноҳияи Сино гардид. Дар номаи мазкур адвокат додрасҳоро дар муҳокимаи ғайримунсифона ва инчунин ҳукми қайриқонунӣ баровардан нисбати баъзе аз парвандаҳои ҷиноӣ айбдор карда, аз мақомоти кишвар хостааст, то пеши роҳи ба гуфти онҳо «қонуншиканиҳо» гирифта шаванд. Ба гуфтаи ҳарсе додрас матлаби чопкардаи нашрияҳо «тӯҳматомез» буда, барои зарари маънавӣ аз онҳо 5,5 миллион сомонӣ талаб кардаанд. Ҳамчунин аз суд то анҷоми таҳқиқу ҳукми додгоҳ ва пардохти маблағи зикршуда, қатъи фаъолияти ин нашрияҳоро талаб кардаанд. Ғайр аз ин, аз муаллиф — Солеҳҷон Ҷӯраев 1,1 миллион сомонӣ талаб намуданд. Ба гуфтаи Марат Мамадшоев, сардабири «Азия-плюс», алҳол дар бораи ин қазия ягон маълумоти наве мавҷуд нест:

— Дар охирин мурофиа ба мо гуфтанд, ки мақолаҳо барои экспертиза ба Институти забон ва дабиёти тоҷик фиристода мешаванд ва баъд аз хулосаи онҳо, ҷаласаи нави судӣ баргузор мешавад.

Парвандаи дигари судие, ки додгоҳи ноҳияи Фирдавсӣ нисбати нашрияи «Миллат» моҳи феврал бо шикояти Вазорати кишоварзӣ боз карда буд, шумораи моҷароҳои судиро нисбати нашрияҳо зиёд кард. 10-уми декабри соли гузашта, дар ин ҳафтанома матлабе таҳти унвони «Вазорати кишоварзӣ – фасодзадатарин ниҳод» ба чоп расид, ки сабаби ба додгоҳ шикоят кардани вазорати мазкур гардид. Ҷониби давогар иброз доштааст, ки нашрия бо чопи ин мақола вазоратро тӯҳмат карда аст ва барои зарари маънавӣ ҳудуди 1 миллион сомонӣ ҷуброн талаб намуд. Барасии ин қазия низ бинобар ба ташхиси забоншиносӣ фиристодани маводи нашршуда мавқуф гузошта шудааст.

Ҳафтаномаи «Пайкон» низ аз ҷумлаи он нашрияҳоест, ки «таъм»-и моҷарои судиро чашида аст. Ин нашрияро додгоҳ бо шикояти агентии «Тоҷикстандарт» бо маблағи 300 ҳазор сомонӣ ҷарима баст. 22-юми июли соли гузашта дар ин нашрия маводе зери унвони «Муроҷиатномаи гурӯҳи соҳибкорон ба президенти ҶТ, Ҷаноби олӣ Мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон» ба нашр расид, ки сабаи ин ҷаримабандӣ шуд. Ҷумъабой Толибов, сармуҳаррири нашрияи мазкур нисбати ин парванда мегӯяд, ки он сирф фармоишӣ аст, зеро барои «Тоҷикстандарт» бетафовут аст, ки поёни ин моҷаро ба куҷо мерасад:

— Чун дар суди зинаи аввал хилофи қонун гӯё пирӯз шуданд, бо ҳамин хомӯш монданд. Вале мо то имрӯз дар зинаҳои болоии судӣ шикоят карда истодаем. Мо се марҳилаи суди шаҳриро гузаштем ва айни замон ба Суди олӣ шикоят овардем, ки он бояд мавриди баррасӣ қарор гирад. Дар ҳолати воқеъбинона баррасӣ накардани он ба мақомотҳои аз он ҳам баланди судӣ муроҷиат мекунем. Агар баъд аз он ҳам риояи қонунро тасдиқ накунанд, ба ягон суди байналмилалии берун аз кишвар муроҷиат менамоем. «Тоҷикстандарт» аз мо ягон даъвои пул надорад. Бори дигар таъкид мекунам, ки ин як фармоиш аст. Бо ҳамин даҳони рӯзноманигорони «Пайкон»-ро гӯё қулф заданд, ки минбаъд ин гуна мақолаҳоро чоп накунанд, — таъкид медорад Ҷ.Толибов.

Нашрияи «Азия-плюс» бори нахуст нест, ба ин ҳолат гирифтор мешавад. Бори аввал шаҳрванд Саломат Сафарова аз болои «Азия плюс» барои чопи мақолаи «Охота на валютчиков», ки 30-уми сентябри соли 2009 нашр шуда буд, бо аризаи шикоятӣ ба суди ноҳияи Фирдавсӣ муроҷиат карда буд, ки он то кунун ҳалли худро наёфтааст. Бояд қайд кард, ки Саломат Сафарова барои зарари маънавӣ, аз рӯзномаи мазкур 12 ҳазор сомонӣ талаб намудааст. Нисбати ин моҷарои судӣ, сардабири «Азия плюс» Марат Мамадшоев фикри худро баён намуда, мегӯяд ин чизи оддие ҳаст ва ягон хусусияти сиёсӣ надорад.

Сабаби зиёд шудани парвандаҳои судӣ нисбат ба нашрияҳои хусусӣ давоми ду соли охир дар чӣ аст?

