[b]11-уми март ба шарафи нашри нахустин рӯзномаи тоҷикӣ дар тақвимҳои кишвар ҳамчун Рӯзи матбуот дарҷ шудааст.

Аммо хабарнигорони тоҷик имсол бо кадом рӯҳияе аз иди касбии худ, ки бар пояи нашри нахустин шумораи «Бухорои шариф» дар аморати Бухоро асос ёфтааст, таҷлил мекунанд?[/b]

[b]СОЯҲОИ БОЛОИ ИД[/b]

Аз сӯи мансабдорони аршад ба додгоҳ кашонида шудани нашрияҳои мустақил, барои чанд моҳ масдуд шудани дастрасӣ ба 4 сомонаи интернетӣ ва бо баҳонаҳои фаннӣ барои низ чанд муддат аз нашр бозмондани се нашрия, эъмоли молиёти баландтар рӯи фурӯши рӯзномаҳо ва латукӯби сардабири “Наҷот” Ҳикматуллоҳи Сайфуллоҳзода дар моҳи феврал — ин ҳама болои рӯҳияи иди имсолаи матбуоти тоҷик ва солгарди 99-уми таъсиси нахустин рӯзномаи тоҷикӣ — “Бухорои шариф” — соя андохтааст.

«Бухорои шариф», ба истилоҳи имрӯза, “ҷамъиятиву сиёсӣ” буд, ки ҳадафаш бо як забони фаҳмо барои аксари мардуми Бухоро, яъне ба тоҷикӣ, гуфтани аҳволи он замон буд…

Бино ба омори расмии Вазорати фарҳанг, масъули муҳосибаи ҳарсолаи расонаҳои Тоҷикистон, феълан дар майдони матбуоти тоҷик беш аз 400 расона, бо шумули 268 рӯзнома, 136 маҷалла ва 8 хабаргузорӣ расман амал мекунанд. Албатта, аксари онҳо ба сурати моҳномаву гоҳнома ва дар беҳтарин сурат ҳафтаӣ нашр мешаванд.

Ҳамагӣ дар ним соли пеш “Имрӯз Нюс” — нахустин нашрияи ҳаррӯза дар 20 соли истиқлоли Тоҷикистон ба ин майдон омад, вале ба маҳзи имконоти маҳдуди шабакаҳои фурӯши матбуот ин рӯзнома асосан дар пойтахт, Душанбе ба фурӯш меравад.

[b]ЧАРО 11 МАРТ?[/b]

Рӯзи матбуот дар замони Шӯравӣ 5-уми май, рӯзи нашри нахустшумораи нашрияи коммунистии “Правда” буд. Дар соли 1994 парлумони Тоҷикистон 11-уми мартро Рӯзи матбуоти тоҷик эълон кард.

Аммо чаро 11 март? Қироншоҳи Шарифзода, устоди бахши журналистикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва муҳаққиқи таърихи матбуоти тоҷик, мегӯяд: “То аз ҷониби давлат қабул шуданаш, ду пешниҳод баҳс мешуд. Як пешниҳод 11 март – зодрӯзи “Бухорои шариф”-ро Рӯзи матбуоти тоҷик бипазирем. Ва дуввум пешниҳод зодрӯзи “Бедории тоҷик”(“Ҷумҳурият”-и имрӯза)-ро, ки 15 марти соли 1924 аст. Ва дар ниҳоят, соли 1994 парлумони Тоҷикистон бо вуруди тағйирот ба Қонуни рӯзҳои ид 11 мартро Рӯзи матбуоти тоҷик пазируфт.”

Нахустшумораи “Бухорои шариф”, аввалин нашрияи сирф бо забони тоҷикӣ дар Осиёи Марказӣ, рӯзи 11 марти соли 1912 дар чопхонаи Когон, маҳалле дар наздикии шаҳри Бухоро, аз дасти чоп берун омад.

Ҷаноби Шарифзода мегӯяд, муҳаққиқони тоҷик аз 153 шумораи “Бухорои шариф” танҳо ду шумораи аввалашро ба истилоҳ “бо даст палмосида” ва мутолиаву таҳқиқ кардаанд. Ӯ мегӯяд, ин як нашрияи, ба истилоҳи имрӯза, “ҷамъиятиву сиёсӣ” буд, ки ҳадафаш бо як забони фаҳмо барои аксари мардуми Бухоро, яъне ба тоҷикӣ, гуфтани аҳволи он замон буд. Албатта, дар чаҳорчӯбе, ки шароити он аҳд имкон медод.

