[b]Это был период больших поражений и серьезных побед, профессиональных неудач, потрясений и переосмыслений достигнутого…[/b]

Хикматулло Сайфуллозода и “Наджот”, Рамзия Мирзобекова и “Азия-Плюс”, газеты «Фараж» и “Миллат”, Урунбой Усмонов и Би-Би-Си, Махмадюсуф Исмоилов и “Нури зиндаги”, Джума Толиб и “Пайкон” — это лишь несколько имен, которые много раз были упомянуты в связи с атаками на журналистов, судебных тяжб, арестов и долгосрочных заключений под стражу в Таджикистане. Об их судьбе не раз выражали озабоченность местные и зарубежные защитники свободы слова, иностранные дипломаты, подчеркивая в своих заявлениях об ухудшающейся ситуации вокруг свободы слова в Таджикистане.

[b]Хроника событий[/b]

В феврале главный редактор газеты “Наджот” был жестоко избит группой неизвестных людей. Хикматулло Сайфуллозода, много дней пролежавший в больнице, уверен, что нападение могло быть связано с его профессиональной деятельность, однако правовая оценка действиям неизвестных молодчиков так и не была дана.

Длившемуся больше года судебному разбирательству в отношении независимых газет – “Азия-Плюс”, “Озодагон” и “Фараж”, опубликовавших критическое заявление адвоката Солехджона Джураева о действиях суда в деле так называемого “исфаринского процесса”, в марте была поставлена точка. Примерно в этот же период завершился судебный спор еженедельника «Миллат» и министерства сельского хозяйства, в котором популярное издание было признано виновным в клевете за то, что назвала это ведомство «коррумпированным».

В мае прекратила свою деятельность критически настроенная газета «Пайкон», ставшая жертвой длительных притеснений властей еще с 2010 года. Проблемы газеты ухудшили здоровье ее учредителя Джумы Толиба, который в ноябре скончался в возрасте 51 года.

Одним из нашумевших дел в отношение СМИ стала обида высокопоставленного сотрудника МВД на «Азия-Плюс», который посчитал клеветническими факты, опубликованные в статье о пытках и издевательствах над задержанными. Скандал был исчерпан лишь в ноябре, а Рамзия Мирзобекова, автор материала «Следствие или инквизиция» была вынуждена, наряду с работой журналиста, проходить по делу в качестве ответчика.

Однако, как уверены отечественные и международные правозащитники, кульминацией давления на СМИ стали «вопиющие» случаи арестов журналистов Би-Би-Си Урунбоя Усмонова и газеты «Нури зиндаги» Махмадюсуфа Исмоилова в Согдийской области. В июне Усмонов был на месяц арестован по обвинению в сокрытии информации о запрещенных экстремистских группировках, проведя месяц в СИЗО г. Худжанда. После выхода на свободу Усмонов заявил, что во время допросов подвергался пыткам. Суд в октябре признал его виновным, но освободил по амнистии, с чем до сих пор не согласен журналист.

Дольше всех в истории современного Таджикистана под арестом провел другой журналист – 57-летний Махмадюсуф Исмоилов, не раз подвергавший критике власти Аштского района за противоречащие законам решения. Лишь после 11-месячного пребывания под арестом журналист, также признанный виновным в суде, смог добиться амнистии и освобождения от уплаты штрафа.

[b]Больше арестов и меньше цензуры[/b]

По мнению Йоханна Бира, главы Европейской и центральноазиатской службы организации «Репортёры без границ» в Париже, обвинения и суд в отношение У.Усмонова является свидетельством «растущей паранойи внутри таджикского режима касательно активизации религиозных движений в обществе». В интервью радио Озоди он заявил:

— К сожалению, дела Усмонова и Исмоилова продемонстрировали, что в Таджикистане нет места независимой судебной системе. По нашим данным, в 2011 году три журналиста получили в свой адрес угрозы и стали жертвами нападений, проведя короткое время в полиции. Это был не самый лучший год для таджикской журналистики, — уверен правозащитник.

Вместе с тем, по мнению Йоханна Бира, в вопросах цензуры этот год был лучше, чем 2010-й. Вспоминая случаи давления на независимые СМИ в октябре прошлого года, в связи с событиями на Востоке Таджикистана, препятствие деятельности некоторых вебсайтов, он уверен, что в этом году цензура была «менее жесткой».

[b]Независимые СМИ потеснили оппозицию[/b]

Наблюдатели уверены, что растущее давление на СМИ, ограничение в доступе к информации, отмена обязательных ежеквартальных пресс-конференций в сентябре, вынудили представителей прессы стать более бдительными, активными и более бесстрашными в обсуждении проблем общества. Разгоревшийся в ноябре скандал вокруг дела иностранных пилотов и последовавшие преследования, аресты и депортация таджикских мигрантов в России, продемонстрировали паралич и неспособность власти отвечать новым вызовам и нести ответственность аз свои действия. Вызвавшее бурю критики решение властей отменить вердикт в отношение российского и эстонского пилотов, последовавшее затем давление Москвы на Душанбе, по мнению критиков, подорвали доверие многих жителей Таджикистана в центральную власть.

Именно в этот период наблюдался рост активности независимых СМИ в Таджикистане, пытавшихся не отставать от российской печати. В результате гонений и репрессий таджикских мигрантов в России, десятки которых были выдворены на родину, в прессе стали звучать призывы к отставке правительства. Однако, в отличие от конфликтных ситуаций, возникающих внутри страны, в этот раз высшее руководство Таджикистана так и не решилось дать свою оценку в публичной форме происходящим событиям в отношениях двух «стратегических» партнеров.

По мнению многих, этот конфликт, ставший апогеем кризиса власти в Таджикистане, заставил большую часть представителей независимой прессы, относившейся прежде с большой осторожностью и самоцензурой к освещению проблем во властных структурах, более открыто и смело говорить о ситуации в стране. Многие стали сравнивать поведение СМИ с ролью реальных оппозиционных сил, открыто указывающих на ошибки власти.

Независимый журналист Зафар Абдуллаев уверен, что в 2011 году «отдельные СМИ и журналисты» стали похожими на оппозиционеров.

— В стране, с таким авторитарным режимом, любой грамотный человек, человек, который в душе реально свободен и независим, будет выражать недовольство тем, что происходит, — считает журналист.

Он считает, что некоторые представители политических сил стали глубже понимать роль СМИ в обществе и стали ближе сотрудничать с прессой.

— Позиции стали совпадать, — считает З. Абдуллаев. – Может и есть расхождения с отдельными политическими силами, но концептуально, глобально, идеи стали совпадать и это уже касается не только журналистов, но и многих других представителей гражданского общества. Уже негласно сформирована такая прослойка людей, которая не хочет жить как раньше, но она еще никем не координируется, и между собой у них нет взаимообмена, — считает он.

Однако, по мнению Умеда Бабаханова, главного редактора «Азия-Плюс», пресса и раньше критиковала власть и «какие-либо серьезные изменения в позиции и роли прессы» в Таджикистане, не произошли.

— Просто в текущем году этой критики стало больше, и она стала острее. Почему? Я вижу в этом две причины. Во-первых, к сожалению, власть в последнее время сама допускает все больше очевидных ошибок и, соответственно дает больше поводов себя критиковать. Во-вторых, за все эти годы в обществе накопилась уже достаточно критическая масса недовольства, которая сейчас вырывается наружу, в частности через СМИ, — считает У. Бабаханов.

Он уверен, что поводом к росту недовольства в обществе стали усугубляющие проблемы, связанные с низким уровнем жизни большей части народа, высоким уровнем безработицы, коррупции, несправедливостью в судебных и правоохранительных органах, неоправданным давлением на ислам. Он уверен, что «пресса в данном случае выступает в качестве канала, который доносит эти сигналы до правительства».

— Но в нашем обществе сформировавшейся оппозиции нет. Единственной организованной силой является Партия исламского возрождения, которая по тактическим соображениям пока воздерживается от жесткой критики власти. Голосов остальных партий практически не слышно, потому что и сами партии пока очень слабы, — уверен известный журналист.

В позитивной роли критически настроенных независимых СМИ уверен и заместитель директора Центра стратегических исследований при президенте Сайфулло Сафаров. Он считает, что пресса, открыта обличающая проблемы общества, вне принадлежности к тем или иным политическим силам, «помогает правительству узнавать и понимать изъяны и недостатки», которые должны быть устранены.

— Я согласен с мнением о том, что независимая пресса встала на защиту национальных интересов в конфликтах, возникших у Таджикистана в отношениях с Узбекистаном или Россией. И думаю, что это и стало причиной того, что в правительственных кругах Таджикистана появилось больше позитивных мнений и уважения по отношению к независимой прессе, что может стать гарантом развития свободы слова в обществе, — заявил С. Сафаров.

[b]Под давлением властей[/b]

По мнению многих жителей Таджикистана, в 2011 году в поведении таджикских СМИ наблюдались определённые изменения, однако ситуация еще далека от того, чтобы в стране могли появляться реально независимые телевизионные каналы, с правом вещания на всю страну. В беседе с радио Озоди, Генеральный директор Национальной ассоциации деловых женщин Таджикистана Гулбахор Махкамова так выразила свое мнение:

— Свобода слова, очевидно, есть – для тех, кому есть, что сказать и готов бороться. Тысячи граждан посредством Интернета и социальных сетей обсуждают актуальные проблемы современного Таджикистана, — считает Г. Махкамова.

Вместе с тем она отметила, что «есть темы, которые смело можно отнести в категорию “разрешено”, но, все же, политическая цензура сохраняется еще на высоком уровне.

— За последние годы было множество судебных исков и разбирательств в отношении журналистов, нападений. Были случаи, когда независимые газеты вынуждены были платить огромные штрафы, и выступать ответчиками в судах. Постоянно слышатся угрозы обвинения, что журналисты, мол, подстрекают к очередной революции и усиленно звучат напоминания о разрушительных ее последствиях для страны. Это не цензура, но такие обвинения довлеют, заставляет журналистов осторожничать и лавировать при обсуждении вопросов, существенно влияющих на имидж властей, — уверена она.

[b]Пресса может стать реальной силой[/b]

Йоханн Бир из организации «Репортёры без границ» уверен, что таджикская пресса в необозримом будущем и в отсутствие конкретной оппозиции может стать реальной силой. Вместе с тем, он уверен, что у таджикских журналистов будут немало проблем:

— Ситуация с Кыргызстаном напоминает мне, что не только власти являются «недругами» прессы. В Кыргызстане еще нет полноценной власти, власть слаба. Она не способна защитить прессу от многих нарушений, атак и нападений, — сказал он. – В то же время, таджикская пресса в этом году продемонстрировала редкую солидарность и взаимовыручку, добиваясь у властей рассмотрения волнующих их вопросы, — сказал Бир.

По мнению многих, именно этот фактор солидарности в журналистской среде, заметно укрепляющийся при возникновении кризисных ситуаций в связи с массовым давлением на СМИ в последние годы (один из примеров — создание Комитета-29 осенью прошлого года на фоне напряженности на востоке страны), в будущем, сможет поддержать уровень свободы слова в обществе.

Журналист Умед Бабаханов уверен, что пока в обществе существуют относительно свободные СМИ, еще можно что-то исправить в обществе «путем реформ, без социальных кризисов».

Хиромон Бакозода, радио Озоди

Источник: http://rus.ozodi.org/content/tajik_independent_media_replaced_real_oppostion_in_tajikistan_/24431371

[b]Корбарони тоҷикистонии интернет дар давоми сол борҳо ба вожаҳое чун “Роғун”, “IRS” ва “парчам” рӯ овардаанд.[/b]

Шояд барои он ки тарҳи нерӯгоҳи Роғун тамоми сол сари забонҳо буду шикоятҳо аз ширкати Innovative Road Solutions Ltd баланд мешуду дар моҳи сентябр он ба як бор ҳамаи ҳайати раҳбарии худро иваз кард ва маълум шуд, ҳошияи роҳи пулакии Душанбе-Хуҷанд-Чаноқ низ зери назораташ будааст. Аммо баландтарин парчами ҷаҳон дар Душанбе як бор дар моҳи май парафшон гашт, сипас дар иди истиқлолият ва баҳси он дар Фейсбук тамоми сол ба андозаи 165 метри баландияш дар авҷ буд.

[b]ҶУСТУҶӮИ ХАБАРҲО[/b]

Бо вуҷуди бархе аз ҳамнавоиҳо ҷустуҷӯҳо аз Тоҷикистон дар ҷӯяндаи Google аз Яндекси русӣ, Facebook аз Мой миру В контакте як андоза фарқ мекард. Барои намуна, вақте ки дар аввали сол бисёриҳо аз Google бо калимаҳои “Камароб”, “Рашт”, “Алии Бедакӣ”, “Мулло Абдулло” иттилоъ меҷустанд, вожаҳои асосӣ дар Яндексро “алпинизм в Таджикистане”, “игры” ва “недвижимость в Таджикистане” ташкил медоданд.