Абдуфаттоҳ Воҳидов, коршиноси масоили сиёсӣ мегӯяд, моҷароҳои судӣ нисбат ба нашрияҳо дар фаъолияти журналистӣ як чизи муққарарӣ шудааст. Ва ба додгоҳ кашида шудани воситаҳои ахбори омма, махсусан нашрияҳои хусусӣ як чизро нишон медиҳад, ки сатҳи дониши ҳуқуқии ҳам журналистон ва ҳам хонандагони ин нашрияҳо мутаассифона ба он дараҷае, ки лозим аст, кофӣ нест. Вале ҳуқуқшинос Шокирҷон Ҳакимов мегӯяд, зиёд шудани моҷароҳҳои судӣ нисбати нашрияҳо аз ҷониби шаҳрвандон аз боло рафтани маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон гувоҳӣ медиҳад.

Дар ин минвол коршиноси дигари масоили сиёсӣ Рашид Ғанӣ Абдулло иброз медорад, ки боз шудани ҳамин гуна қазияҳо худ далели он аст, ки васоити ахбори умум, ба вижа ВАО-и мустақил хеле фаъол гаштааст. Марат Мамадшоев, сардабири «Азия плюс» ба ин фикр розӣ шуда, тазаккур дод, ки нашрияҳои мустақил хеле шуҷою далер шудаанд ва зиёд менависанд.

— Ҳоло бисёре аз рӯзномаҳо ба рӯшодгӯӣ ҷуръат пайдо кардаанд ва маводҳое ба табъ мерасонанд, ҳадафманданд, — мегуяд Ҷумъабой Толибов, сардабири «Пайкон». — Аз ҳамин лиҳоз, бисёриҳо кӯшиш карда истодаанд, ки дар атрофи нашрияҳои мустақил, ҳар гуна ҷанҷол ба амал оваранду бо ҳамин роҳ обрӯю эътибори нашрияҳоро дар байни омма то андозае кам кунанд.

Ба ин фикр Маҳмадалии Мақсадуллоҳ, сардабири «Чархи гардун» розӣ шуда мегӯяд: «Сабаби аслӣ аз он иртибот мегирад, ки масъулини ҳукумат як навъ ба ин васила мехоҳанд дар партави Амри 622-и Президент дар бораи вокунишҳо ба гузоришҳои танқиди ва таҳлилӣ, ба нашрияҳо фишор оранд. Ин як навъ худсафедкунии худи мақомот аст. Аслан вокуниш нишон додани мақомот на ба хотири он аст, ки онҳо пайи ислоҳи камбудӣ бошанд. Онҳо инро зери мафҳуми таҳқир ва ё расидан ба иззати нафси худ медонанд ва ба суд муроҷиат карданашон ҳам пуштибонӣ аз обрӯи худ аст».

Хуллас, ба қавли аксар коршиносон, вақти он расидааст, ки дар ВАО-и мустақил болои ин қадар мушкилоти молӣ штати нави корӣ –ҳуқуқшинос лозим аст, зеро даводави судиву ҳамлаҳои маънавӣ ба журналистон, сабабгори паст шудани сатҳи касбияти мавод, аз инъикоси мавзуоти доги руз кафо мондани журналистон ва бедор шудани эхсоси худсензури дар калби сардабирон мусоидат мекунад.

[right][b]Марҷона НАИМОВА, «Фараж».[/b][/right]

[b](Мавод натичаи ширкати муаллиф дар семинар-тренинги АМВАОМТ дар мавзуи «Сифати маводи журналистӣ» бо мусоидати Хазинаи дастгирии демократия медошад)[/b]

Марҷона НАИМОВА, «Фараж».

Источник:

[b](Дар бораи навовариҳои фаннӣ ва таъмини хуқуқи шахрвандон ба иттилоот)[/b]

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қатори 106 кишвари дунё барои беҳтар кардани сифати хизматрасонӣ дар соҳаи радиою телевизион созишномаи «Женева-2006»-ро ба имзо расондааст. Ва ҳамаи он кишварҳое, ки ин созишномаро имзо карданд ӯҳдадор ҳастанд, ки то 17 июни соли 2015 тамоми мавҷпаҳнкунандаҳои аналогиро баста, бояд пурра ба пахши рақамии барномахои радиою телевизион гузаранд. Дар ҳолати сари вақт ва дуруст иҷро нашудани талаботи созишномаи мазкур баъд мӯҳлати муқаррар шуда, кишварҳои ҳамсоя метавонанд барои халалдор сохтани минтақаи пахши мавҷҳои рақамӣ аз ҷониби кишвари ҳамсарҳад ва роҳ додан ба иштибоҳ ба Иттиҳоди байналмилаллии алоқаи электронӣ муроҷиат намоянд. Ин сохтор дар асоси талаботҳои созишномаи GE-06 вазифадор шудааст, ки барои кишварҳои ба ин ҷараён мушкилот воридкунанда таҳримҳои хеле ҷиддӣ таъин намояд. Ҷарима барои иҷро накардани ӯҳдадориҳо аз буҷаи давлат пардохта мешавад.

Аксари давлатҳо кӯшиш доранд, ки тибқи нақшаҳои таҳрезишуда амал намоянд ва ҳатто дар кишварҳои ба мо ҳамсоя – Ӯзбекистону Қазоқистон минтақаҳои таҷрибавӣ ва заводҳои истеҳсоли таҷҳизоти рақамӣ ба монанди декодерҳо ба кор оғоз намуданд. Аммо саволи матраҳ ин аст, ки оё Тоҷикистон имкон дорад, ки дар давоми панҷ соли боқимонда пурра ба пахши рақамӣ гузарад, дар ҳоле, ки то ҳол танҳо дар шаҳри Душанбе як фиристанда (передачик) насб кардаанд?