[b]МУБТАКИР МИРЗОМУҲИДДИН БУДААСТ[/b]

Қироншоҳи Шарифзода мегӯяд, яке аз асосгузорони “Бухорои шариф” Мирзомуҳиддин, падари яке аз муборизони ташкили ҷумҳурии Тоҷикистон Абдуқодир Муҳиддинов буд.

Солҳои 1989-1992-ро мо як давраи эҳёи матбуоти миллӣ мешуморем. Чун дар ин давра матбуоти тоҷик як рӯҳияи миллӣ ба худ гирифт ва ҳам бо қабули қонуни матбуот аз соли 1990 нашрияҳои хусусиву ҳизбӣ рӯи кор омаданд…

Мирзомуҳиддин дар аҳди аморат ба тиҷорати пахта ва пӯсти қароқул машғул буд ва ҳатто аз лиҳози дороӣ, ба гуфтаи Садриддини Айнӣ, танҳо амир Олимхон бар ӯ пешдаст будааст. Қироншоҳ Шарифзода мегӯяд, азбаски амири Бухоро бидуни ризоияти элчихона ё сафорати Русия ҳаққи даст задан ба умури сиёсиро надошт, муҷаввизи “Бухорои шариф”-ро бо ваъдаи мусоидат ба равобити тиҷории Русияву аморати Бухоро аз ҳамин сафоратхона дарёфт карданд.

Муҳаққиқи тоҷик меафзояд, аммо дар ҳар сурат, дар «Бухорои шариф» ҷанбаи сиёсӣ бештар буд, то тиҷорӣ: “Ва азбаски матбаа дар Когон буд ва мудираш Левини яҳудӣ, ӯро бо ваъдаи даромади фаровон ба чопи “Бухорои шариф розӣ карданд. Рӯзнома чизи катбист ва аз ин рӯ онҳо ҳадафҳои сиёсӣ доштанд, вале азбаски замона аҳдофи сиёсиро намебардошт, он равшанфикрони Бухорон зери чунин баҳонаҳо рӯзнома сохтанд. Вале шумораҳои баъдӣ собит сохт, ки аҳдофи сиёсӣ дар “Бухорои шариф” назар ба аҳдофи тиҷорӣ бештар аст, зеро аз 4 саҳифааш дар формати А3 фақат якеаш эълону рекала буд, ки ба забони русӣ чоп мешуд.”

Аммо “Бухорои шариф” умри зиёд надид ва аллакай дар 1-уми январи соли 1913 аз байн рафт. Фақат дар соли 1918 як гурӯҳи коммунистони Бухоро нашри маҷаллаи “Шӯълаи инқилоб”-ро ба тоҷикӣ ба роҳ андохтанд, ки низ баъд аз чанд шумора мутаваққиф шуд, то дар соли 1924 “Овози тоҷик”, ки феълан ҳам дар Тошканд бо ҳамин ном нашр мешавад, ва “Иди тоҷик”-у “Бедории тоҷик”, пешгузаштаҳои “Ҷумҳурият”-и кунунӣ, вориди майдон шаванд.

[b]ДАВРАҲОИ ТИЛОИИ МАТБУОТИ ТОҶИК[/b]

Дар ин 99 соле ки аз нашри нахустшумораи “Бухорои шариф” мегузарад, матбуоти тоҷик як роҳи пур аз шебу фарозеро тай карда, шоҳиди чандин давраҳои тилоӣ шудааст. Намои Бӯринисо Бердиева ва “Маориф ва маданият”-и ӯ дар солҳои 70, ки баъдан ҳокимони вақти коммунист барқасд ба ду нашрияи каммӯҳтаво таҷзияаш карданд, аз саҳифаҳои дурахшони ин таърих аст.