Аммо калидвожаҳои машҳури нимаи дувум ва охири соли 2011 қариб дар ҳамаи ҷӯяндаҳои интернетӣ камобеш ба ҳам монанд шуда, “Роғун”, “Рогун”, “Рагунский ГЭС”, “истиқлолият”, “независимость Таджикистана”, “летчики”, “халабонҳо”, “Садовничий”, “мигранты”, “муҳоҷирони тоҷик” ва “депортатсия” бартарӣ пайдо кардаанд.

Сардабири ҳафтаномаи русизабони «Азия-Плюс», Марат Мамадшоев, мегӯяд, бешубҳа, дар ҷараёни “бӯҳрони марбут ба халабонҳои рус” беш аз ҳама ибораи «чораҳои «ассиметрӣ»-и президенти Русия Дмитрий Медведев маъруф гаштааст, зеро он ба ҳаёти қариб ҳар оилаи тоҷик асар дошт: «Таъсири ин қазия на танҳо фазои Русия ва Тоҷикистонро ҳатто берунтар аз он қаламрави кишварҳои ИДМ-ро фаро гирифт.»

Аз нигоҳи ҷаноби Мамадшоев, қазияи халабонҳо нишон дод, байни ду кишваре, ки ҳамдигарро “шарики стратегӣ” меномиданд, аслан ҳеҷ муносибати хубе вуҷуд надоштааст. Ин бӯҳрон сабаб гашт, то сиёсати хориҷии Душанбе, амалкарди раисиҷумҳур ва ҳукумати ӯ зери заррабин қарор гирад. Узви Маҷлиси Намояндагон ва раҳбари Ҳизби Наҳзати Исломии Тоҷикистон Муҳиддин Кабирӣ гуфт: «Мо мисли пеш наметавонем бигӯем, ки президент медонаду командааш. Хусусан, вақте ки амалкардҳои манфии ин команда он қадар ба миллат таъсир расонидааст, ки ҳар шаҳрванд дар пӯсту ҷонаш онро ҳис мекунад, билохира, мо бояд ба президент бигӯем, ки билфосила дар фикри тағйири командааш бошад.”

Чунин назарҳо чанд ҳафта баъд аз иди пуршукӯҳи истиқлолият садо дод, ки дар ҷараёни он бо ифтитоҳи муассисаҳои нав ва ҷамъомадҳои шукргузорона элитаи ҳоким паём медод, ки дар 20 сол ба дастовардҳои бузурге ноил гаштааст.

Дар ин байн ҳабси ду журналист, Урунбой Усмонов ва Муҳаммадюсуф Исмоилов низ сабаби ҷустуҷӯи корбарони интернет бо истифода аз номи онҳо шуд. Коршиноси мутақил Рашид Ғанӣ мегӯяд: «Боздошти журналистон, ба вижа журналисти Би-би-сӣ Урунбой Усмонов, аз як масъалаи дохилӣ ба як ҷанҷоли байналмилалӣ кашонида шуд. Президент маҷбур шуд шахсан онро таҳти назорат гирад. Албатта, чунин ҳодисаҳо ба обрӯи байналмилалии Тоҷикистон таъсири манфӣ расонид.»

[b]ҶУСТУҶӮИ ШАХСИЯТҲО[/b]

Ҷолиб аст, ки корбарони интернет дар Тоҷикистон дар давоми сол номи афроди мухталиферо ба ҳайси калимаи ҷустуҷӯ истифода кардаанд. Дар семоҳаи аввали сол “Бозор Собир”, “Ҳоҷӣ Мирзо” ва “Алим Шерзамонов” аз ин қабил будаанд. Шоири номвари тоҷик 6-уми январ, сафари, ба гуфтаи ӯ, охиринаш ба Тоҷикистонро поён дода, ба Амрико баргашт, аммо, зоҳиран, сӯҳбатҳои ӯ то нимаи соли 2011 хабарсоз боқӣ монданд. Аз ҷумла зарбаи, ба навиштаи матбуот, иттилооотии ӯ ба ҲНИТ бо пешниҳоди бастани ҳизби исломии Тоҷикистон.

Таваҷҷӯҳро ба Бозор Собир бори дигар нахустнамоиши спектакли «Шабе дур аз ватан» дар Душанбе барангехт. Агар воизи оташсухан Ҳоҷӣ Мирзоро барканорӣ аз мавъиза дар сархатти ҷустуҷӯҳо қарор дода бошад, раиси бахши Ҳизби сотсиал-демократ дар вилояти Бадахшон Алим Шерзамонов бо изҳороти худ, ба монанди истифода накардани донишомӯзон дар маросими пешвози меҳмонони олирутба ва сарпечии эътироизияш аз ширкат дар анҷумани ҳизб, ки хатари ҷудоӣ дар ин созмонро ба бор овард, машҳур шуд.

Бештарин ҷустуҷӯи номи Низомхон Ҷӯраев на танҳо дар робита ба парвандаи ҷиноии се додрас зидди нашрияҳо ва вакил Солеҳҷон Ҷӯраев ба вуқӯъ пайваст, балки ҳамчунин ба талаби Тоҷикистон аз Русия дар мавриди истирдодаш ба Душанбе. Ноиби сарвазир Асадулло Ғуломов, овозхон Сӯҳроби Сафарзод ва мухолиф Султон Қувватро зимни хабари даргузашташон, Фаттоҳ Саидов, раиси Оҷонси зиддикоррупсиониро баъд аз чанд изҳороташ, донишманд Акбари Турсонро пас аз таъин шуданаш ба мақоми мудири пажӯҳишгоҳ, овозхон Фарзонаи Хуршед, вазири собиқ Ёқуб Салимро зимни овозаҳои озодии эҳтимолиашон бо қонуни афв, соҳибкор Сафармад Рустамов мулаққаб ба “Кабуд”-ро баъд аз ҳабсаш ҷустуҷӯ карданд.

Семоҳаи охири сол ҷӯяндагони иттилоъ беш аз ҳама номи афроде чун Эшони Нуриддин, Ҳоҷӣ Акбар Тӯраҷонзода, Саидмукаррами Абдулқодирро паҳлуи вожаҳое мисли “ошӯро”, “муфтӣ” ва “уламо” чидаанд, то аз баҳси шадиди байни Шӯрои исломии Тоҷикистон ва хонадони Тӯраҷонзодаҳо огаҳӣ ёбанд. Сардабири ҳафтаномаи «Наҷот» Ҳикматулло Сайфуллозода мегӯяд, бе ин баҳс ҷомеаи Тоҷикистон ба маротиб оромтар буда метавонист: «Мутаассифона, доираҳои мансабхоҳе ба курсиҳои давлат таи солҳои дароз роҳ ёфтаанд, ки чунин фитнаҳоро бармехезонанд ва суботу оромии ҷомеа ва заҳматҳои ба сулҳу осоиш расиданро барбод медиҳанд. Ва нигаронии ҷомеаро ба бор меоранд.»

Аммо “чемпион”-ҳои ҷустуҷӯи хонандагон дар Тоҷикистон чи дар Google-у Яндекс ва чи Ютюбу РуТюб ва Йоҳу дар тамоми соли 2011 номҳои Алии Бедакӣ ва Мулло Абдулло будаанд. Навори бозпурсии Бедакӣ ва қатли Мулло Абдуллоро дар шабакаҳои пахши видео ҷамъулҷамъ наздик ба ним миллион нафар боз кардаанд. Таваҷҷӯҳ ба номи Мулло Абдулло дар нимаҳои сол коҳиш ёфта, вале баъдан дубора бештар шудааст, ки сабаби ин зеру бам рӯшан нест.

Корманди Маркази омӯзишҳои стратегии назди раёсатҷумҳурии Тоҷикистон, Комёб Ҷалилов мегӯяд: «Ман борҳо таъкид карда будам, ки баъзе гурӯҳҳо аз хориҷ ишора мекарданд, ки мардуми минтақаи Рашт аз гурӯҳи Мулло Абдулло ва дигарон пуштибонӣ мекунанд ва онҳо метавонанд ба таври давомдор дар ин минтақа бимонанд ва ба вазъи Тоҷикистон таҳдид кунанд. Аз ҳамин хотир ман ин иқдоми неруҳои мусаллаҳи кишварро муҳимтарин василаи ҳалли ин мушкили Тоҷикистон медонам.”

Аз афроди дигар номи овозхони саршинос ва модари Шабнаму Фарзона – Сурайёи Қосим, эҳтимолан дар робита ба афв ва озодии Фарзонаи Хуршед ва раиси Ҳизби демокрaти Тоҷикистон, Масъуд Собиров, ба далели пешниҳоди ёдоварӣ ва қадрдонӣ аз фаъолони замони эълони истиқлолияти Тоҷикистон, монанди Қадриддин Аслонов, Тоҳири Абдуҷаббор ва дигарон мояи кунҷковии корбарони интернетӣ дар соли 2011 шудаанд.

Мирзонабии Холиқзод, Салими Аюбзод

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24435124.html

[b]Нишасти маҷозӣ[/b]

[b]22 декабри соли равон бо ибтикори Анҷумани миллии воситахои ахбори оммаи Тоҷикистон (АМВАОМТ) ба воситаи почтаи электронӣ як нишасти маҷозӣ дар мавзӯи «Назокати сухан дар ВАО Тоҷикистон» доир гардид, ки фишурдаи онро манзури шумо мегардонем.

Дар конфронси маҷозӣ шахсони зерин ширкат доштанд:[/b]

[b]Гардонандаи сӯҳбат: Абдуфаттоҳ Воҳидов, ҳамоҳангсози лоиҳаи мониторинги нақзи ҳуқуқи журналистони назди Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мустақили Тоҷикистон (АМВАОМТ)

Иброҳим Усмонов, профессор

Рашид Ғанӣ Абдулло, коршиноси масоили сиёсӣ

Қироншоҳ Шарифзода, рӯзноманигор

Аҳмадшоҳи Комил, рӯзноманигор[/b]

[b]Қисми дуюм[/b]

[b]Абдуфаттоҳ Воҳидов:[/b]

Дӯстони гиромӣ, ҳамкасбони азиз! Моҳе қабл мо пешниҳод доштем, ки масоили марбут ба маҳалгароиро дар матбуоти Тоҷикистон матраҳ намоем. Вале, бинобар баррасии қазияи халабонҳои рус, ин мавзӯъ мавқуф гузошта шуд. Ниҳоят имрӯз мавриди баррасӣ кардани мавзӯъ фаро расид ва ба ҳамин хотир шуморо ба сӯҳбат даъват менамоем. Хотиррасон менамоем, ки нишастҳои маҷозӣ дар доираи лоиҳаи АМВАОМТ «Назокати сиёсии сухан дар воситаҳои ахбори оммаи Тоҷикистон» бо дастгирии Намояндагии Internews network дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба нақша гирифта шудааст.

Дар навбати аввал, мехостам андешаҳоятонро перомуни масъалаи бо вуҷуди мавҷуд будани қонун ва меъёрҳои ахлоқӣ ба иззати нафси миллатҳои ғайр расидани рӯзноманигорони тоҷик иброз мекардед.

[b]Иброҳим Усмонов:[/b]

Ба назари ман чанд сабаб мавҷуд аст. Аввал, саводи нокифояи сиёсӣ доштани журналист. Шояд журналистон ҳаргиз қасди бад надоранд, вале ба хотири ҳимояи манфиатҳои миллати худ, манфиатҳои миллатҳои дигарро поймол мекунанд. Дуюм, дар байни журналистони мо баъзан журналистоне дучор меоянд, ки худашонро аз журналистони дигар боло медонанд ва бо ҳамин хотир алайҳи миллатҳои дигар ба таври бошуурона маводи таҳқиркунанда менависанд ва бо ҳамин корашон намоиш додан мехоҳанд, ки онҳо қаҳрамонӣ кардаанд. Сеюм, журналистон, аксар вақт журналистони камтаҷриба, дар муқобили воқеаҳои дар кишварҳои дигар баамаломада ба эҳсосот дода мешаванд.

[b]Рашид Ғанӣ Абдулло:[/b]

Масъалаи ба иззати нафси миллатҳо ё мардумони дигар расидан ба тарбияи маънавӣ ва сиёсии журналист бастагӣ дорад. Зеро вақте ба иззати нафси миллати ғайр мерасед масъалаи низоъи баёни миллатҳо ба миён меояд.

Тарафи дигар масъала. Журналисти хуб метавонад масъалаи бамиёномадаро дуруст шарҳ диҳад ва роҳи ҳалли масъаларо ба миён гузорад.

Таҳқири миллатҳои дигар роҳи сабуки расидан ба шӯҳрат аст. Чунин шӯҳрат албатта бепоя аст.

Дар чунин ҳолатҳо журналистон бояд фаромӯш накунанд, ки давлатҳо фишангҳои мухталифи таъсир расондан ба мамлакати моро доранд. Яъне мо бояд амнияти миллӣ ва давлатиамонро фаромӯш накунем. Ба ибораи мардуми худамон гӯем, «пойро баробари кӯрпа дароз кардан лозим аст».