-Дар Тоҷикистон айни ҳол асосан сухан дар бораи харидорӣ ва васл намудани таҷҳизотҳои зарурӣ ба монанди фиристандаҳо таҷҳизотҳои ниҳоӣ хатти шаклдиҳӣ ва ҷудокунии пакети телевизионӣ меравад, — гуфт сармутахассиси шӯъбаи иттилоот ва таҳлилии Дастгоҳои иҷроияи назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҳмудхон Сараев, — Дар Тоҷикистон истеҳсоли декодерҳоро пешбинӣ нашудааст, зеро теъдоде, ки зарурат дорем барои дар оянда пурра бо иқтидори хуб фаъолият кардани ин корхона имконият намедиҳад барои ҳамин ҳам декодерҳоро харидорӣ мекунем.

— Барномаи давлатии пахши рақамӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2010-2015 бо қарори Ҳукумати ҷумҳурӣ аз 27 феврали соли ҷорӣ тасдиқ шудааст, — зикр намуд М.Сараев. — Тибқи барнома аз соли 2010 то соли 2015 марҳила ба марҳила барои пахши барномаҳои телевизион ва радиоро дар шакли рақамӣ таъмин мекунем. Мувофиқи ин барнома дар навбати аввал дар шаҳри Душанбе фиристандаи телевизионии рақамӣ васл карда шуд. Ин кор пурра аз тарафи ҷамъияти саҳомии шакли кушодаи «Телерадиоком» амалӣ шудааст.

Коршиносони соха васл кардани фиристандаҳои рақамиро нисфи кор меҳисобанд, зеро аз он тамошобинон бинобар надоштани телевизорхои дорои декодер бархурдор нестанд. Ҳамзамон, Шаҳло Акобирова журналист ва мутахассиси ҳамин соҳа қайд мекунад, ки «ҳанӯз 18 августи соли 2006 бо мақсади дастгирии истеҳсолкунандаи маҳаллӣ фармони Президенти Қазоқистон барои солҳои 2006-2009 ба тасвиб расид. Дар доираи ин барнома грантҳои давлатӣ ва эфир барои истеҳсолкунандаи маҳаллӣ ҷудо гардид. Ҳамзамон, вазорати фарҳанг ва иттилооти Қазоқистон барномаи миллии инкишофи пахши рақамиро тарҳрезӣ карда, назорати иҷроиши он ба дӯши гурӯҳи кори махсус вогузошта шуд. Зинаи аввал барои барои солҳои 2009- 2010 пурра омода сохтани заминаи ҳуқуқӣ, тағйиру илова ба қонунгузорӣ буд, алъон лоҳиаи «Қонун дар бораи пахши рақамӣ» гардидааст. Инчунин Қазоқистон дар доираи барномаи гузариш ба пахши рақамӣ пурра инфрасохтори ниҳодҳои техникӣ тағйир ёфта, сохтмони корхонаи истеҳсолкунандаи декодерҳо (set-top-box) роҳандозӣ шудааст. Аввалин маҳсулоти корхона соли 2012 ба аҳолӣ тақсим карда мешавад. ӯзбекистон пахши рақамиро пурра бо кӯмак ва ҳамкорӣ бо мутахассисони ҷопонӣ ба роҳ мондааст. Ду минтақаи таҷрибавии шаҳри Тошканд ва Бухоро бо техникаи зарурӣ муҷаҳҳаз ва кори дурусти зери назорати мутахасисони ҷопонӣ қарор дорад. Маркази таълимоти техники УзАСИ таҳти роҳбарии мутахасисони NEC аз Ҷопон барои кормандони техники минтақаи таҷрибавии Тошканд аллакай 50 мутахасисро омода кардааст. Ҳукумати Узбекистон пурра омода шудани худро ба пахши рақамӣ дар соли 2015 эълон кардааст. Дар Қирғизитон ҳанӯз аввали сол лоиҳаи қонун дар бораи пахши рақамӣ барои баррасӣ ба парлумон пешкаш гардида буд. Минтақаи таҷрибавии Боткент аз соли 2008 ба кор оғоз карда буд. Аз 202 маҳалли аҳолинишин ин ноҳия то имрӯз 150-тои он пурра сигнали рақамиро қабул мекунад. Шаш маркази хизматрасонии аҳолӣ ва 70 маркази фурӯши декодерҳо фаъолият мекунанд, дар доираи ин лоҳиа ба оилаҳои камбизоат декодерҳои ройгон тақсим гардидаанд. Соли ҷорӣ минтақаи дуввуми таҷрибавӣ бо дастгирии молиявии Иттиҳоди Аврупо бояд ба кор оғоз кунад».

Татбиқи созишномаи «Женева-2006» оид ба пахши рақамӣ пеш аз ҳама масъалаи сиёсӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангиву иқтисодист, аммо гузариш ба системаи рақамиро имрӯз аксари мардум дар Тоҷикистон ва баъзе масъулин низ аз таҷҳизоти рақамӣ фарқ намекунанд. Зимни нишасти матбуотии Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сари масъала аз ҷониби журналистон ба масъулини соҳа саволҳо пешниҳод шуд ва Директории генералии «Телерадиоком» Сӯҳроб Алиев чунин посух дод:

— Соли 2009 коммисия аз тарафи Ҷамъияти саҳомии шакли кушодаи «Телерадоиком» бо мутахасиссон барнома омода сохтанд ва дар аввали соли 2010 ин барнома аз тарафи Ҳукумати ҷумҳурӣ тасвиб гардид. Барнома аз 6 бахш иборат аст. Давраи аввал соли 2010 иҷро шуда, фиристанда бо иқтидори 2,500квт дар шаҳри Душанбе насб гардид, яъне ҳамин шабу рӯз нафароне, ки дорои қуттичаи (set-top-box) ҳастанд, ки мавҷи пахши рақамиро қабул мекунад, метавонанд пахши рақамиро дар шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои наздишаҳрӣ қабул намоянд. «Телерадиоком» дар моҳи наздик вазифадор шудааст, ки як миқдор мавҷкқабулкунандаи рақамӣ (set-top-box) ба як қисми камбизоат ва инчунин сохтори идораҳо аз ҳисоби худи ҷамъият набс карда, ба истифода медиҳанд. Дар давраи дуюм маркази вилоятҳои вилояти Хатлон, Суғд ва инчунин вилояти Бадахшон бо пахши рақамӣ таъмин мегардад. Ҳамин гуна то 2015 тамоми марказҳои вилоятҳо ва тамоми ноҳияҳои ҷумҳурӣ дар сартосари кишвар пахши рақамӣ таъмин мегардад».

Оиди манъ кардани воридоти телевизорҳое, ки декодер надоранд, С.Алиев иброз дошт, ки ин амал аз ваколати Кумитаи телевизион ва радиои назди ҳукумати ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҷамъияти саҳомии кушодаи «Телерадиоком» берун аст.

— Шояд ягон сохтори дигари давлатӣ ба ин чиз машғул бошад, лекин мо корҳои фаҳмондадиҳӣ бурда истодаем ва худи ҷамъияти саҳомии кушодаи «Телерадиоком» ворид сохтани тамоми намуди таҳҷизоти аналогиро 6 моҳ пеш қатъ кардем, ва аз ин баъд танҳо фиристандаҳои рақамӣ ворид карда мешаванд, — гуфт С.Алиев.- Истифодабарандагон метавонанд ҳам аз пахши аналогиро истифода баранд, ҳам пахши рақамиро, зеро дар баробари кор кардани фиристандаҳои рақамӣ фиристандаҳои аналогӣ низ муддати се-чор сол кор мекунанд.

— Мо то ҳол ворид намудани телевизиорҳое, ки декодер надоранд манъ накардем, — зикр намуд М.Сараев. — Телевизиорҳое, ки декодер надоранд, ҳоло ҳам истеҳсол мешаванд ва нисбат ба онҳое, ки декодер доранд арзонтаранд. Бо назардошти он ки аксари мардум имконияти бо нархи нисбатан гаронтар харидорӣ намудани телевизиорҳои декодердорро надоранд, мо имрӯз ҷорӣ намудани чунин талаботро мувофиқи мақсад намедонем.

Дар Вазорати нақлиёт ва коммуникасия зикр намуданд, ки онҳо асосан ба масъалаҳои техникӣ сарукор доранд. Тибқи нақша насб кардани мавҷпаҳнкунакҳо (фиристандаҳо) ва ҳамоҳанг сохтани радиобасомадро бо ноҳияҳои наздисарҳадӣ таъмин мекунанд, то ки дар оянда ба ҷумҳуриҳои ҳамсоя халал расонда нашавад. Айни ҳол фақат дар шаҳри Душанбе фиристандаи рақамӣ насб карда шудаасит. Дар оянда дар Хуҷанд ва баъд то 2015 аз рӯйи нақшаи Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати ҷумҳурии Тоҷикистон амал карданӣ ҳастанд. Дар вазорат таъкид карданд ки аз рӯйи нақшаи «Телерадиоком» ноҳияҳои назди сарҳадӣ пурра ба пахши рақамӣ таъмин карда мешаванд.

Назари намояндаи Хадамоти давлатии назорат ва танзим дар соҳаи алоқа ва иттилоотонӣ, ки аз гуфтани номаш худдорӣ намуд, дар ин масъала дигар аст. «Пахши рақамӣ гуфта, мо ноҳияҳои наздисарҳадиро дар назар дорем ва дар ҳамон минтақаҳо то соли 2015 метавонем ба пахши рақамӣ гузарем, дар дигар минтақаҳо то солҳои 2020- 2025 ҳам гузарем фарқе надорад- гуфт ӯ. — Барои ҳамин гуфтан даркор нест, ки то соли 2015 тамоми ҷумҳурӣ ба пахши рақамӣ мегузарад». Ба андешаи ин сарчашма, масъаларо аз ҷиҳати техникӣ бояд ҳал кард: то соли 2015 ноҳияҳои наздисарҳадӣ бояд ба пахши рақамӣ гузаранд. Аммо дар дохили ҷумҳурӣ — Помир, Ҷиргатол, Ваҳдат ва дигар ноҳияҳо баъди беҳтар шудани вазъи молиявию иқтисодӣ то соли 2020 ба пахши рақами оҳиста-оҳиста мегузаранд.

Нуралӣ Давлат, рузноманигор ва таҳлилгари масоили сиёсӣ, мегӯяд, ки қарорҳое ҷониби Тоҷикистон дар ин маврид қабул кардааст, чораҳои амали кардани онон мукаммал нест. «Масъулини таваккал ба худо карда, интизоранд, ки то соли 2015 декодерҳо бисёр арзон мешаванду ҳар кас метавонад худаш декодерҳоро бо нархи 5-10 доллар мехарад, — гуфт Н.Давлатов. — Бардошти ман аз ин сӯҳбатҳои чанд нафар аз масъулони «Телерадиоком» ҳамин аст. Ҳукумат дар ҳалли ин масъала ягон кӯмак кардан намехохад ва мушкилотро ба гардани аҳолӣ мекунад. Ҳатто дар масъалаи он телевизиорҳое, ки декодер надоранду бояд ворид нашаванд, ҳеҷ тасмиме гирифтанӣ нестанд. Агар корхонаҳои телевизиорбарорӣ декодерҳоро дар дохили телевизиор насб кунанд, пас чӣ зарурат аст, ки имрӯз телевизиорҳои бе декодерро ба ҷумҳурӣ ворид кунем?