Аммо ба ақидаи Қироншоҳи Шарифзода, аз муҳаққиқони таърихи матбуоти тоҷик, тиллоитарин давраи ин таърих дар поёни солҳои 80 оғоз ёфт ва то шурӯи ҷанги шаҳрвандӣ давом кард: “Солҳои 1989-1992-ро мо як давраи эҳёи матбуоти миллӣ мешуморем. Чун дар ин давра матбуоти тоҷик як рӯҳияи миллӣ ба худ гирифт ва ҳам бо қабули қонуни матбуот аз соли 1990 нашрияҳои хусусиву ҳизбӣ рӯи кор омаданд. Ин як давраи хеле пуравҷ буд. Аммо баъди соли 1992 давраи рукуди матбуот оғоз ёфт.”

Танҳо сар аз нимаи дуввуми солҳои 90, бо фурӯ нишастани оташи низоъҳои мусаллаҳона, матбуоти тоҷик дубора ҷон даровард ва аз соли 2003 шоҳиди боз як авҷи дигар шуд, ки дар соли 2005 бо баста шудани нашрияҳои “Рӯзи нав”, “Нерӯи сухан” ва “Одаму олам” фурӯ нишаст. Охирин авҷ дар таърихи матбуот тақрибан се сол ба ин сӯ идома дошта, дигар ҳама вазиру кабир, албатта, ба истиснои нафари аввал ва атрофиёни ӯро дар дастраси интиқодоти матбуот қарор дод.

Аммо чолишҳои ҷиддие, чун масдуд шудани 4 сомона ва аз нашр бозмондани 3 ҳафтаномаи мустақил дар тирамоҳи гузашта, ки аксар ба нооромиҳои водии Рашт рабташ медиҳанд, ва ҳам қазияҳои пайдарпайи додгоҳӣ алайҳи расонаҳо — дар ин миён буд, ки ба бовари маҳофили хабарнигорӣ, баёнгари осебпазир боқӣ мондани худи асли озодии матбуот дар Тоҷикистон аст.

[b]РАСОНАҲО ДАР НАҚШИ ОППОЗИТСИЮН[/b]

Бо ин ҳама, бисёре аз хонандагон ва таҳлилгарон нақши расонаҳои мустақилро дар Тоҷикистони имрӯз ҳатто болотар аз аҳзоби сиёсӣ медонанд ва мегӯянд, ҳукумат дар амал бештар аз ин матбуот тарс дорад, то аз аҳзоби мухолифе, ки аз хатти дар саҳнаи сиёсӣ барояшон кашидаи давлат тақрибан пой ба берун намегузоранд.

Раҳпаймоиҳои мардуми Варзоб алайҳи пулакӣ шудани роҳи Душанбе-Хуҷанд, эътирози занони рустои тахрибшудаи Қӯштеппа ва нооромиҳои водии Рашт танҳо чанд масъалаест, ки расонаҳо дар пайгирии он нисбат ба аҳзоби сиёсӣ пешдаст будаанд.

Давлати Усмон, таҳлилгари тоҷик мегӯяд, як иллат заъфи худи аҳзоби мухолиф аст, ки дигар дар баробари ҳукумат майдондорӣ карда наметавонанд: “Оппозитсиюни сиёсӣ ҳамавақт бояд кӯшиш кунад, то аз иштибоҳҳову аз амал накардани ҳукумат у бефаъолияш барои таҳкими мавқеъи худ истифода барад. Аммо дар Тоҷикистон фаъолияти аҳзоби сиёсӣ заъифтар аст нисбат ба матбуоти мустақил, ки тайи 5-6 соли охир хеле рушд карда, хеле аз дардҳову камбудиҳои ҷомиаро матраҳ кардааст, гуфтааст ва мушкилкушои дарди мардум шудааст. Қазияҳои додгоҳӣ алайҳи нашрияҳои мустақил ҳам исбот мекунад, ки нигаронии ҳукумат бештар аз матбуоти мустақил аст, то аз аҳзоби мухолиф.”

Аммо Зафари Сӯфӣ, сардабири ҳафтаномаи мустақили “Озодагон” мегӯяд, рисолати расонаҳо мухолифат ба ҳукуматҳо нест, балки заъфу камҷуръатии аҳзоби мухолиф аст, ки нашрияҳои дар қиболи масоили доғи рӯз боҷуръаттарро чунин таъриф медиҳад: “Намехоҳам, ки “Озодагон” рисолати мухолифинро адо кунад. Ҳадафи мо интиқоди иштибоҳҳои роҳёфта дар амалкардҳои ҳам давлат ва ҳам аҳзоби сиёсист ва он ҳам фақат ба хотири ислоҳи ин иштибоҳҳо. Ва рисолати аслии расонаҳо расондани иттилоъи ҳирфаӣ, беғараз ва объективист. Чунин бошад, беҳтар аст.”