Мо дар ин шабу рӯзе, ки атрофамонро кишварҳои мухталиф иҳота карда, ҳар кадоме даъвое ба сарамон доранд, бояд тавре рафтор кунем, ки ба давлатамон осеб нарасад

[b]Қироншоҳ Шарифзода:[/b]

Аввал ин ки мутаассифона, журналистони мо, чун як ҷузъи таркибии ҷомеаамон, қонунҳоро намедонанд, қонунписанд ва қонунриоякун нестанд, куҷо расад ба риоя намудани меъёрҳои ахлоқи касбӣ?

Дигар, ба иззати нафси миллатҳои дигар расидан дар маводи интишории махсусан матбуоти ғайридавлатиамон бештар шудааст. Сабаби аслӣ – риояи нашудани принсипи таҳаммулпазирӣ аст, ки худи сармуҳаррирон (сардабирон) ба зердастону муаллифони беруна «намуна» ҳастанд.

[b]Аҳмадшоҳи Комил:[/b]

Ба ростӣ, дар навиштаҳои хабарнигорон маводи мустақим ба мавзӯъи миллатгароиро нахондаам, вале гоҳе масъалаҳое, ки марбут ба равишҳои миллатҳои дигар аст, ба чашм мехӯрад. Аммо бояд мунсифона нигоҳ кард, ки матлаби ин гуна мавод то кадом андоза ба иззати нафси миллатҳои дигар мерасад. Аз сӯйи дигар, агар чунин матлаб воқеан мухолиф ба меъёрҳои ҳуқуқи Тоҷикистон бошад, фикр мекунам маъмурони ҳуқуқ бисёр базудӣ ба дунболи ин гуна мавод ва муаллифи он хоҳанд шуд. Ман аз он тарс дорам, ки дар кишвари мо ҳомиёни ҳуқуқ дар хеле маврид берун аз талаботи меъёри қонунҳо хабарнигоронро ба додгоҳ мекашанд. Мо ин гуна мисолҳо дорем. Ва ҳамин равиши мақомдорони давлати мо низ боиси афзоиш тарс дар миёни хабарнигорон – худсонсурӣ шудааст.

[b]Абдуфаттоҳ Воҳидов:[/b]

Мехостам диққати шуморо ба масъалаи маҳалгароӣ дар матбуотӣ тоҷик ҷалб намоям. Ба андешаи Шумо, оё дар матбуоти тоҷик маҳалгароӣ ҳаст? Он дар чӣ зуҳур меёбад? Оқибаташ чӣ мешавад? Чӣ бояд кард, ки ин зуҳурот аз байн равад?

[b]Иброҳим Усмонов: [/b]

Ба савол якбора ҷавоб дода мегӯям, ки, мутаасифона, дар матбуоти тоҷик маҳалгароӣ мавҷуд аст. Агар журналистони тоҷик тавонанд худашонро аз маҳаллашон боло гузоранд, яъне худашонро ҳамчун намояндаи миллат намоиш диҳанд ва нотавонии мардуми маҳалли дигарро танқид накунанд, он гоҳ маҳалгароӣ аз байн меравад.

[b]Рашид Ғанӣ Абдулло:[/b]

Маҳалгароӣ як зуҳуроти воқеӣ аст. Чун ҳамаи зуҳуроти дигар маҳалгароӣ дар матбуот ҳам зуҳур меёбад. Аз ин маълум мегардад, ки ин ё он рӯзнома ё соҳиби он ба маҳалли худ муҳаббати хоса дорад. Ин ҳолати бад нест. Ба ҳамин восита мо рангорангиҳои кишварамонро мебинем, зеро ҳар нафар, аз он ҷумла журналист ҳам маҳалли худашро аз дигарон беҳтару хубтар медонад.

Вале таносуби байни маҳалгароӣ ва миллатгароӣ аз байн наравад. Маҳалгароӣ бояд миллатгароиро фурӯ набарад ва эътидол бояд мавҷуд бошад.

Тарафи дигари масъала. Ташаккулёбии ҳар миллат аз маҳал ибтидо мегирад. Яъне одам аввал ҳуввияти маҳаллӣ пайдо карда, сипас ин ҳуввият ба миллат бурда мерасонад, яъне минтақаи нисбатан васеъро фаро мегирад.

Ҳуввияти аввал марҳилаи маҳалро аз сар мегузаронад. Ин ҳолат хоси ҳамаи миллатҳо аст. Дар ИМА мардуми соҳили уқёнуси Ором аз мардуми уқёнуси Атлантика фарқ мекунанд. Вале дар мавриди миллӣ онҳо манфиатҳои ягонаашонро ҳимоя мекунанд. Дар Россия ҳам чунин наст. Тавре медонем, дар тӯли даҳсолаи охир аксари роҳбарони олимақоми рус мардуми як минтақа ҳастанд, вале бо вуҷуди ин онҳо манфиатҳои миллатиашонро дар мақоми аввал мегузоранд, на минтақаашонро.

Муҳимаш, таносуби маҳалгароӣ ва миллатгароӣ бояд мавҷуд бошад.

[b]Қироншоҳ Шарифзода:[/b]

Мутаассифона, маҳалгароӣ дар миёни рузноманигорон ва ВАО ҳаст. Ба ҳайати эҷодӣ ва муҳтавои дилхоҳ нашрияе мустақиламонро як назари иҷмолӣ андозед ва хоҳед фаҳмид, ки аксар аз як минтақа, як маҳал ҳастанд ва маводи таърифию танқидӣ низ ба минтақаҳо тақсим шудаанд.

Ин албатта, оқибати нек надорад. Аввал доираи муштариёнро бо ин заҳр олуда месозад, минбаъд ба дигарон сироят мекунад ва м.и.

Маҳалгароиро мутаасифона, бо қонун низ пешгирӣ кардан наметавон. Дар ин масъала маърифати шахс, тарбияи хунии ҳар кас омили ҳалкунанда аст.

[b]Аҳмадшоҳи Комил:[/b]

Ман бо сароҳат метавонам бигӯям, ки ҳама анвоъи матбуоти озод, ки барои мо дастрас аст, тобеъи андешаҳои маҳалгароӣ ва матбуоти русзабонамон гирифтори бемории гурӯҳбозӣ хастанд. То ҷое, ки ошно ҳастам, наметавонам намунае аз нашрияҳоро як нашрияи миллӣ, саросарӣ ва ё ҳаддиақал пуштибони армонҳои миллат бихонам. Имрӯз хонандаи тоҷик ба дунболи мутолиъаи маводи аксаран хому бетаҳрир, сабуку кӯчабозорӣ, нохудогоҳона аз пайи андешаҳои маҳалгароӣ ва гурӯҳбозон меравад. Тавре мушоҳида мешавад, бештарин масъулони хабарнигориҳо комилан тобеъи андешаҳои маҳалгароӣ ва гурӯҳбозӣ ҳастанд. Бархе аз нашрияҳо то ҳадде пойбанди ин равишҳои носолим ҳастанд, ки қаҳрамонсозӣ аз ҳаммаҳалҳояшон, муарифӣ кардани шахсиятҳои беҳунару беарзиш ва таърифу тавсифи бешармона дар бораи онҳоро ба барномаи хабаргузориҳояшон табдил додаанд. Ба як сухан, матбуоти озоди кишвари мо ба манбаъи маҳалгароӣ табдил шудааст.

[b]Абдуфаттоҳ Воҳидов:[/b]

Барои сӯҳбати пурмӯҳтаво ба Шумо ташаккур мегӯям. Аз фурсат истифода бурда ҳамаи шуморо бо фарорасии Соли нав муборакбод мегӯям. Саломат бошед. То сӯҳбатҳои навбатӣ дар торномаи АМВОМТ.

АМВАОМТ

Источник:

[b]Нишасти маҷозӣ[/b]

[b]22 декабри соли равон бо ибтикори Анҷумани миллии воситахои ахбори оммаи Тоҷикистон (АМВАОМТ) дар фазои Facebook як нишасти маҷозӣ дар мавзӯи «Назокати сухан дар ВАО Тоҷикистон» доир гардид, ки фишурдаи он сӯҳбатро манзури шумо мегардонем.[/b]

[b]Дар конфронси маҷозӣ шахсони зерин ширкат доштанд:[/b]

[b][i]Гардонанда Нуриддин Қаршибоев, Раиси Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мустақили Тоҷикистон (АМВАОМТ)[/i][/b]

[b][i]Сайидюнуси Истаравшанӣ, коршиноси фалсафа ва ҳикмати исломӣ, устоди маркази омӯзишҳои кӯтоҳмуддат ва фурсатҳои мутолиотӣ дар Эрон[/i][/b]

[b][i]Умед Ҷайҳонӣ, рузноманигор, таҳлилгари масоили сиёсӣ

Шокир Хакимов, олими ҳуқуқшинос

Дориюш Раҷабиён, рӯзноманигор

Хилватшоҳ Хоҷаев, сардабири хабаргузории иттилоотии «Озодагон»

Иззат Амон, таҳлилгари сиёсӣ

Зафари Мирзоиён, рӯзноманигор[/i][/b]

[b]Қисми аввал[/b]

[b]Нуриддин Қаршибоев:[/b]

[b]Дӯстони гиромӣ, ҳамкасбони азиз! Моҳе қабл мо пешниҳод доштем, ки масоили марбут ба маҳалгароиро дар матбуоти Тоҷикистон матраҳ намоем. Вале азизон, бинобар баррасии қазияи халабонҳои рус, ин мавзӯъро мавқуф гузошта шуд. Азбаски мавзӯи маҳал ва муносиботи байни миллатҳо барои муттаҳидии миллат ва давлати Тоҷикистон, ба назари мо, муҳим аст, мехостем сари ин мавзӯот баргардем ва зимни як нишасти маҷозӣ назари Шуморо дар ин бобат бифаҳмем.

Ба ҳамин хотир, саволҳои зеринро ба шумо пешкаш менамоем.

Оё дар матбуоти тоҷик маҳалгароӣ ҳаст? Он дар чӣ зуҳур меёбад? Оқибаташ чӣ мешавад? Чӣ бояд кард, ки ин зуҳурот аз байн равад?

Бо кадом сабабҳо журналистони тоҷик бо вуҷуди мавҷуд будани қонун ва меъёрҳои ахлоқ баъзан дар маводҳояшон ба иззати нафси миллатҳои ғайр мерасанд?[/b]

[b]Умед Ҷайҳонӣ:[/b]

То ҷое, ки ман аз торномаҳои бархе аз рӯзномаву расонаҳои Тоҷикистон дарёфтаам, бунёдгузорон ва ё сардабирони ин расонаҳо зодаи яке аз ноҳияҳои Тоҷикистон ҳастанд. Аз ин рӯ, гумон дорам, ки ин расонаҳо ба масоъили он минтақа каме бештар таваҷҷуҳ мекунанд ва рухдодҳоро баррасӣ мекунанд ва яке аз падидаҳои маҳалгароӣ дар расонаҳо ҳамин аст. Яке аз пайомадҳояш ҳам шояд ин шавад, ки хонандагон аз ин гуна расона рӯйгардон хоҳанд шуд. Маъмулан, рӯзномахонон рӯзномаро аз барои огоҳ шудан аз кишвару ҷаҳон мехаранд ва масоъили маҳаллӣ чандон ҷолиб нестанд. Агар рӯзномае ё расонае дар пӯшиши хабарӣ ё таваҷҷуҳ ба маҳалле вижа ифроту тафрит кунад, хонандагон низ аз хариданаш худдорӣ хоҳанд кард.

Аммо маҳалгароиро бояд аз маҳалдӯстӣ ҷудо кард. Тоҷикистон худ аз рустоҳову шаҳрҳову шаҳристонҳову устонҳо падид омадааст ва оне, ки зодгоҳашро дӯст медорад, табъан зодбумашро низ дӯст хоҳад дошт, чун он зодгоҳ бахше хурдакак аз он зодбум аст. Боре, бузургсозии зодгоҳу барҷастасозияш дар баробари зодбум нописанд ва нохушоянд аст.

[b]Нуриддин Қаршибоев:[/b]

Албатта, маҳалдӯстӣ чизи дигар аст. Вале истифодаи лаҳҷа дар саҳифаҳои матбуот то кадом андоза роиҷ аст?