Бурди асосии телевизиони рақамӣ ин интихоби хеле васеи матлабҳои телевизионӣ мебошад, аммо боз саволи асосӣ ин аст, ки оё мо метавонем, ки аз ин имкониятҳо истифода барем, ё ба ҷойи як қадам ба пеш боз ду қадам ба қафо меравем?

— Албатта, пахши рақамии барномахои радиою телевизион имкониятҳои хубе барои рушди соҳа фароҳам меоварад, — гуфт Нуриддин Қаршибоев, раиси Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мустақили Тоҷикистон(АМВАОМТ), — вале масъаларо бояд бо назардошти омилҳои техникӣ, мундариҷаи барномаҳо, хуқуқи шаҳрвандон халу фас намуд. Мутааасифона, дар ҷумҳури факат омили техникии пахши рақамӣ дар назар асту ба ҷанбаҳои мушкилод диқкати ҷидди намедиҳанд. Ман фикр мекунам, ки Барномаи давлатии пахши рақамӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо иштироки ҷонибхои манфиатдор, аз ҷумла роҳбарони телевизиону радиоҳои ғайриҳукуматӣ ва созмонхои рузноманигориву ҷомеаи шахрвандӣ тачдиди назар намуда, як Нақшаи мукаммали миллӣ дар бораи гузаштан ба пахши рақамиро таҳия бояд кард, ки ҷавобгуи меёрхои байналмилали ва манфиати ҷомеа бошад.

[right][b]Гулафшон СОҚИЕВА, «Фараж»[/b][/right]

[b](Мавод натичаи ширкати муаллиф дар семинар-тренинги АМВАОМТ дар мавзуи «Сифати маводи журналистӣ» бо мусоидати Хазинаи дастгирии демократия медошад). [/b]

Источник:

[b]Дар ҳоле, ки онлайн-журналистика дар кишварҳои Ғарб ба яке аз расонаҳои иттилоотии пуриқтидортарин табдил меёбад, дар мамолики Осиёи Марказӣ акнун зуҳур мекунад ва дар сари роҳаш ба монеаҳои ҷиддӣ рӯ ба рӯ мешавад. Онлайн журналистика дар Тоҷикистон аксаран бо фаъолияти журналистон ба манфиати нашрияҳои интернетии хориҷӣ анҷом меёбад, зеро манбаъҳои ҷиддии тоҷикӣ амалан мавҷуд нест. Ба андешаи коршиносони маҳаллӣ, адами мутахассисон дар соҳаи мазкур ва сатҳи пасти зиндагии аҳолӣ, инчунин бӯҳрони иқтисодӣ дар ҷумҳурӣ ба рушди журналистикаи интернетии мамлакат халал мерасонанд.[/b]

[b]Технологияҳои иттилоотии иртиботӣ ва онлайн-журналистика
[/b]

Истифодабарии технологияҳои муосири иттилоотии иртиботӣ дар фаъолияти расонаҳои чопӣ ва электронии кишварҳои Осиёи Марказӣ ба фаъол гаштани фаъолияти расонаҳо оид ба иттилоотони шаҳрвандон дар бораи воқеаҳои баамаломадаи минтақа мусоидат менамояд. Раванди мазкур барои фароҳам овардани шароити фаъолияти таъҷилии идораҳои расонаҳо ва баланд гаштани нақши расонаҳо дар ҷомеа ва пешомади рушди онлайн-журналистика аҳамияти муҳим касб мекунад.

Интернет ба истифодабарандагонаш намудҳои мухталифи хизматҳоро пешниҳод менамояд, ки баъзеи онҳо ҳоло дар марҳилаи таҳиясозӣ қарор доранд. Онҳо барои коргарон, махсусан барои журналистон, дар аксари мавридҳо ҳамчун воситаи ивазнашаванда хизмат мекунанд. Ҳоло журналистикаи муосирро бидуни почтаи электронӣ, интернет ва дигар технологияҳои муосир тасаввур кардан мумкин нест. Ба андешаи мудири кафедраи журналисткаи байналмилалии Донишгоҳи Миллиии Тоҷикистон, профессор И.Усмонов, Интернет расонаи хабарӣ нест, вале Интернет-рӯзнома, Интернет-радио, сомонаҳои интернетии оҷонсиҳои иттилоотиро расонаи хабарӣ номидан мумкин аст.

Мутобиқи ҳисобҳои омории бунёди «Ташаббуси Шаҳрвандии Сиёсати Интернет», анқариб ба 10-15 фоизи аҳолии Тоҷикистон шабакаи Интернет дастрас аст. Тибқи маълумоти дигар, дар кишвар барои ҳамаги 5 фоизи аҳолӣ Интернет мудом дастрас мебошад. Сатҳи пасти зиндагӣ имкон намедиҳад, ки ҳар як оила компютер дошта бошад, ҳамаи журналистон ҳам дар хонаашон компютер надоранд. Илова бар ин, хизмати Интернет дар Тоҷикистон, вобаста ба истифодабарии провайдерҳои сервиси Интернет аз каналҳои моҳвораӣ, пурқимат мебошад.