[b]АҚИБНИШИНИИ ТАКТИКӢ?[/b]

Бархе мегӯянд, мушкилоти ахири омада бар сари расонаҳо боис шуд, ки матбуот ба истилоҳ аз шеваи ақибнишинии тактикӣ кор бигирад ва забони танқидашро як каме мулоимтар кунад.

Зафар Абдуллоев, аз хабарнигорони фаъоли тоҷик, ки имсол хабаргузории “Авесто”-яшро супурд ва аз журналистика канор рафт, мегӯяд, фикр намекунад, ки қалами расонаҳо ҳолиё кундтар шуда бошад: “Дар асл мавзеъи матбуот тағйир наёфтааст, ки як далелаш даъвоҳои нави додгоҳӣ дар қиболи матлабҳои дар воқеъ тунду доғи ин нашрияҳост. Аммо сабаби онки садои бархе нашрияҳо ба гунаи қаблӣ баланд нест, бештар натиҷаи оромиест, ки дар саҳнаи сиёсии Тоҷикистон мушоҳида мешавад. Фақат 2 ило 3 мавриде буд, чун тахриби манзилҳо ва бадрафтории милиса, ки матбуот дар борааш навишт. Дигар фазои сиёсии кишвар ором ба назар меомад. Ва бо расидани баҳор, ки саҳнаи сиёсӣ фаъолтар шуд, садои матбуот низ ҳатман баландтар ба гӯш хоҳад расид. Ман фикр намекунам, ки хабарнигорони тоҷик тарсида бошанд.”

[b]ЭҲТИЁТ БЕШТАР ШУД, ВАЛЕ НА СОНСУР[/b]

Хабарнигори ҷавони тоҷик Ҳумайрои Бахтиёр мегӯяд, ки дар пайгирии мавзӯъҳое, ки интихоб мекунад, мушкиле то ҳол барояш пеш наовардаанд, вале ба дунболи силсилаи қазияҳои додгоҳӣ эҳтиёти сардабирон, бахусус дар қиболи матлабҳои сиёсӣ, бештар шудааст.

«Онҳо зиёд таъкид мекунанд, ки хеле ҷиддӣ бояд буд, бахусус агар мавзӯъ сиёсӣ бошад, то иштибоҳе роҳ наёбад ва барои расона дардисари навбатӣ эҷод кунад. Сабабаш афзудани даъвоҳои додгоҳӣ бо нашрияҳост. Албатта, онҳо намегӯянд, ки нанавис, вале аз мо бештар талаб мекунанд, то барои ҳар факте ки мо менависем, ё назаре ки меорем, бояд қабл аз ҳама мусоҳиби мо худ ба он андешааш мутмаин бошад ва худи мо низ, ҳатто агар 100 дарсад набошад, ақалан 80-90 дарсад боварӣ дошта бошем. Танҳо баъд дар ҳафтанома чоп мешавад он матлаб”,-афзуд ӯ.

Зафари Сӯфӣ, сардабири ҳафтаномаи мустақили “Озодагон” низ аз эҳтиёти бештар кор гирифтани расонаҳо дар пайи пеш омадани қазияҳои додгоҳиро радд намекунад ва мегӯяд, ин, албатта, ҳанӯз ба маънои сонсур нест, вале ба маҳзи адами боварӣ ба мустақилияти низоми додгоҳӣ мулоҳизоту нигарониҳоеро дар зеҳни масъулини нашрияҳои тоҷикӣ эҷод кардааст: “Чизе ки ҳаст, мо ҳамон тавре ки буд, нигоҳ доштем. Инки баъзе мавзӯъҳо пардохта намешаванд, сабабҳо дорад. Мо ҳамеша гуфтем, ки агар ягон мавзӯъе пеш биояд ва мо далел дошта бошем барои исбот карданаш, мо ба он мепардозем, ҳатто сарфи назар аз онки пушти саҳна ҳар касе — ниҳоде ё шахсияте — истода бошад. Аммо аз инки ба баъзе далелҳову баъзе манобеъ дастрасӣ надорем, аз ин ҷиҳат ба баъзе мавзӯъҳо намепардозем.”