[b]Хилватшо Хоҷаев:[/b]

Дуруд ба гардонандаи мизи гирд ва кулли ширкатдорон. Бояд гуфт, маҳалгароӣ (маҳалчигӣ) дар кулли манотиқи кишвар ва қишрҳои мухталифи ҷомеа чун заҳрпечак паҳн шудааст ва матбуоти тоҷик низ ҳам мисли як шохаи ҷомеа истисно нест. Инро ҷаноби оқои Нуриддин Қаршибоев, ки ба симмати райиси АМВАОТ чанд сол боз фаъолият доранд, беҳтару хубтар аз ҳар каси дигар медонанд. Ҳам дар ТВ-и давлатӣ ва ҳам дар расонаҳои ҳукуматӣ ва ҳам дар ВАО-и мустақил агар дурусттар назар кунем, падидаҳои маҳалгароиро рӯшан мебинем…. Оқибаташ хеле бад аст. Мегӯед чи тур? Таври мисол: 1 моҳи ахир матлабҳое ба нишонии нашрияҳо меоянд… Табиист, ки бо имзои мустаор ва аз ҳар идораву мақомот. Аммо дар поварақи онҳо пас аз имзои эшон сабт шуда: журналист. Ин ҳам як нишони заъфи мо аст, ки аз пешаи мо, касби мо дигарон истифодаи сӯъ мекунанд. Бархе аз муассисон ва сармуҳаррирони мӯҳтарам ҳам ба ин паҳлӯи масъала аҳамият дода ва ё надода, ин мактубу бӯҳтонномаҳоро ба нашр мерасонанд. Худое накарда, агар мушкиле ба сари нашрия биёяд, аз ин матлабҳо ва ё ҳангомае хезад, ҳиҷ вақт сохҳиби аслии маводи мазкурро намеёбед…Чӣ расад ба меъёр ва этикаи журналистӣ… Агар дигарон аз ин пеша ва ин ҳирфа истифода карда, ҳадафҳои худро пиёда кунанд. Фикр накунед, ки ман мухолифи навиштани матлаб бо имзои мустаорам, на. Ман алайҳи онҳое садо баланд кардам, ки аз касб, пеша, ҳирфаи журналистӣ истифода мекунанд.

[b]Иззат Амон:[/b]

Устоди гиромӣ! Ба гумони ман, маҳалгароӣ дар тамоми мамолик дида мешавад. Ҳатто Маскав, ки мо дар он ҷоем, берун аз маскавиҳоро ҳатто одам намеҳисобад. Ҳамин тавр, ба шаҳрҳои аврупоӣ ҳам, ки зуд-зуд сафар дорам, ин мушкилро ҳис кардам. Вале дар матбуоти мустақили Тоҷикистон ростӣ инро боре ҳис накардаам. Ин таъриф нест, ин воқеият аст. Шояд дар рӯзномаҳои ҳукуматӣ бошад, вале афсӯс, ин рӯзномаҳоро касе намехонад, ба ҷуз аз аъзоёни ҳукумат, ки маҷбурӣ обуна шудаанд.

[b]Шокир Хакимов:[/b]

Будани маҳалгароӣ аз пастии сатҳи тафаккури миллӣ ва номукаммалии ҷомеаи мо гувоҳӣ медиҳад. Барои доираҳои муайани сиёсӣ ин стратегияи идораи давлат аст. Рохи ҳал ташаккули ҷомеаи шаҳрвандӣ, рақобати сиёсӣ ва иқтисодӣ ва, албатта, бисёрҳизбӣ. Маҳз ин дигар омилҳо шарти стратегии рушди устувори ҷомеа ва бунёди давлати муосир мебошад. Зеро ки рушди соҳибкорӣ ва равияҳои гуногуни сиёсиву мафкуравӣ дар заминаи дигар манфиатҳо шаҳрвандонро муттаҳид намуда, арзишҳои миллиро ҳхимоя мекунад.

[b]Нуриддин Қаршибоев:[/b]

Ташаккур! Ба андешаи Шумо, рӯзноманигорони тоҷик то кадом дараҷа назокати суханро ҳангоми инъикоси мавзӯи муносибати байни миллатҳо риоя мекунанд?

[b]Умед Ҷайҳонӣ:[/b]

Аз он ҷо, ки аксари расонаҳои чопии Тоҷикистон бештар дар пойтахт фурӯхта мешаванд ва камтар ба маҳалҳо мерасанд, маҳалгароии расонадорон ё расонанигоронро ба ин зудӣ ва осонӣ намешавад аз миён бардошт. Боре, расонадорон, ки ҳамвора дар андешаи афзоиши даромади худ ҳастанд, бояд аз пӯшиши хабарҳо ва таваҷҷуҳ ба маҳаллашон бигзаранд ва аз ҳар гӯшаву канори Тоҷикистон хабар биёранд то рӯзнома ва ё расонаашон аз чорчӯби як маҳал берун барояд ва расонае миллӣ шавад. Аз диди ман, ин яке аз роҳҳоест, ки метавонад расонаҳоро миллӣ кунад.

[b]Дориюш Раҷабиён:[/b]

Маҳалгароӣ як ҳақиқати торихию иҷтимоъӣ ва ҷуғрофиёии Тоҷикистон аст ва раҳоӣ аз он мусталзими ҷаҳонбинии васеъ, ҷаҳонгаштагӣ, фосила гирифтан аз пархошҳои бисёр ночизу бемаънии дарунқавмӣ аст, ки барои ҳама муяссар намешавад. Зеҳни афроди гирифтор дар муҳити кӯчак ҳамеша гирифтори масоил ва мушкилоти кӯчак аст. Роҳи муқобила бо он паҳн кардани вусъати дид аст; нахуст вусъати диди худи рӯзноманигорон, ки ғолибан бузургтарин омилҳои тавсеъаи маҳалгароӣ дар Тоҷикистон ҳастанд. Пазириши забони меъёри порсӣ, ки фаротар аз марзҳои сиёсии мо биравад ва тамоми марзҳои фарҳангии моро фаро бигирад, яке дигар аз роҳкорҳои дармони маҳалгароист. Хандадор аст, вақте мебинем, ононе, ки барои Самарқанду Бухоро ашки тимсоҳ мерезанд, ҳамин як тикка хоки Тоҷикистонро ҳам бо ҷидду ҷаҳд тикка-пора мекунанд ва мардуми онро ба «тоҷикони асилу ноасил» тақсим мекунанд. Парвариши зеҳнияти миллӣ муҳимтарин роҳи муқобила бо маҳалгароист. Ҳеҷ фарди маҳалгарое ба ростӣ миллати худро дӯст надорад ва суди чандоне аз ӯ барои миллат ҳосил нахоҳад шуд.

[b]Нуриддин Қаршибоев:[/b]

Ташаккур, Дориюши азиз! Назари Шумо ба истифотаи лаҳҷаи ин ё он маҳал бо танз дар навиштаҳои рӯзноманигорон чи гуна аст?

[b]Дориюш Раҷабиён:[/b]

Корбурди гӯишҳои мухталиф дар расонаҳои ҷаҳон собиқа дорад. Бавижа дар навиштаҳои танзомез. Аммо фикр намекунам дар кишварҳои ғарбӣ ё ҳатто Русия маҳалгароӣ ба андозае қавӣ бошад, ки дар Тоҷикистон ҳаст. Аз ин рӯ дар кишварҳои дигар ин навъ… корбурди гӯишҳо ҳассосиятбарангез нест. Шахси ман дар корбурди лаҳҷаҳои мухталиф дар навиштаҳо ишколу эроде намебинам, чун шояд кӯчактарин зодгоҳамро Тоҷикистон медонам. Аммо агар мухотаб мубтало ба маҳалгароист, хондану шунидани он матолиб барояш азоби алиме хоҳад буд ва дар ҷомеъа ҳисси хусуматро доман хоҳад зад.

[b]Сайидюнуси Истаравшанӣ:[/b]

Шояд пештар ҳам хидмати дӯстон арз шуда буд, ки муҳимтарин омили маҳалгароӣ, чӣ дар васати рӯзноманигорон ва чӣ дар авсоти дигар, ҷаҳолат ва нодонӣ аст. Яъне, касе ки маҳалгарост ва ба ҳама чиз аз равзанаи маҳаллу минтақаи худ нигоҳ мекунад… ва ашёро бо меъёри маҳал арзёбӣ менамояд, ин бархоста аз нодонии ӯст. Вагарна, маҳал яъне ҷое, ки ӯ таваллуд ва бузург шудааст ва чизе аст, ки аз ихтиёри ӯ хориҷ аст; ӯ метавонист дар ҷое дигар зоида шавад. Ончи метавонад мояи бартарӣ ва меъёри арзёбии ашхос қарор бигирад, бояд чизе хориҷ аз ихтиёри онҳо бошад. Масалан, лаёқат, истеъдод, дониш, биниш ва аз ин қабил сифот, ки ҳама метавонанд дошта бошанд ва дар ҳитаи ихтиёри онҳо ҳам ҳаст.

Ҳол, чун меҳвари баҳс ин ҷо рӯзноманигорон ҳастанд, арз шавад хидмати азизон, ки ин ҷамоат ба ҷои он, ки худ маҳалгаро бошанд, ки мутаассифона ҳастанд, бояд барои решакан кардани он гом бардоранд. Яке аз роҳҳои решакан намудани ин мараз он аст, ки анҷуманҳои рӯзноманигорӣ навъе рақобати (албатта ғайри илзомӣ) бар нашрияҳо дошта бошанд. Масалан, кӯшиш кунанд, ки дар як нашрия, рӯзноманигорони мухталиф ва аз навоҳӣ ва манотиқи гуногуни Тоҷикистон машғул ба кор бошанд. Агар дар як нашрия рӯзноманигорони мухталиф фаъолият дошта бошанд, ҳатман бо ҳам нишасту бархост доранд ва якдигарро аз наздик хоҳанд шинохт. Ва ҳамин боис мешавад, ин бемории саъбулилоҷ то ҳудуде решакан гардад. Ин корро ҷаноби оқои Қаршибоев худ метавонанд ба роҳ андозанд.

Ва ё роҳи дигар ин, ки, агар матлабе дар нашрияе ба чашм хӯрад, ки аз он бӯи маҳалгароӣ ба машом мерасад, онро тавбех кунанд. Ҳол банда намедонам роҳи ин тавбех чӣ гуна аст, аммо метавон пайдо кард.

[b]Зафари Мирзоиён:[/b]

Дар мавриди маҳалгароӣ инҷониб ду ҳафта пеш рӯи як саҳифаи ҳафтаномаи «Самак» нигари худро ба интишор расонда будам. Пиромуни ба иззати нафси ақвоми дигар расидан бояд ҷанобашонро огоҳ созам, ки мо ба табъи зудранҷи бархеҳо кор надорем ва барои андаконда будани дигарон масъулия ҳам надорем. Ин ки мо қавми бародарамонро бо талаффузи тоҷикӣ ӮЗБАК» мегӯем , шеваи гуфтори тоҷикӣ аст, зеро аз Алишери Навоӣ сар карда, то Аҳмади Дониш Ӯзбик нанавишта буданд, ӮЗБАК навишта буданд. Мо ку малол нестем, ки ӯзбакон моро ТОЖИК мегӯянду менависанд. Агар мо торихи чаповулгарии қарақчиёни қатағану қунғуроти ҳамдиёронамонро рӯи қоғаз меоварем, ба ҷуз бозшинохти гузаштаамон чизи дигаре нест. Тоҷик аз ҳамин нашинохтани гузаштаи худ ба ин рӯз расидааст ва ҳатто эҳсосе ҳам намекунад, ки яке аз таҳрикгарони маҳалгарои саҷоёирамагардон мебошад, ки бидуни таӯсим кардани одамон ба ийлу тайп, улусуурук наметавонанд хешро озод гуморанд. Агар жарфтар биандешед, ғолибан таҳрикдиҳандагони музофотгарои ғайритоҷикон мебошанд. Масалан, тоҷики мастчоҳӣ маҳалгаро нест, хуҷандии ғайритоҷик маҳалгарост, ҳамчунон тоҷики даштичумӣ маҳалгаро нест, вале ғайритоҷики кӯлобӣ, ё кангуртӣ маҳалгарост. Хулоса, набояд гузошт, ки дар миёни рӯзноманигору равшанандешони воқеӣ кирми маҳалгароӣ ҷой дошта бошад. Қавми дигаро ситеза кардан бефарҳангиву бетарбия будан аст, аммо торихро бояд ба ояндагон фаҳмонд. Яҳудиён медонанд, ки Холокост, яъне чи; арманиҳо медонанд, ки бо патриотизми туркиву пантуркистӣ1,5 миллион ҷони арманӣ рабуда шуд. Аммо тоҷик аз миллионҳо сари буридаи Темури Ланги гучастик бояд надонад? Дар бораи бадбахтиҳои гузашта бояд зиёд гуфта шавад, ки такрор нашаванд. Ҳатто дар дини мубини ислом, ки мо ҳама пайравонаш мебошем, бояд андешаҳои миллӣ ҷой карда шавад, яъне дини мо бояд таблиғгари андешаҳои миллиамон бошад. Имрӯз пантуркизм бо сарварии Ислом Карим дасти таҳдид болои сарамон ниҳодааст ва мо бояд барои шиками сер шуда, дар наздашон ба зону бизанем? Мо безорем аз он дипломатияи ғуломгароёна. Гурӯсна мемонем, вале пеши пантуркистҳо сар фурӯд нахоҳем овард.