Масъалаи дигаре, ки монеаи онлайн-журналистика мегардад – миқдори ночизи иттилоот бо забони тоҷикӣ дар Интернет аст, ки фаъолияти журналистони тоҷикзабонро мушкил мегардонад. Дар баробари он, ҷавонон фаъолтарин истифодабарандагони интернет мебошанд, ки дар байни онҳо иттилооти хосияти фароғатидошта бештар маъмул аст. Бо ҳамин сабаб, манбаъҳои иттилоотию фароғатӣ, шабакаҳои иљтимої дар байни манбаъҳои интернетии Тоҷикистон нисбатан маъмул мебошанд.

Сатҳи пасти талабот ва доираи начандон калони хонандагон ҳаргиз ба рушди онлайн-журналистикаи ватанӣ мусоидат намекунанд. Дар баробари он, дар Тоҷикистон ҳамагӣ чанд адад манбаъҳои маҳаллии иттилоотию таҳлилӣ фаъолият доранд, ки онҳо ба гурӯҳҳои расонаҳои амсоли «Азия Плюс», «Вароруд», «Авеста» марбут мебошанд. Тибқи маълумоти мавҷуда, танҳо чор-панҷ рӯзнома нусхаҳои электрониашонро ба Интернет пайваст мекунанд. Аз ин лиҳоз, рӯзномаҳои мустақил нисбат ба рӯзномаҳои давлатӣ маҳбубияти бештар касб кардаанд.

[b]Он-лайн журналистика дар Тоҷикистон: дурнамои рушд[/b]

Онлайн-журналистика дар Тоҷикистон ҳамагӣ таърихи 3-4-сола дошта, дар муҳити иттилоотии ҷумҳурӣ зуҳуроти нав мебошад. Табиист, ки дар кишвар журналистоне фаъолият менамоянд, ки барои нашрияҳои интернетӣ менависанд, вале аксарияти онҳо худомӯз буда, сабақи ягон машғулияти махсус ва тренингҳоро нагирифтаанд. Бо ҳамин сабаб зарурати ба роҳ мондани курсҳои махсуси омодасозии онлайн-журналистон, ба андешаи ман, дар Тоҷикистон ҳам масъалаи рӯзмарра мебошад. Барномаҳои таълимӣ барои он зарур мебошанд, ки маҳорат ва малакаи бо роҳи мустақилона омӯхтани онлайн-журналистакаашонро ҳамкасбонамон ба низом дароварда, беҳтар кунанд, ба журналистонамон бо манбаъҳои онлайнӣ нисбатан самаранок фаъолият карданро омӯзем ва сатҳи касбиашонро баланд бардорем.

Дар аксари расонаҳо инчунин норасоии мутахассисони соҳаи технологияҳои иттилоотию иртиботӣ мушоҳида мегардад. Имрӯз хизматҳои мутахассисони соҳаи IT арзиши баланд доранд, зеро он дар олам аз ҷумлаи ихтисосҳое мебошад, ки арзиши баланд дорад ва замоне, ки ширкатҳо ба мутахассисони мазкур маоши пасттар пешниҳод менамоянд, мутахассисони мазкур ширкатеро интихоб менамоянд, ки он маоши баланд медиҳад. Дар ҳамин ҳолат ба намояндагони расонаҳо зарур аст, ки худашон технологияҳои иттилоотию иртиботӣ, таҳия намудани сомонаҳо, истифодабарии почтаи электронӣ, донишҳои маҳорати замонавии компютериро омӯзанд.

Аз соли 2006 сар карда, дар Тоҷикистон чандин семинарҳо ва тренингҳо оид ба онлайн-журналистика барпо карда шуд. Калонтарин донишгоҳи кишвар — Донишгоҳи Миллии Тоҷикистон ҳам созмон додани ҳамин гуна машғулиятҳоро ба нақша гирифта буд. Тренингҳои созмонҳои журналистон, расонаҳои байналмилалӣ ва ташкилотҳои донорӣ ҳам барои журналистон, ҳам барои муаллимони макотиби олӣ барпо карда шудаанд. Барпо намудани чунин тренингҳо як ҳиссаи муаяни масъалаҳои мавҷудаи мутахассисонро аз байн мебардоранд, вале бо сабаби таъсири бӯҳрони амиқи молиявӣ ва мавҷуд набудани маблағ онлайн-журналистика дар Тоҷикистон бо суръати паст рушд мекунад.

Блогҳо (ёддоштҳои шабакавӣ) ҳам гирифтори ҳамин гуна вазъ мебошанд. Ҳоло дар ҷумҳурӣ бештар аз даҳҳо блогҳо фаъолият мекунанд, ки онҳо бо забонҳои тоҷикию русӣ дар Тоҷикистон иттилоъ пахш менамоянд.

Коршиносон бар онанд, ки онлайн-журналистика, эҳтимол, дар оянда рушд кунад ва Интернет дар мамлакат васеътар доман паҳн намояд ва маҳбубияти он на танҳо дар байни ҷавонон, инчунин дар байни одамони миёнсол ва калонсол ҳам афзун мегардад. Дар баробари он, вусъати алоқаи мобилӣ дар Тоҷикистон барои рушди расонаҳое, ки ба истифодабарандагони телефонҳои мобилӣ тамоюл доранд, пешомадҳои васеъ фароҳам месозад. Дар ҷумҳурӣ 10 ширкати рақамӣ, аз ҷумла Babilon-M», «Индиго-Тоҷикистон» («Tcel»), «МЛТ» (ҳоло «Мегафон»), «Билайн» ва ғайраҳо фаъолият мекунанд. Ҳоло телефонияи мобилӣ ба канали ҷиддии интишор додани иттилооти оммавӣ ва иртиботӣ табдил ёфта, каналҳои маъмулии расонаҳоро мукаммал месозанд. Тибқи маълумоти дар дасти мо буда, аз байни даҳ операторони алоқа ду адади онҳо бештар аз 1 миллион мизоҷ доранд. Тибқи маълумоти ГИПИ, 60 фоизи аҳолӣ абоненти операторони алоқаи мобилӣ мебошанд, 20 фоизи дигар бошанд аз Интернети мобилӣ истифода мебаранд. Фаъолияти 10 Интернет-провайдерҳо барои вусъати расонаҳои шабакавӣ ва манбаъҳои онлайнӣ шароити мусоид фароҳам месозанд.