[b]“ХАТҲОИ СУРХ”-И МАТБУОТ[/b]

Аммо оё “хатҳои сурх”-е ҳанӯз ҳаст, ки матбуоти тоҷик аз он парҳез кунад? Ҳумайрои Бахтиёр мегӯяд, “сурхтарин хат” барои матбуоти Тоҷикистон ҳамчунон масоили марбут ба хонаводаи раисиҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон боқӣ мемонад: “Ҳар ҳафтанома вобаста ба хусусият ва шахси раҳбараш баъзе мавзӯъҳои мамнӯъро дорад. Ва боз ҳамон “хаттҳои қирмизӣ”-е, ки дар борааш мегӯянд, роҷеъ ба хонаводаи раисиҷумҳур аст. Бисёриҳо имрӯз дар ҷомеа мегӯянд, ки баъзе тиҷоратҳо ва фаъолиятҳо дар кишвар монополия шудааст. Вале ҳеҷ кас-на ягон расона ва на ягон хабарнигор — пушти ин мавзӯъ намеравад. Худаш намехоҳад, вале агар бинависад ҳам, шояд ба мушкилиҳои ҷиддӣ рӯбарӯ шавад.”

Зафари Сӯфӣ мегӯяд, ба фарқ аз бархе кишварҳои дигари минтақа, матбуоти тоҷик аз танқиди аъзои ҳукумати Тоҷикистон дигар парҳез намекунад, вале камбуди иттилоъ ва манобеъ далели аслиест, ки матбуот аз пайгирии масоили марбут ба раҳбари аввали кишвар ва атрофиёни ӯ то ҳол даст нигоҳ доштааст: “Дар мо танҳо чизе ки “хатти қирмиз” аст, манъшуда неву худи расонаҳо намепардозанд, мавзӯъҳоест, ки ба шахси аввал ва хонаводаи ӯ иртибот дорад ва ҳам ба онҳое, ки дар атрофи шахси аввал ҳастанд. Дигар тамоми мавзӯъҳо пардохта мешавад. Шояд начандон амиқ, вале ба ҳар сурат, дар бораашон менависанд. Аммо шахси аввал ва атрофи ӯ дар воқеъ як “хати қирмиз” аст, ки то ҳол касе то ин ҳадд ё ҷуръат накарда, ё дастрасӣ ба иттилоъ надоштааст. Агар дастрасӣ ба чунин иттилоъ мебуд, фикр мекунам, ба ин мавзӯъ низ ҳатман пардохта мешуд.”

[b]ДАСТИ ХАБАРНИГОРРО КӢ МЕГИРАД?[/b]

Мушкили дигари матбуоти тоҷик камбуди сармоягузорист. Маоши хабарнигорони маҳаллӣ дар муқоиса бо Ғарб, барои мисол, бакарат камтар буда, бино ба эътирофи худи онҳо, аз 400 сомонӣ сар шуда, ҳадди аксараш чизе дар ҳудуди 300 доллар аст.

Кам касе ба сохтани сандуқи ҳимоят аз озодии матбуот, ки ифшои камбудиҳои онҳоро низ метавонад дар пай дошта бошад, манфиатдор аст…

Моликони нашрияҳо низ мегӯянд, аз ин тиҷорат фоидаи чандоне ба даст намеоранд ва камидарками онҳо тавон ва имкони молии андешидан ба барномаҳои баландмуддатро дорад. Имконоти молии аксари онҳо дар чорчӯби формулаи оддии “нашр-фурӯш-нашр” маҳдуд буда, бурузи мушкил дар яке аз ин зинаҳо боис ба тиҳӣ шудани ҷайби нашрия мешавад, ки як намунаи барҷастааш ба мушкилоти ҷиддии молӣ ва коҳиши теъдоди нашр мувоҷеҳ шудани ҳафтаномаи “Фараж” дар пайи тавқифи чопаш барои қариб 3 моҳ дар тирамоҳи гузашта буд.