[b]Сайидюнуси Истаравшанӣ:[/b]

Бо камоли эҳтиром ба дидгоҳи ҷаноби Устод Мирзоён, аммо камин бо таҳлили эшон мувофиқ нестам. Маҳалгароӣ асосан жен надорад; яъне метавонад миёни тоҷикони холис ҳам пайдо шавад ва миёни нохолис ҳам. Чун иллати он жен нест, балки ҷаҳолат ва … нодонӣ аст. Далелаш ҳам ин аст, ки ин мараз дар васати тоҷикони ба истилоҳ холис ҳам фаровон дида мешавад ва ниёз ба овардани намуна ҳам нест ва азизон худ медонанд.

Нуктаи дигар он, ки камина миёни маҳалгароӣ ва миллатгароӣ ба маънои манфии он ҳеҷ тафовуте намебинам. Ҳар ду аз як манбаъ сарчашма мегиранд. Албатта, муродам миллатгароӣ ба маънои манфии он аст. Ва он, ҷое аст, ки мо хештанро аз тариқи кӯбидани миллате дигар муаррифӣ кунем. Масалан, миллатгароии худро бо таҳқири милали дигар собит намоем, мисли он ки таҳқири ӯзбакҳо ҳамвора вирди забони мо бошад ва бо ин, бихоҳем бигӯем, мо ҳам ҳастем.

Ба назари қосири камин, миллатгароӣ хуб аст, аммо мусбати он. Ва он ҷое аст, ки мо хештанро бар дигарон таҳмил кунем ва ба сухани дигар, чунон ороста ба ахлоқи писандида ва пешгом дар тамоми арсаҳои ҳаёт бошем, ки дигарон ночор аз пазириши мо бишаванд, чуноне ки собиқан будем. Агар дар собиқ забони мо (порсӣ) ва фарҳанги мо, мавриди пазириши ҳамаи ҳамсоягони мо аз ҷумла ӯзбакҳо буд, ба ин хотир буд, ки онҳо моро одамони бофарҳанг медонистанд, на ин ки “кӯбанда”.

[b]Умед Ҷайҳонӣ:[/b]

Аз он ҷо, ки забони навиштории расонаҳо усулан яке аз гунаҳои корбурдии забони меъёр аст, истифодаи лаҳҷа дар саҳифаҳои матбуот чандон дуруст нест. Лаҳҷаро метавон дар достону ҳикоёт ба кор бурд чун забони корбурдии ин осор ҳарчанд забони меъёри навишторист, аммо вижагиҳои сабки адабӣ инро иҷоза медиҳанд. Маъмулан забони матбуъот ҳамон забони меъёри навишторӣ аст. Ман дар расонаҳои тоҷикӣ лаҳҷаро камтар дидаам ва жаргонро бештар. Корбурди жаргон дар расонаҳо аз бех нописанд аст.

[b]Нуриддин Қаршибоев:[/b]

[b]Ташаккур аз Шумо барои ибрози назаратон, ки хеле ҷолиб аст. Мо метавонем ҳамфикр бошем, ё назари каси дигаррро қобили қабул надонем, вале ҳатман таҳаммул карда тавонем. Азбаски вақти мо ба поён мерасад, аз дӯстоне, ки назарашонро феълан баён карда натавонистанд, эҳтиромона хоҳиш дорам, ки ақидаи худро дар ин саҳифа гузоранд ё ба нишонии банда ирсол доранд. Ҳазор раҳмат![/b]

АМВАОМТ

Источник:

[b]Вазорати фарҳанг аз масъулини рӯзномаҳо тақозо кардааст, ки нашрияҳои худро ба сурати шахси ҳуқуқӣ дубора сабти ном кунанд.[/b]

Мақомот ҳадаф аз ин тақозоро мутобиқсозии фаъолияти нашрияҳо ба муқаррароти ба қайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ унвон мекунанд. Аммо масъулини нашрияҳо мегӯянд, вазъи ба миёномада натиҷаи зидду нақизи қонунҳои амалкунанда дар Тоҷикистон мебошад ва нашрияҳо набояд барои посухи носуфтагии қонунҳоро бидиҳанд. Ба ин манзур, масъулони нашрияҳо ва созмонҳои журналистӣ аз мақомот дархост кардаанд, ки сабти номи такрории нашрияҳоро ба таъхир андозад.

Хуршеди Атовулло, раиси МТЖ Тоҷикистон ва сардабири ҳафтаномаи «Фараж» ба ин пурсиш, ки агар бознависии нашрияҳо ҳатмӣ ҳаст, чӣ мушкиле ба сари нашрияҳо ба ҷуз аз сарфи вақт хоҳад омад, гуфт: «Маркази таҳқиқоти журналистӣ се нашрия дорад, дар сурате, ки мо ба тақозои онҳо амал кунем, бояд се суратҳисоб, се муҳосиб дошта бошем ва ҳамаи ҳисобу китоб мустақил бошад. Бар иловаи ин, ҳамаи онҳо бояд ҳамчун соҳибкори инфиродӣ бояд дар равзанаи ягона ба қайд гирифта шаванд ва аз ҳадди аққали 712 сомонӣ аз ҳар нафар бояд андоз супоранд. Ба ҳама маълум аст, ки дар Тоҷикистон 70 дарсади рӯзноманигорон ин қадар моҳона намегиранд. Ин албатта мушкилоти фаровоне ба думбол хоҳад дошт.»

Аммо ба ин сурат идомаи кори нашрияҳое, ки сабти номи дубора нашуданд ва ё шахси ҳуқуқӣ нестанд, ғайри қонунӣ аст?

Акбари Саттор, раиси ИЖТ мегӯяд намешавад гуфт, ки рӯзномаҳо ғайри қонунӣ комилан кор мекунанд. Зеро таноқуз дар худи қонун аст. Қонуни матбуоти амалкунанда дар шароите қабул шуда буд, ки холдингҳои матбуотӣ ё медиа холдингҳо вуҷуд надоштанд. Аммо акнун ин созмонҳо ба вуҷуд омадаанд ва ин як таҷрибаи ҷаҳонӣ аст. Ва бинобар ин бояд қонунгузорӣ ба меъёрҳои байналмилалӣ мутобиқ шавад.

Оқои Саттор мегӯяд, ки як роҳи ҳалли ин мушкил, қабули қонуни нави матбуот аст: «Лоиҳаи нави Қонуни матбуот, ки омода шуд, муҳокима гардид, вале то ҳол дар парлумон хоб аст, агар мушкили асосӣ ҳамин аст, агар ҳамин қонун қубул шавад, масъала ҳал мешавад. Аз сабаби он, ки ин ҷо айби муассисон нест, бояд то як давраи муайян ҳамин кор ба таъхир гузошта шавад, ки қонуни нав қабул шавад ва масъала ҳал шавад».

Аммо оё қабули нави Қонуни матбуот ба ин зудӣ имкон доранд, ки мушкили нашрияҳо холдингоҳи матбуотӣ рафъ шавад?

Акрамшо Фелалиев, вакили МН ва аз муаллифони тарҳи нави Қонуни матбуот мегӯяд, ки қонуни нави матбуот тақрибан дар ҳоли такмил шудан аст. Оқои Фелалиев ба ин пурсиш, ки оё имкон дорад то соли нав ин қонун қабул шавад ва мушкили пешомада ҳал гардад, гуфт: «Гуруҳи корӣ таъсис шудааст, на танҳо аз ҳисоби кумитаи мо, балки аз ҳисоби рӯзноманигорон, дигар ниҳодҳои ҳукуматӣ ва баррасӣ мекунанд. Муҳлат то 23-юми декабр буд, агар дар ин давра ба мувофиқа наоянд, боз онро тамдид мекунанд.»

Мақомот мегӯянд, ки ҳадаф аз бознависии номи нашрияҳо, ҳеҷ ангезаи дигаре ва хоса ҳадафи фишор ва маҳдуд кардани нашрияҳоро надорад. Ва танҳо ба қонунгузорӣ мутобиқ кардани фаъолияти онҳост. Масъулони матбуот низ мегӯянд, мехоҳанд ба ҳамин чиз бовар кунанд, аммо агар ҳарчи зудтар барои қабули қонуни нав иқдом шавад.

Раҳматкарими Давлат

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24420713.html

[b]Даъвои додгоҳии генерал Анвар Тағоймуродов бо нашрияи русизабони «Азия-Плюс» бо мусолимат анҷом ёфт.[/b]

Ҷонибҳо ба созиш расиданд, ки ҷанҷоли пурғавғоро бе сару садо ва ба шарти пахш накардани иттилоъ дар бораи фарҷоми парванда хотима диҳанд. Ин дар ҳолест, ки сардори пешини Раёсати ҷиноятҳои созмонёфтаи ВКД ва ҳоло муовини вазири умури дохилии Тоҷикистон, Анвар Тағоймуродов, нашрияро барои мақолае роҷеъ ба шиканҷа ба додгоҳ кашида ва талаб кард, барои зарба ба шаъну шарафи муассисаи ӯ нашрия ва муаллифи матлаб 1 миллион сомонӣ ҷубронпулӣ бипардозад.

Ҳоло маълум мешавад, ҷаноби Тағоймуродов аз даъвои худ ва ҳам 1 миллион сомонӣ даст кашидааст. Ба қавли Шӯҳрат Қудратов, вакили мудофеи рӯзномаи «Азия-Плюс», ҳалномаи додгоҳи ноҳияи Фирдавсӣ ҳанӯз дар моҳи октябр ва бинобар даст кашидани генерал Тағоймуродов аз даъвояш содир шуд ва дар таърихи 10 ноябр ба тасвиб расид. Аммо дар мавриди фарҷоми ин баҳси пурсарусадо бино бар шарти мусоҳила то кунун ҳеҷ расона иттилоъ надодаст.

Шӯҳрат Қудратов, вакили мудофеи “Азия-Плюс”: «Яъне Анвар Тағоймуродов аризаи худро пас гирифт ва аз даъвои худ даст кашид ва тарафҳо ба ин шароити мувофиқат намуданд. Ва дархости намояндаи Анвар Тағоймуродовро додгоҳи ноҳияи Фирдавсӣ ба эътибор гирифта ва онро аз идомаи баррасӣ боздошт. Як талаби онҳо ин буд, пас аз қатъ намудани аризаи даъвогӣ, набояд ҳафтаномаи «Азия плюс» дар саҳифаҳои худ аз ин пешниҳоди ҷониби даъвогӣ хабар ё мақола менавишт ё ба расонаҳо хабар медод.»

Ҳамин тавр ҳафтаномаи “Азия Плюс” бо риояи ин шарти муросо дар робита ба натиҷаи баҳси худ бо Генерал Тағоймуродов, аз пахши хабар худдорӣ кардааст.

Баъд аз чопи матлаби Рамзия Мирзобекова, хабарнигори “Азия-Плюс” таҳти унвони

Баъд аз чопи матлаби Рамзия Мирзобекова, хабарнигори “Азия-Плюс” таҳти унвони «Бозрасӣ ё инкивизитсия ?»

дар таърихи 21-уми декабри соли гузашта дар мавриди истифода аз шиканҷа дар ниҳодҳои интизомӣ, Анвар Тағоймуродов сардори пешини Раёсати ҷиноятҳои созмонёфтаи ВКД ва ҳоло муовини вазири умури дохилӣ ин нашрияро ба «тавҳину бӯҳтон» муттаҳам кард.

Анвар Тағоймуродов, нашрия ва муаллифи мақола Рамзия Мирзобековаро барои паст задани шаъну шараф ба додгоҳ кашид ва1 миллион сомонӣ ҷубронпулӣ талаб кард.

Намояндагии Анвар Тағоймуродовро дар ин баҳси додгоҳӣ ҷаноби Коров аз сӯҳбат бо радиои Озодӣ даст кашида ва заминаҳои расидан ба созишро ошкор накард.

Ҳамин тавр рӯшан нест, ки чаро Анвар Тағоймуродов аз даъвои худ гузашт. Вале бархе бо ишора ба ду куштори ахири боздоштшудаҳо дар идораҳои пулиси шаҳри Душанбе, ҳалокати Сафаралӣ Сангов дар идораи пулиси Сино-1 ва Баҳромиддин Шодиев дар идораи пулиси Шоҳмансур мегӯянд, агар “Азия Плюс” ба додгоҳ ҳам мерафт, ҳамин ду ҳодиса кофӣ буд, ки истифодаи шиканҷа дар боздоштгоҳҳо собит шавад.

Генерал Тағоймуродов дар авҷи баҳсҳои додгоҳиву матбуотӣ бо “Азия-Плюс” аз мақоми раҳбари Раёсати ҷиноятҳои созмонёфта ба мақоми баландтар — ноиби вазири корҳои дохилӣ гузашт.

Рӯзноманигорон мусолиҳаи додгоҳии ҳафтаномаи «Азия Плюс» бо намояндаи аршади ниҳоди қудратиро ба гунаҳои мухталиф шарҳ медиҳанд.