Бартарии муҳити васеъи манбаъҳои онлайн ва сели озоди иттилоот хатари сӯистифода аз Интернетро аз байн мебаранд. Вақте дар бораи эҳтимоли сӯистифода аз Интернет сухан мегӯем, айбро ба сари технология гузоштан лозим нест, зеро дар ин масъала технология айб надорад. Садди роҳи рушди пешрафти техникӣ шудан мумкин нест. Инчунин истифода бурдани Интернет ба мақсадҳои ҷинояткорона низ мумкин нест.

Интернет ба шумораи зиёди одамон имконият медиҳад, ки ба доираи рӯзафзуни одамоне андешаҳояшонро баён кунанд, ки онҳо ба расонаҳои электрониро аз анъанавӣ авлотар медонанд. Дар кишвари мо, бо вуҷуди ихтилофоти ҷомеаи шаҳрвандӣ, парламон бо роҳи ворид намудани тағйироту иловаҳо ба моддаҳои марбути Кодекси ҷиноятии ҶТ саҳифаҳои Интернетиро ба расонаҳо баробар кард. Тағйироти мазкур ба масъалаи дифаматсия марбут мебошад. Аз як тараф, афрод ва расонаҳо вазифадоранд, ки барои рафтору кирдори худ масъул бошанд ва истеҳсоли контенти ғайриқонунӣ бояд бо роҳи судӣ ҳаллу фасл карда шавад, аз тарафи дигар, ба маҳрамияти мукотибаи шахсии шаҳрвандон эҳтиромро бояд қоил бошем.

Инфрасохторҳои Интернет мақсадҳои зиёд дошта, мақомоти танзимкунанда ҳамин масъаларо бояд ба эътибор гиранд. Амалҳои мақомоти қонунгузорӣ ва ҳимояи қонун бояд ба пешгирӣ намудани контенти номақбул – мӯҳтавои манбаъҳои онлайн нигаронда шавад ва ба инфрасохтори худи Интернет дахл накунад.

Дар баробари он, нақши калидӣ доштани журналистикаи онлайнро дар дигаргунсозиҳои демократии ҷомеа эътироф намуда, қабули ихтиёрии стандартҳои касбии журналистон, худтанзимкунии расонаҳо ва дигар механизмҳои ба мақсад мувофиқро барои таъмини касбияти бештар, тавозуни андешаҳо ва саҳеҳии иттилоот, инчунин риояи меъёрҳои ахлоқӣ дар байни журналистонро ҳавасманд гардондан зарур мебошад.

Сензура дар ҳар шакле, ки набошад барои расонаҳои анъанавӣ ва расонаҳои онлайнӣ қобили қабул нест.

Рушди босуръати технологияҳои иттилоотию иртиботӣ майдони фаъолияти воситаҳои ахбори омма ва иртиботро вусъат бахшида, самти расонаҳои навзуҳури онлайниро муайян месозад. Вале масъалаи расонаҳои интернетӣ ду қисми асосӣ дорад: аввалан – камбуди кадрҳо, ки интернетро рушд медиҳанд, дуюм – мавҷуд набудани техникае мебошад, ки ба воситаи он Интернет-рӯзномаро сохтан мумкин аст. Вале мавҷуд набудани техникаро ба қатори масъалаи дуюмдараҷа гузоштан лозим аст. Зеро, бо вуҷуди техникаи олидараҷа доштан, бо мағзи заиф ба комёбӣ муяссар гаштан эҳтимол мебошад.

Нуриддин Қаршибоев,раиси АМВАОМТ

Источник:

Баъд аз як рӯзи боздошт дар Лондон Ҷулиан Ассенҷ-муассиси WikiLeaks аз сомонаи интернетии худ дифоъ кард.

Дар сармақолаи як рӯзномаи Австралия Ассенҷ гуфтааст, демократия ба матбуоти қаввӣ ниёз дорад, то ҳукуматҳоро ростқавл нигоҳ дорад ва WikiLeaks дар ин кор нақш хоҳад дошт. Ассенҷ ин иддаоро қабул надорад, ки маводи маҳрами чопшуда дар сомонаи WikiLeaks ҳаёти баъзеҳоро ба хатар рӯ ба рӯ кардааст. Раҳоии Асенҷро бо васиқа рад карданд ва вай дар зиндон қарор дорад.

Вайро барои таҷовузи ҷинсӣ муттаҳам медонанд. Вале худаш ин иттиҳомотро қабул надорад. Сухангӯи WikiLeaks гуфт, ин боздошт ҳамла ба озодии матбуот аст ва вай қавл дод, ки чопи асноди маҳрамро идома медиҳад.

Источник:

6 декабр вохўрии директори ТҶ «Хома» Шаҳло Акобирова ва журналист Нуралӣ Давлатов бо директори IDEAS Center ҷаноби Николас Имбоден баргузор шуд.