Хабарнигори ҷавони тоҷик Ҳумайрои Бахтиёр мегӯяд, аксари хабарнигорон барои таъмини эҳтиёҷи рӯзгори худ мулзаманд якбора барои чанд хоҷа кор кунанд: “Маош дар Тоҷикистон, албатта, ба ҳадде нест, ки хабарнигор умед танҳо ба як нашрия бандад ва тамоми нирӯи худро барои як расона сарф кунад. Ба ҳамин далел, хабарнигорони мо ба иловаи нашрияи худ кӯшиш мекунанд, бо дигар созмонҳои байналмилалии расонаӣ ва нашрияҳои дигар низ ҳамкорӣ кунанд ва ҳаққи қалам бигиранд. Иллат то кунун дар Тоҷикистон дуруст дарк нашудани зарфиятҳои касби хабарнигорист.”

Зафар Абдуллоев мегӯяд, бозори матбуоти Тоҷикистон дигар наметавонад аз ҳисоби танҳо имконоти дохилиаш рушд кунад. Аммо дар ҳоле ки аксари расонаҳои Тоҷикистон пуштибонии молиро асосан аз созмонҳои байналмилалӣ меҷӯянд, Зафар Абдуллоев таъсиси як Сандуқи пуштибонии озодии матбуот аз ҳисоби ширкатҳои бузурги дохилиро шарт ва лозим медонад.

Аммо оё чунин шеваи таъмини молии матбуот боис ба афзоиши “хатҳои сурх” аз ҳисоби ин ширкатҳои маблағгузор, барои мисол ТАЛКО, нахоҳад шуд?

Ҷаноби Абдуллоев, ки бо матлабҳои тундаш дар бораи ТАЛКО маъруф аст, дар посух гуфт: “Дар ин шароит матбуот интихоби дигаре ҳам надорад. Матбуот амалан тифлест, ки ҳукумат аз баҳраш гузаштааст ва онҳо маҷбуранд, аз дасти кадом як “амакҳои бегона” нон хӯрда, манфиатҳои онҳоро муроот кунанд. Пуштибонии матбуоти миллӣ пеш аз ҳама ба нафъи худи давлати Тоҷикистон аст. Аммо набояд касе баъдан ба расонаҳо миннат гузошта, нишон диҳад, ки чиро бинависанду чиро не. Сабаби то ҳол таъсис нашудани чунин Сандуқ низ ҳамин аст. Кам касе ба сохтани сандуқи ҳимоят аз озодии матбуот, ки ифшои камбудиҳои онҳоро низ метавонад дар пай дошта бошад, манфиатдор аст.”

Ҳамин тавр, бо як ҷайби тиҳӣ, зери фишорҳо аз чапу аз рост, вале бо саре ҳамчунон баланду пурифтихор ва бо забоне сурх ва бараҳнагӯ матбуоти тоҷик рӯзи 11-уми март 99-сола мешавад.

[b]Ид муборак, ҳампешагони азиз![/b]

Мирзои Салимпур, радиои «Озодӣ»

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/2334176.html

[b]»Матбуот чашму гӯши халқ аст»[/b]

[b]Ҷанобон! Ин сухани Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон; «Матбуот чашму гӯши халқ муҳимтарин рукни ҷомеъаи демократӣ мебошад ва ҷамъиятро аз бисёр нокомиҳо раҳо карда метавонад», барои ҳусн бахшидан ба овезаҳои девор нест…[/b]

Чун анъана имсол низ эҳтимол аст матбуоти мустақили кишвар дар арафаи ҷашни касбии худ аз мушкилиҳо ва масоили ҳалталаби соҳа саҳифаҳо пур кунанд. Вақте мавзӯи матбуот дар сӯҳбат бо ҳамтоёни мо дар маркази вилояти Хатлон матраҳ мешуд, рӯзноманигор Носирҷон Маъмурзода шӯхиомез гуфт: «Хуб мешавад, агар ҳамон матлаби соли гузаштаатро такроран ба нашр бирасонӣ. Зеро дар як соли охир вазъи матбуоти вилоят тавре буд, боқӣ мондааст. Мо бошем ҳар сол ҳамон масъалаҳои ҳалталабро такрор ба такрор менависем».