Намояндаи Анҷумани миллии расонаҳои озоди Тоҷикистон Абдуфаттоҳ Воҳидов аз поёни ин баҳс истиқбол мекунад ва мегӯяд, ки бинобар мустақил набудани додгоҳҳои Тоҷикистон ва он, ки баҳсҳо одилона сурат намегиранд, хуб аст, ки ин даъво бо некӣ ба охир расид: «Дар акси ҳол агар шахси мансабдори ҳукумат, масалан Тағоймуродов ба даъвои худ идома медод, шояд дастболо ҳам мешуд, вале ин ки чунин тасмим гирифт, дуруст аст.»

Вақте ки Анвар Тағоймуродов ҳафтаномаи «Азия Плюс»-ро ба тавҳину тӯтҳмат мутаҳам мекард, масъулони ин нашрия мегуфтанд, ки санадҳои катбиеро барои собит кардани истифода аз шиканҷа ва бадрафторӣ аз сӯи кормандони ҳифзи ҳуқуқ дар даст доранд.

Рӯзноманигори тоҷик Фазлиддин Асоев бар ин аст, ки агар рӯзноманигори “Азия Плюс” ба таври ҳирфаӣ мавзӯи шиканҷро инъикос намекард ва ба ишттибоҳҳо роҳ медод, шояд тарафи даъвогар ба муросо намерафт: «Ин мақомдор чун натавонист далелҳоеро, ки пештар таъкид мекард, собит кунад ба чунин тасмим расид, ки роҳи мусолиҳаро пеш гирад. Фикр мекунам, ки агар рӯзноманигор Рамзия Мирзобекова — муаллифи мақола ба хатогиҳо роҳ медод, генерал ҳаргиз гузашт намекард.»

Дарвоқеъ дар баҳсҳои додгоҳие, ки мақомдорони ҳукумати Тоҷикистон ва ё вазоратхонаҳои ин кишвар бо нашрияҳои мустақил пеш мебаранд, кӯшиш мекунанд “обрӯи рехта”- и худро бо эълони маблағҳои ҳангуфти даъвоӣ ҷуброн кунанд. Онҳо аз маблағҳое сӯҳбат мекунанд, ки ягон нашрия дар Тоҷикистон тавони пардохташро надорад. Дар ду-се соли охир нашрияҳояи мустақили Тоҷикистон “Фараж”, “Миллат”, “Озодагон” ва “Пайкон” дар заминаи мақолаҳои интиқодии худ мавриди баҳсҳои додгоҳӣ қарор доштанд. Дар аскари ҳолатҳо даъвогарон идораҳои давлатӣ буданд.

Мирзонабии Холиқзод

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24399858.html

[b]ТЕЛЕВИЗИЗОН — ДАСТГОҲИ ҚАВИИ ИДЕОЛОГӢ[/b]

Ин назарсанҷӣ ҳокист, ки беш аз 70 дарсади тамошобини телевизион дар русто ба сар мебарад. Ин дар ҳолест, ки телевизион аз давраи пайдоиши худ дар Тоҷикистон, ки ба даҳаи 60-уми асри гузашта рост меояд, то ба ин сӯ ҳамчун як дасгоҳи қавии иделогӣ барои ҳукумат хизмат мекунад.

Солҳои шӯравӣ барномаҳои муҳими телевизион, аз қабили сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ аз ҷониби ҳукумат тарҳрезӣ мешуд. Ва ҳоло ҳам бахшҳои муҳими телевизионҳои давлатӣ зери назар ва барномаҳои ҳукуматӣ ба нақша гирифта мешаванд.

Шабакаи аввал, телевизиони фарҳангӣ-фароғатии «Сафина», шабакаи иттилотии «Ҷаҳоннамо», телевизиони наврасону кӯдакон бо номи «Баҳористон» ҳоло ба пахши рақамӣ гузашта сифати намоишҳои худро аз лиҳози фаннӣ тадриҷан беҳтар кардаанд. Вале оё намоишҳои ин телевизионҳо то куҷо дархӯри хостаҳои мардуми кишваранд. Ва оё ин телевизионҳо ба ҳама ниёзҳои мардум посухгӯ ҳастанд?

[b]»ТЕЛЕВИЗИОНҲОИ ТОҶИКИСТОН МАРО ҚОНЕЪ НАМЕКУНАНД»[/b]

Алишер, як сокини ҷавони пойтахт дар посух ба ин суоли Озодӣ чунин гуфт: «Шахсан маро ягон телевизиони Тоҷикистон қонеъ намекунад. Агар барои фаҳмидани ягон хабари нав ин ё он телевизиони Тоҷикистонро тамошо карданӣ шавам, мебинам, ки боз ҳам хабарҳои як ду ҳафтаи пешро нишон медиҳанд, барои ҳамин он қадар тамошо намекунам.»

Ва аммо мусоҳиби дигари мо, ки худро Гулчеҳра муаррифӣ кард, мегӯяд вай хонанишин аст ва телевизион беҳтарин воситаи истироҳату фароғат ва ҳам омӯзиш барояш маҳсуб меёбад: «Масалан ман ҳамроҳи кӯдаконам телевизиони «Баҳористон»-ро тамошо мекунем. Бисёр чизҳои хуб барои кӯдакон нишон медиҳад.»

Ин дар ҳолест, ки Лутфулло Давлатов, директори телевизиони «Сафина» бо ишора ба чанде барномаҳои муваффақи ин шабака гуфт, солҳои ахир мухлисону ҳаводорони ин телевизион ба маротиб афзудааст. Ва ин амр масъулияти кормандонро бештар мекунад, то дар чунин як даврони босуръат пешрафт кардани фановариҳои муосир ва афзоиши расонаҳои иттилоотӣ, бозори худро аз даст надиҳанд.

Ҷаноби Давлатов афзуд: «Як чизро ногуфта наметавонам, ки барои боло бурдани сифати кор ва сатҳи касбият албатта мутахассисони босаводу ботаҷриба хеле зарур аст. Афсус, ки донишгоҳҳои мо журналистони босаводу барои мо даркориро тарбият намекунанд.»

[b]РАҲОӢ АЗ ШАБАКАҲОИ УЗБАКӢ[/b]

Ва аммо дар ҳамин ҳол Акрам Урунов, сарвари телевизиони мустақили СМ-1 -и шаҳри Хуҷанд дар сӯҳбат бо Озодӣ гуфт, бо баробари арзи вуҷуд кардани чанде телевизионҳои хусусӣ, муваффақ бар он шудем, ки мардуми вилоят дигар барномаҳои телевизиони Узбакистонро тамошо намекунанд: «Чуноне ёд доред, солҳои пештар мардуми вилояти мо бештар телевизион Узбакистонро тамошо мекарданд, ки ин моро бисёр ранҷ медод. Чунки ба забони модарӣ ва расму одоти мардум ин бетаъсир намонда буд. Ҳоло мардум тамоман барномаҳои Узбакистонро тамошо намекунанд..»

[b]ТЕЛЕВИЗИОНИ ТОҶИК ЧӢ ҲОЛ ДОРАД?[/b]

Ва аммо коршиносон бар ин назаранд, ки бо гузашти беш аз ним аср аз таъсис ёфтани телевизион дар Тоҷикистон, дар фаъолияти онҳо тарзу шакл ва услуби наву тозаро кам мешавад дид. Ба гуфтаи онҳо, телевизионҳои Тоҷикистон бештар ба тарғиби фаъолияти сарварони давлат ва ҳукумат машғул ҳастанд ва дар рушд бахшидани завқу салиқа ва донишу ҷаҳонбинии мардум чандон талоше надоранд.

Беҳзод Исмоилов, коршиноси мустақил мегӯяд: «Барномаҳои телевизионҳои Тоҷикистон бештар ба саргарм кардани мардум машғуланд. Ин як воситаест, ки таваҷҷуҳи одамонро ҷониби дигар баранд ва нагузоранд, ки мардум дар бораи сиёсат ва дигар мушкилоти ҷомеа фикр кунанд ва назар дошта бошанд.»

Барои нахустин бор соли 1928 телевизион дар Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ба кор шуруъ кардааст. Дар Тоҷикистон соли 1959 мардум нахустин намоиши телевизиониро тамошо карданд. Намоишҳои аввалини телевизион дар Тоҷикистон ба тарзи мустақим сурат мегирифтанд. Ва охирҳои солҳои 60-ум телевизион намоишҳои худро ба навор мегирифтагӣ шуд. Дар ҳоли ҳозир 4 шабакаи давлатӣ ва 14 телвизиони мустақил дар Тоҷикистон ба тарзи нави пахш, яъне рақамӣ гузаштаанд.

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24397510.html

[b]Қазияи зиндонӣ шудани халабони Русия дар Тоҷикистон “ҷанги иттилоотӣ” миёни ду кишварро тақвият додааст. Дар ҳоле, ки дар 24 соъати охир расонаҳои Русия бо чопи матолиби шадидуллаҳн алайҳи ҳукми додгоҳи Қурғонтеппа ба халабонҳо ва мавқеъи давлати Тоҷикистон дар ин қазия интиқод кардааст, ба назар мерасад расонаҳои Тоҷикистон дар он чи «ҷанги иттилоотӣ» номида мешавад, бо камбуди маводд барои матолиби ҷавобӣ рӯбарӯ ҳастанд.[/b]

Ба нувони мисол бархе аз нашрияҳои Русия навиштаанд, ки ҳукми додгоҳ алайҳи халабони Русия ба мавзӯъи озодии Рустам Ҳукумов, писари Амонулло Ҳукумов, раиси ширкати “Роҳи оҳани Тоҷикистон” ва яке аз шахсиятҳои пурнуфуз дар сиёсати кишвар рабт дорад. Аммо мақомоти зидахли Тоҷикистон дурустии ин хабарро ба расонаҳои тоҷикӣ таъйид ё такзиб намекунанд.

Тибқи иттилоъи шабакаи телевизиюнии НТВ-и Русия, Рустам Ҳукумов соли гузашта аз сӯйи маъмурони интизомии ин кившар дар шаҳри Шелковои вилояти Маскав ба иттиҳоми қочоқи ҳеруин боздошт шудааст. Ба гузориши ин расона маъмурони интизомӣ аз оқои Ҳукумов ва се шаҳрванди дигари Тоҷикистон ҳудуди 10 килугромм ҳерунро кашф ва мусодира карда ва додгоҳи ин шаҳр Рустам Ҳукумувро ба мӯҳлати 9,5 сол равонаи зиндон кардааст.

Ахиран Додгоҳи олии Русия ба муҳокимаи шикояти истинофии вакилони мудофеъи оқои Ҳукумов аз ин ҳукми додгоҳи шаҳри Шелково оғоз кардааст. Бархе расонаҳои Русия навиштаанд, ки дар гузашта мақомоти тоҷик талошҳои ноком барои озоди Рустам Ҳукумов анҷом додаанд. Ба навиштаи ин расонаҳо, Амонулло Ҳукум аз пайвандони президент Раҳмон аст ва гузашта аз ин, яке аз фарзандонаш бо духтари раиси ҷумҳури Тоҷикистон издивоҷ кардааст.

Нашрияи “Ивестия”-и чопи Маскав бо такя ба манобеъи вазорати хориҷаи Русия иддаъо кардааст, ки барои бори нахуст нест, ки мақомоти тоҷик дар равобит бо Русия аз чунин наҳва истифода мекунанд. Ин манбаъ афзудааст: “Чунин бархурд маъмулан зимни мустақар кардани нерӯҳои низомии Русия дар ин кишвар ва ё имзои созишномаҳои иқтисодӣ рух медиҳанд ва ин як амри маъмулӣ шудааст.”

Дар ҳамин ҳол, як мақоми баландпояи Тоҷикистон, ки аз бурдани номаш худдорӣ кард, куллияи ин иттиҳоми расонаҳои Русияро бепоя хонд ва афзуд, ки “хабарнигорони ин кишвар алайҳи Тоҷикистон ҳамлаи иттилоъотӣ анҷом медиҳанд.” Ба эътиқоди вай, дар “ҷанги иттилоъотӣ” қавоиде вуҷуд надорад ва расонаҳои гурӯҳии Русия ба пахши итилоъи бепоя машғул шудаанд. Бо ин вуҷуд, ин манбаъ аз зиндонӣ шудани писари Амонулло Ҳукум дар Русия ба далели қочоқи маводди мухаддир изҳори беэътилоӣ кард.

Саймуддин Дӯстов, раиси Сандуқи таҳлилии мавсум ба “ИНДЭМ” мегӯяд, ки аз боздошт ва зиндони шудани писари Амонулло Ҳукум дар Русия барои қочоқи маводди мухаддир иттилоъ доштааст. Вай афзуд: “Бо дарназардошти ин нукта, ки Амонулло Ҳукум шахсияти пурнуфузтарин дар минтақаи Қӯрғонтеппа ва яке аз чеҳраҳои пурнуфузи сиёсии Тоҷикистон аст, чунин эҳтимол метавонад вуҷуд дошта бошад, ки боздошт ва зиндони шудани халабони рус ба мавзӯъи озодии писараш аз зиндони Русия бастагӣ дошта бошад.”