Дар вохӯрӣ сухан атрофи сабаби сафар накардани Нуралӣ Давлатов ба Женева барои инъикоси рафти гуфтушуниди ҳайати расмии Тоҷикистон дар Созмони Умумиҷаҳонии Савдо (СУС) мерафт. Ҷаноби Николас Имбоден чунин шарҳ дод, ки сабаби ин ҳолат имконнопазир будани шароити мувофиқи кор барои журналист дар музокирот буд. Ҷаноби Николас Имбоден изҳор дошт, ки IDEAS Center ўҳдадории дар атрофии лоиҳа ба зимма гирифтаашро ба ҷо меорад ва ў мутмаин аст, ки рўзҳои наздик ғолиби озмун дар форуми бонуфузи иктисодӣ дар Женева ширкат мекунад.

Моҳи авгуси соли ҷорӣ миёни журналистони тоҷик озмун оид ба инъикоси беҳтарини ҷараёни воридшавии Тоҷикистон ба СУС эълон шуда буд. Озмун бо дастгирии Интерньюз Европа ва IDEAS Center дар доираи барномаи иқтисодии ТҶ «Хома», ки аз моҳи апрели соли 2010 амалӣ мегардад, гузаронида шуд. Аз рўи натиҷаҳои озмун журналисти рўзномаи мустақили «Фараж» Нуралӣ Давлатов ғолибият ба даст овард. Мувофиқи шартҳои озмун ў бояд ба шаҳри Женева (Швейцария) сафар карда, рафти гуфтушуниди навбатии ҳайати расмии Тоҷикистонро дар қароргоҳи СУС аз 21 то 26 ноябр инъикос мекард.

Пеш аз парвоз ба Женева, ногаҳон аз ҷониби IDEAS Center сафари журналист мавқуф гузошта шуд. Мутаассифона оид ба ин ҳолат он вақт аз тарафи IDEAS Center эзоҳе дода нашуд. Ин боиси дар ВАО пайдо шудани ҳар гуна овозаҳо гардид. Масалан, сабаби нарафтани Нуралӣ Давлатовро дар он медиданд, ки ў журналисти рўзномаи мустақили ба «рўйхати сиёҳ» афтодаи «Фараж» аст ё тахмин мекарданд, ки ў дар Женева мемонаду паноҳгоҳи сиёсӣ талаб мекунад.

Источник: Хадамоти мониторинги АМВАОМТ.

Чопи рӯзномаи “ИмрӯзNews” баъд аз вақфаи ду ҳафтаӣ аз сар гирифта шуд.

Масъулони нашрия гуфтанд, сабаби таъвиқи чопи “ИмрӯзNews” сиёсӣ набуда ва ба гуфтаи онҳо таъвиқ дар нашр ба онҳо имкон дод, сиёсати дохилии корӣ ва молии марбут ба фаъолияти кормандони ин нашрияро мушаххас кунанд.

Рустами Ҷонӣ, муассиси нашрияи “ИмрӯзNews” ба Би-би-сӣ гуфт: «Яке аз мушкилоти аслии мо он буд, ки сармояе, ки мо барои чопи рӯзнома ихтисос медодем бо сармояи фурӯши он мувофиқ набуд. Мушкилоте дар тавзеъи рӯзнома низ вуҷуд дошт. Дар ин муддат мо роҳҳои аслӣ барои бамавқеъ расидани ин рӯзнома ба хонанадагонро муаъйян кардем.»

Ба гуфтаи оқои Ҷонӣ аз рӯзи душанбеи 6-уми декабр, “ИмрӯзNews” панҷ маротиба дар ҳафта ба дасти хонандагон хоҳад расид.

Дар ҳамин ҳол дар авохири моҳи ноябр баъд аз панҷ рӯзи таввақуфи чопи рӯзнома Раҷаби Мирзо, сардабири ин нашрия ба расонаҳо иттилоъ дод, ки аз симмати худ истеъфо дод.

Ҳарчанд Раҷаби Мирзо далели ин тасмими худро шарҳ надода буд, аммо гуфт, ки «шояд замоне дар бораи сабабҳои ин тасмим» иттилоъ хоҳад дод.

Ҳамакнун Исфандиёри Назар, яке аз кормандони рӯзнома, сардабири он таъйин шудааст. «ИмрӯзNews»танҳо рӯзномаи хусусӣ дар Тоҷикистон маҳсуб мешавад.

Источник: ВВС

Намунаи тоҷикии сомонаи Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мутақили Тоҷикистон (АМВАОМТ) аз рӯзи 7 декабри соли 2010 ба фаъолият оғоз кард.

Тибқи нақша дар намунаи тоҷикии сомонаи АМВАОМТ ба табъ расондани навигариҳои ҳаёти расонаҳо ва рӯзноманигорон, саволу ҷавоб, санадҳои қонунгузорӣ, маводи таҳлилӣ, ҳисоботҳои мониторинги нақзи ҳуқуқи ВАО ва хабарнигорон, эълонҳои семинару тренингҳо ва озмунҳо барои хабарнигорон пешбинӣ мегарданд. Дар саҳифаи тоҷикӣ инчунин ба табъ расондани хабарҳои воқеаҳои муҳимтарини ҳаёти иқтисодию сиёсӣ ва иҷтимоии мамлакат дар назар аст.

Тавре раиси Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мустақили Тоҷикистон Нуриддин Қаршибоев дар сӯҳбат бо хабарнигори мо гуфт, намунаи тоҷикии сомона бо дастгирии молиявии ташкилоти Интернюс нетуорк Тоҷикистон татбиқ гаштааст.

Хадамоти мониторинги АМВАОМТ.