Парвиз Муллоҷонов, сиёсатшиноси тоҷик мегӯяд, ки ҳеҷ яке аз фарзияҳоро наметавон сарфи назар кард ва дурустии ин иддаъои расонаҳои русӣ танҳо замоне метавонад собит шавад, ки агар баъд аз чанд моҳ писари Амонулло Ҳукум аз зиндони Русия озод шавад. Аз сӯйи дигар, оқои Дустов бар ин назар аст, ки халабони рус воқеъан қавонини Тоҷикистонро нақз кардааст ва ҳукми додгоҳ мунсифона буд. Вай ин суолро матраҳ кард, ки чаро мақомоти Русия тӯли 8 моҳ дар ин робита хомӯш буд?

Оқои Дӯстов гуфт: “Русҳо бар ин бовар буданд, ки ҷониби Тоҷикистон дар бораи даст доштани халабонҳои рус ба қочоқи аслиҳа иттилоъ доранд. Ва замоне, ки маводди тафтишот ба дасти вакилони мудофеъ расиданд, ин тарси ҷониби Русия аз байн рафт ва онҳо дар атрофи ин мавзӯъ шӯру валвала бардоштанд.”

Ба эътиқоди ин таҳлилгари тоҷик, фаъолияти халабонҳои рус ба фаъолияти Виктор Бут, шаҳрванди Русия, ки ҳоло барои қочоқи аслиҳа аз сӯйи додгоҳе дар Омрико муҳокима мешавад, мушобеҳ аст. Вай афзуд, ки тибқи иттилоъи вай дар гузашта Виктор Садовничий, халабони маҳкумшудаи рус «дар қочоқи аслиҳа дар яке аз кишварҳои офриқоӣ даст доштааст.»

Парвиз Муллоҷонов бо ишора ба печидагиҳои қазияи халабонҳо мегӯяд, ки на ҳама аз асрори боздошти ин халабонҳо то ҳол рӯшан шудааст. Бо ин вуҷуд, оқои Дӯстов мегӯяд, ки Президент Раҳмон бо дарназардошти «худкома будани низоми Тоҷикистон” аз судури чунин ҳукм бояд огоҳ мебуд. Вай гуфт: “Вале, фикр мекунам, ки адами таҳлилгарони қавӣ дар атрофи раиси ҷумҳур, вай натавонистааст пайёмадҳои воқеъии ин амрро пешбинӣ кунад.»

Ҳоло, ба гуфтаи Саймуддин Дӯстов, як занги телефунӣ ба Президент Раҳмон аз сӯйи Владимир Путин, нахуствазири Русия, ки ҳамзамон номзад ба мақоми раисиҷумҳурии ин кишвар аст, метавонад мушкили халабони русро ҳал кунад. Аммо ба эътиқоди соҳибназарон бархе аз давраҳои сиёсӣ дар Русия мехоҳанд тавассути тақвияти «ҷанги расонаӣ» аз эҳсосот ва тамоюлоти зиддитоҷикӣ дар ҷомеъаи ин кишвар барои расидан ба ҳадафҳои сиёсиашон истифода кунанд.

Аммо дар ин миён коршиносони тоҷик ҳушдор медиҳанд, ки афкори умум дар Тоҷикистон, ки то ҳол ба суди Русия будааст, ба дунболи фишорҳои афзояндаи Русия метавонад зиддирусӣ шавад ва ин вазъ дар ниҳоят давлати Тоҷикитсонро водор мекунад, то мавзеъгирии худро нисбат ба Русия тағйир бидиҳад. Парвиз Муллоҷонов мегӯяд, ки дар ниҳоят халабони рус ба кишвараш истирдод мешавад, зеро, ҳар ду кишвар ба ташаннуҷи равобит алоқаманд нестанд.

Би-Би-Си

Источник: http://ruzgor.tj/matbuot/6517.html

[b]Ӯрунбой Усмонов, хабарнигори бахши ӯзбакии Би-би-сӣ дар Тоҷикистон, тавассути пусти электронӣ ё имейли uzbek@bbc.co.uk ба суолоти хонандагони сойти интернетӣ ва шунавандагони радиои Би-би-си посух гуфтааст.[/b]

[b]Би-би-си: Оқои Усмонов, нахуст дар бораи хонавода ва падару модари худ иттилоъ медодед. [/b]

Ӯрунбой Усмонов: Ассалому алайкум! Ман дар рустои Исфисори вилояти Суғди Тоҷикистон чашм ба олам кушодаам.Падарам Усмон Умар ва модарам Зиннатой духтари Абдулло аз рӯшанфикорони ҷомеъа буданд. Масалан, падарам дар канори ӯзбакӣ ба забонҳои русӣ ва арабӣ хуб сӯҳбат мекард. Нақши волидайн дар рӯ овардани ман ба фарҳанг ва адаб бузург аст. Дар хонаводаи мо ҳамеша маҳофили адабӣ баргузор мешуд ва дар онҳо ҳунарпешаҳо ширкат мекарданд. Аз шаҳри Қӯқанди Ӯзбакистон Раҳима Мазоҳидова, ҳунарпешаи саршинос ба манзили мо меомад. Падарам ошиқи адабиёту ҳунар буд. Ҳангоми таҳсил дар мактаби мутавассита маро ба шаҳри Тошканд мебурд. Он замон дар тиётри ба номи Муқимӣ намоишномаи “Тошболта ошиқ”-ро тамошо карда будам. Аммо баъдан ба ин тиётр нарафтем. Пас аз издивоҷ далели ин амр бароям рӯшан шуд. Намоишномаи “Тошболта ошиқ” чанд лаҳзаи ҳаҷвӣ дар бораи намозхонҳо дошт. Дар синни 12 солагӣ намоишномаи “Нодирабегим”-ро дар тиётри шаҳри Андиҷон тамошо кардам. Тамошои намоишномаҳо меҳри маро ба навиштани дром бедор кард. Пас аз ду сол 3 намоишнома навиштам. Ҳамин тур, ба хабарнигорӣ рӯй овардам.

[b]Баҳодур, Урупо: Салому алейкум, оқои Усмонов! Суоли ман марбут ба нақши нависанда ва шоъир дар ҷомеъа аст. Замоне, ки банда дар мактаб таҳсил мекардам, аксҳои бузурги нависандагон Абдулло Қодирӣ, Ҳамид Олимҷон, Абдулло Қаҳҳор, Садриддин Айнӣ ва дигарон дар девор овехта шуда ва обрӯю эътибори онҳо дар ҷомеъа хеле зиёд буд. Ба назари ман, ҳоло эътибори шоиъру нависандагон дар ҷомеъа ва дар миёни мардум коста шудаст. Шумо ба ин назар мувофиқ ҳастед? Далели ин амр бо пули худ интишор кардани китобҳояшон аст?[/b]

Коста шудани обрӯю нуфузи ҳар шоъир ё нависанда ба худи ӯ бастагӣ дорад. Бояд сухан ва амали адиб яксон бошад. Агар ӯ дар китобаш як иде ё ғояро ба риштаи тасвир кашида, вале дар асл тарғибгари идеи дигар бошад, дар ҷомеъа эътиборе нахоҳад дошт. Дар шароити кунунӣ низ шоъир ё нависандаи якрӯ соҳиби обрӯю эътибор аст.

Дар масъалаи чопи китоб. Ҳоло адибони зиёд китобҳои худро бо сармояи хеш мунташир мекунанд. Қаблан маҳофили адабӣ баргузор шуда, асари ҷадид аз ҷониби удабо ва уламо баррасӣ шуда ва барои беҳбуди он тавсияҳо ироъа мешуд. Сипас, ин асар ба феҳристи чопи кутуб шомил мешуд. Ҳоло чопи китоб сода буда, дар муддати ду моҳ ё камтар аз он китоб мунташир мешавад. Яъне, касе пули зиёд дошта бошад, чопи китоб барояш мушкиле надорад. Аммо умри ин гуна китоб дароз нахоҳад буд.

[b]Абдулло, муҳоҷир: Нахуст Шуморо бо мавлудатон ва иди Қурбон табрик мегӯям. Коҳиши ҷиддии теъдоди китобхон ба поин рафтани савияи китобхонӣ иртибот мегирад ё дур шудани нависанда аз мардум?[/b]

Барои табрикот ташаккур! Дар посух ба суолатон аз мисоле истифода мекунам. Дар шаҳри Хуҷанд шахсе бо номи Адҳам Музаффаров зиндагӣ мекард. Ин мард, ки дар синни 80 фавт кард, асари “Ӯтган кунлар” (Рӯзҳои гузашта)-и Абдулло Қодириро азбар карда буд. Падари ӯ, Музаффар мингбошии (ҳазора, рутбаи низомии даврони Амири Бухоро) соҳиби китобхонаи нодире буд. Дар солҳои 37-и қарни гузашта барои ҳифзу нигаҳдории кутуб бо алифбои арабӣ хатари ҷиддӣ таҳдид мекард. Ба ин хотир Музаффар мингбошӣ ҳамаи кутуби нодирро ба коми оташ андохтааст. Адҳам, писари ӯ тавонистааст, чанд китоб, аз ҷумла “Ӯтган кунлар”-ро наҷот диҳад. Ман дар манзили ин фард, ки баъдан додситон шуда буд, ин кутубро дидаам.

Мисоли дигар. Ду моҳе қабл, дар яке аз рустоҳо мулоқоти шоъирон бо сокинон баргузор шуд. Ба гуфтаи як шоъир, ки дар мулоқот ширкат дошт, пас аз дидор як ҷавони сару рӯяш пур аз хок ба наздаш омада ва дар мавриди шеъру адаб сӯҳбати тӯлонӣ кардааст. Ин мард аз рустое, ки аз маҳали мулоқот 7 килуметр дур буд, пиёда ба нишаст омадааст, то бо шоъри писандидааш дидор кунад. Ин ҷавон гуфтааст, китоби шоъири писандидааш дар русто аз даст ба даст гаштааст.

Ҳадаф аз овардани ин мисолҳо, дар сурати вуҷуд доштани осори хуб китобхонҳои воқеъӣ ҳам пайдо мешаванд. Ба бовари ман, ҳеч компютер ё текнулуҷии мудерни қарни мо наметавонад ба китобхонӣ асар гузорад. Дуруст аст, ки ҳоло теъдоди китобхонҳо ҷиддан коҳиш ёфтааст. Дар даврони Иттиҳоди Шӯравӣ ҳамасола дар бораи теъдоди кутуби ҷадид ва теъдоди хонандагон дар китобхонаҳо гузоришҳои расмӣ мунташир мешуд. Аммо ин арқом теъдоди хонандагони воқеъӣ набуд. Бовар дорам, китобҳои пурхонанда, ки бар асари аз даст ба даст гаштан фарсуда шудаанд, дар даврони мо низ пайдо хоҳад шуд. Аммо харидории китоб ба мафкураи мардум ва имкони молии онҳо бастагӣ дорад. Бархе аз ҷавонон китобро умдатан дар компютер мехонанд. Масалан, агар вориди сойти интернетии “зиё.уз” шавед, осори адибони ӯзбаку ҷаҳонро пайдо карда метавонед. Бар асоси ин сойт метавонед аз теъдоди афроди ташнаи адабиёт ва аз шоъирону нависандагоне, ҳазорҳо нафар хонанда доранд, огоҳ шавед.

[b]Собир, сокини Ӯзбакистон: Дар мизи ҳар нависанда китоби писандидааш ҷой гирифтааст. Кутуби саримизии Шумо кадомҳоянд?[/b]

Ман осори Достаевскийро ҳамеша мутолиъа мекунам. Ҳанӯз дар овони ҷавонӣ китоби “Ҷиноят ва ҷазо” ва “Телба”-и ӯро хонда ва муддати як моҳ зери таъсири ин асарҳо будам. Ба андешаи банда, шохаҳои нозуки рӯҳияи инсонро ба риштаи тасвир кашидан ва корномаҳои қаҳрамони асарро ба таври комил нишон додан ин ҳунар, маҳорат ва истеъдоди адиб аст, ки хонандаро моту маҳбут месозад.

Ҳамчунин, осори адибони ӯзбак, адабиёти Омрикои Лотинӣ, Жопун ва Фаронсаро мутолиъа кардаам.

[b]Аз нависандагони ӯзбаку тоҷик кадомеро бештар мутолиъа кардаед?[/b]

Ман наметавонам бигӯям, ки аз ин нависанда бештар хушам меояд. Дар адабиёти ӯзбак румонҳои “Ӯтган кунлар” (Рӯзҳои гузашта) ва “Меҳробдан чаён” (Каждум аз меҳроб)-и Абдулло Қолириро ҳар боре мехонам, нукоти тозаеро пайдо мекунам. Дар ин румонҳо чеҳраҳои ӯзбаконаи бо маҳорат офаридашуда, санъати сухан ва тимсолҳои бадеӣ ҳар хонандаро мафтун мекунад.

Дар овони ҷавонӣ аз мутолиъаи осори “Беш болали йигитча” (Ҷавони соҳиби панҷ фарзанд)-и Худойбердӣ Тӯхтабоев, “Чинор”-и Асқад Мухтор, “Юлдузли тунлар” (Шабҳои ситорадор)-и Пиримқул Қодиров, “Икки эшик орасида” (Дар миёни ду девор)-и Ӯткир Ҳошимов ва “Лолазор”-и Мурод Муҳаммад Дӯст лаззат бурдаам. Ҳамчунин, ҳикоёту қиссаҳои зиёди ӯзбакиро хондаам, ки агар он осор дар шакли китоб мунташир шавад, муштарии зиёде хоҳад ёфт.

Аз адибони тоҷик асари “Марги судхур”-и Садриддин Айниро бо завқ мутолиъа кардаам. Дар адабиёти ҷаҳон симоҳои афроди хасис зиёданд. Аммо симои Қорӣ Ишкамба бо хусусияти хоси худ аз онҳо тафовут дорад. Масалан, ба ҳангоми тарошидани мӯйи сар Қорӣ Ишкамба аз додани пул барои қисматҳои кал ё бемӯйи сараш аз ҷумлаи чунин тафовут аст…

[b]Абдулло Азимов: Дар кишварҳои Осиёи Марказӣ, бахусус, дар Ӯзбакистон, вазъияти озодии баён дар ояндаи наздик беҳбуд меёбад?[/b]

Беҳтар аст, ки ман дар бораи озодии баён дар Тоҷикистон, ки дар ин ҷо ба сар мебарам, сӯҳбат кунам. Дар Тоҷикистон ба таври расмӣ сонсур вуҷуд надорад. Ҳаводиси кишвар дар расонаҳо ва нашрияҳои мустақил зуд ва як андоза озод тасвиру тафсир мешаванд. Ҳамзамон, дар миёни хабарнигорон сонсури инфиродиро эҳсос кардан мумкин аст. Ин вазъият аз даврони ҷанги дохилӣ дар Тоҷикистон манша мегирад, дар он солҳо даҳҳо журнолистон кушта ва захмӣ шуда буданд. Аммо дар солҳои ахир афзоиши мавориди зиндонӣ шудани хабарнигорон, баста шудани нашрияҳои мустақил ва ба додгоҳ кашондани хабарнигорон ё нашрияҳои мустақил ба вазъияти озодии баён дар ин кишвар асари номатлуб гузоштааст.

Бо дарназардошти вазъи озодии баён ба сатҳи демукросӣ дар кишвар баҳо медиҳанд. Кишваре, ки қасди бунёди давлати дунявӣ ва демукросиро дорад, бояд сари ин масъала андеша кунад.

[b]Нигора: Хонаводаи Шумо барои фаъолияти эҷодиатон чи гуна шароитро фароҳам меорад?[/b]

Бори дигар ба Достоевский муроҷиъа мекунам. Толстойи бузург ба Достаевский бо чашми ҳавас менигарист. Чаро? Зеро хонуми Достаевский осори ӯро хуб дарк мекард. Бахту барори ҳар эҷодкор хонаводаи ӯ, бахусуси хонуми ӯ аст, фаъолияти ӯро дарк мекунад. Шукр, ки хонаводаам адабиётро дарк арда ва бар ҳангоми кор барои ман шароити лозимиро фароҳам мекунад. Осори маро мутолиъа карда, андешаҳои худро дар ин замина иброз медоранд. Дар бештари маворид андешаҳои онҳоро ба назар мегирам.

[b]Би-би-си: Суоли навбатӣ дар бораи вазъи кунунии забони ӯзбакӣ аст. Рушди компютеру Интернет забонро ғанӣ сохтааст ё қашшоқ?[/b]

Дар солҳои ахир филмҳоеро тамошо мекунам ё нашрияҳои ӯзбакиро мутолиъа мекунам. Ба назар чунин мерасанд, ки забони ӯзбакӣ фақир мешавад. Масалан, ҳоло ба ивази ибороти пурҷозиба ибороти беобу рангро истифода мекунанд. Суханҳо дар мавқеъи худ ва дар чаҳорчӯби қавоиди имлоӣ истифода намешаванд. Чунончи, ба ҳангоми ҳисоб калимаи бар акси зиёдро ба кор мебаранд. Забон ҳам як мавҷуди зинда аст. Вай ҳамеша дар ҳоли рушд буда, аз забонҳо ё гӯйишҳои мухталиф ба он вожаю калимот ворид мешаванд. Ин таҳаввулро ҳар нависанда ё журнолист дар назар бигирад. Зеро ин афрод дар ғанисозии забон саҳми бузург доранд.

[b]Сардор, Ӯзбакистон: Барои барқарорсозии равобити адабӣ, фарҳангӣ ва ҳунарӣ миёни Тоҷикистон ва Ӯзбакистон чи бояд кард?[/b]

Ҳамеша “Адабиёт бидуни марз аст” мегӯянд. Аз шунидани хабаре, ки дар маҷаллаи “Адабиёти ҷаҳон”-и чопи Тошканд тарҷумаи осори адибони Тоҷикистон мунташир шудааст, шод шудам. Ҳафтаи гузашта дар телевизиюни Тоҷикистон намоишномаи “Садо аз тобут”-и Абдулло Қаҳҳор пахш шуд. Ин намоишнома, ки солҳои қаблӣ сабт шуда буд, такрор ба такрор намоиш дода мешавад. Ба андешаи ман, таваҷҷӯҳ ба адабиёти ҳамдигар ба таҳкими дӯстӣ миёни ин кишварҳо мусоъидат хоҳад кард.

Дар солҳои қаблӣ ҳафтаҳои адабиёт ва ҳунари Тоҷикистон дар Ӯзбакистон ва Ӯзбакистон дар Тоҷикистон ба ҷашну тантана мубаддал мешуд. Ёд дорам, дар чунин як ҳафтаи фарҳангӣ Бобомурод Ҳамдамов, сарояндаи ӯзбак дар назди меҳмонхонаи “Ленинобод”-и шаҳри Хуҷанд тарона мехонду аз ҷумлаи 5 ҳазор тамошочӣ бештари онҳо рақс мекарданд. Ё сафари ҳунарии Ҷӯрабек Муродов ва Далер Назарови тоҷик ба Ӯзбакистон як ҳодисаи муҳими фарҳангӣ маҳсуб мешуд.

Ман худ аз адабиёти тоҷик се қиссаро ба забони ӯзбакӣ тарҷума кардам. Ҳоло китобҳои “Хубон” ва “Қария” (Пир)-и Меҳмон Бахтӣ ба забони ӯзбакӣ дар дасти чоп аст. Дар ҳоле ки “Хубон” ба забонҳои русӣ, туркӣ, гурҷӣ, қирғизӣ ва соири забонҳо мунташир шудааст, барои аввалин бор ба забони ӯзбакӣ тарҷума мешавад.

Мардуми кишварҳо ҳамеша ба омӯзиши фарҳангу ҳунари ҳамдигар талош мекунанд. Банда бовар дорам, ки ин гуна талошҳо дар назар гирифта шуда, ба мисли дӯстии Ғафур Ғулом ва Мирзо Турсунзода шоъирону нависандагон ва аҳли ҳунари тоҷику ӯзбак низ барои таҳкими дӯстию равобит миёни Тоҷикистон ва Ӯзбакистон хидмат хоҳанд кард.

[b]Би-би-си: Сипос. Дар поёни сӯҳбат агар ба ҳаводорони Би-би-си таманное дошта бошед, бифармоед![/b]

Ман баро ҳамаи онҳое, ки вақти гаронбаҳои худро дареғ надошта аз ман суол кардаанд, ташаккур мекунам. Ҳамчунин, онҳоро бо фарорасии Иди Қурбон табрик мегӯям.

[b]Би-би-си: Ба Шумо сиҳатмандӣ, хушбахтии хонаводагӣ ва фаъолияти бобарори эҷодӣ таманно дорем.[/b]

Источник: http://www.bbc.co.uk/tajik/institutional/2011/11/111107_mm_talking_point_usmanov.shtml

[b]Тибқи тарҳи нави Қонуни матбуот, муҳлати дарёфти иттилоъ аз мақомот барои хабарнигорон 3 рӯз муқаррар шудааст.[/b]

Ва агар хабару маълумот омода бошад, бояд дарҳол пешкаш карда шавад.

Дар ин муҳлат мақомоти давлатӣ муваззаф ҳастанд, ки иттилои лозимаро дар ихтиёри рӯзноманигорон қарор диҳанд.

[b]АЗ 15 РӮЗ БА 3 РӮЗ…[/b]

Ин тағйироти тарҳи қонун бо пешниҳоди намояндагони расонаҳои хабарии Тоҷикистон сурат гирифтааст, ки феълан дар доираи як гурӯҳи корӣ, дар парлумони Тоҷикистон мавриди баҳс қарор дода мешавад.

Акрамшо Фелалиев, вакили Маҷлиси Намояндагон мегӯяд, агар қаблан ин муҳлат 15 рӯзро дар бар мегирифт, ҳоло тибқи моддаҳои 22 ва 23 ба се рӯз оварда шуд: «Масалан дар моддаи 22, ки аз 5 банд иборат аст, мақомоти давлатӣ ва шахсони масъули ташкилот вазифадоранд, ки ба намояндагони васоити ахбори омма маводи расмии зарурӣ ва ҷиддию таҳлилиеро, ки омӯзиши иловагиро талаб намекунад, дар муддати то се рӯзи корӣ ҷавоб гардонад. Агар мавод омода бошад, метавонад дарҳол пешниҳод кунад.»

Моддаи 9-и ҳамин тарҳ, додани хабареро манъ мекунад, ки агар ба сирри давлатӣ рабт дошта бошад.

[b]ҲАЗФИ БАНДИ «ҲИМОЯИ ШАЪНУ ШАРАФИ ПРЕЗИДЕНТ»[/b]

Дарёфти иттилоъ аз мақомоти давлатӣ, ки дар пешниҳоди хабару маълумот бо ҳар баҳона худдорӣ мекунанд, ба як дарди сари журналистҳо табдил шудааст. Ҳатто дар баъзе ҳодисаҳои муҳиму доғ, хабарнигорон аз мақомоти ҳукуматӣ хабарҳои мухталиф ва баъзан зидду нақиз дарёфт мекунанд, ки бештар шакку шубҳаро ба вуҷуд меорад.

Нуриддин Қаршибоев, раиси Анҷумани расонаҳои озоди Тоҷикистон мегӯяд, яке аз пешниҳодоти муҳими ин гуруҳи корӣ, ҳамин масъалаи муҳлати дарёфти маълумот буд.

Пешниҳоди дигаре, ки дар тарҳи феълии қонуни мазкур ба эътибор гирифта шудааст, ҳазфи моддаи 6 мебошад, ки онҷо сухан аз ҳимояи шаъну шарафи президент меравад: «Дар он ҷо мо пешниҳод карда будем, ки ҳамин банди қонун, яъне ҳимояи шаъну шарафи президент бардошта шавад. Ва дар тарҳи ҷадид ҳамин модда бардошта шуд.»

Ба қавли Нуриддин Қаршибоев барои иҷрои ин банд қонуни кайфарии Тоҷикистон амал мекунад ва овардани ин масъала дар як қонуни соҳавӣ маъно надорад.

[b]»ДАВЛАТ ЖУРНАЛИСТОНРО ЧУН ЖУРНАЛИСТ ҚАБУЛ КУНАД»[/b]

Ва аммо раиси Иттиҳоди журналистони Тоҷикистон Акбаралӣ Сатторов мегӯяд, ки мувофиқи пешниҳоди дигар, бояд идораҳои давлатӣ журналистонро ба ҳайси журналист ё рӯзноманигор қабул кунанд ва иттилоъро дар ихтиёрашонгузорад: «Асосан вақте, ки журналистро қабул мекунанд, набояд дастгоҳҳои давлатӣ мактуб пурсанд. Имрӯзҳо журналистро ҳамчун шаҳрванд қабул мекунанд, ки ин нодуруст аст. Ва дар ин тарҳи нав бояд аз ин дидгоҳ ҳимоят шавад.»

Вале аксари намояндагони расонаҳои хабарӣ мегӯянд, ки баҳси гуруҳи корӣ дар парлумон бар сари тарҳи Қонуни васоити ахбори омма ба дарозо кашидааст ва онҳо бим доранд, ки тағйиру иловаҳое, ки ба эътибор гирифта шуданд, боз сарфи назар карда шаванд.

Дар робита ба ин масъала Акрамшо Филалиев, вакили Маҷлиси намояндагон мегӯяд, то замоне, ки онҳо ба ҳар банду фаслу моддаи тарҳи мазкур ба мувофиқа наоянд, дар иҷлосия онро ба овоз нахоҳанд гузошт.

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи матбуот ва дигар воситаҳои ахбори омма» 14-уми декабри соли 1990, ҳанӯз дар замони Шӯравӣ ба тасвиб расида буд ва то кунун ҳафт маротиба ба он тағйироту иловаҳо ворид карда шудааст.

Мирзонабии Холиқзод

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24384637.html