[b]Матлабро бо пахш кардани нишонаи зерин дар сомонаи мо мутолиа кунед:[/b] [url=http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=41]http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=41[/url]

Источник:

[b]»Матбуот чашму гӯши халқ аст»[/b]

[b]Ҷанобон! Ин сухани Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон; «Матбуот чашму гӯши халқ муҳимтарин рукни ҷомеъаи демократӣ мебошад ва ҷамъиятро аз бисёр нокомиҳо раҳо карда метавонад», барои ҳусн бахшидан ба овезаҳои девор нест…[/b]

Чун анъана имсол низ эҳтимол аст матбуоти мустақили кишвар дар арафаи ҷашни касбии худ аз мушкилиҳо ва масоили ҳалталаби соҳа саҳифаҳо пур кунанд. Вақте мавзӯи матбуот дар сӯҳбат бо ҳамтоёни мо дар маркази вилояти Хатлон матраҳ мешуд, рӯзноманигор Носирҷон Маъмурзода шӯхиомез гуфт: «Хуб мешавад, агар ҳамон матлаби соли гузаштаатро такроран ба нашр бирасонӣ. Зеро дар як соли охир вазъи матбуоти вилоят тавре буд, боқӣ мондааст. Мо бошем ҳар сол ҳамон масъалаҳои ҳалталабро такрор ба такрор менависем».

[b]»Нашрияҳои хатлонии тобеъи марказ»[/b]

Мутаассифона ҳамин тавр ҳам ҳаст. Дар як соли охир шурӯъ аз матбааи вилоят то дигар мушкилиҳои соҳаи матбуоти Хатлон ҳалли худро наёфтааст. Рӯзномаву маҷаллаҳо барои мардуми дурдасти деҳот ҳанӯз дастрас нест. Ба истиснои рушди андаки ҳафтаномаи «Пажвок» дигар дар Хатлонзамин ягон матбуоти ҷамъиятии мустақил, ки нақши пулро миёни ҳукумат ва халқ бозида тавонад, рӯи кор наомад. Боз ҳам аз мавҷуд набудани воситаи алтернативии дастрасии мардуми деҳот бо рӯзномаю маҷаллаҳо ва дигар мушкилоти соҳавӣ, почтаи вилоят гоми устуворе дар рушди соҳа нагузоштааст. Ҳамин тавр, дар замони бозаргонӣ бозорҳои берақобат инкишоф намеёбанд.

Дар соли аввали ба садри ҳукумати Хатлон омадани Ғайбулло Авзалов дар назди матбааи вилояти Хатлон сехи замонавии интишор ба истифода дода шуд. Раиси вилоят дар маросими кушодашавии ин коргоҳ ба масъулин дастур дода буд, ки тамоми ҳафтаномаю маҷаллаҳои қаламрави Хатлон дар матбааҳои дохили вилоят нашр шаванд. Аммо моҳияти ин масъаларо масъулин дуруст дарк накарданд ё мушкили дигар пеш омад, ки то кунун беш аз 85% рӯзномаҳои 25 шаҳру навоҳии вилоят дар Душанбе ба чоп мерасанд. Он замон масъулин иброз медоштанд, ки дар ояндаи наздик тамоми ҳафтаномаҳои ҳудуди шаҳру навоҳии минтақаи Қӯрғонтеппаи вилоят дар ҳамин нашрия ба чоп хоҳанд расид. Аммо аз сӯҳбат бо Сайвалӣ Сайфуллоев, директори имрӯзаи матбааи вилояти Хатлон маълум мешавад, ки айни замон он сехи чопӣ, ки дар кушодашавии расмиаш, ваъдаҳои зиёд шуда буд, имрӯз бо ҳудуди марзиаш ба корхонаи онҳо дахл надорад. Ба гуфтаи ӯ дар матбаа алъон ҳамагӣ 6 ҳафтанома ва нашрияи вилоятии «Новый Хатлон» нашр мешаванду халос. Роҳбари матбааи вилоятӣ мегӯяд: «Коргоҳи мо имкон дорад, ки тамоми ҳафтаномаҳои шаҳру навоҳии Хатлонро нашр кунад, аммо на ҳафтаномаҳоеро мисли «Хатлон», ки бо теъдоди якчанд ҳазор нусха нашр мешаванд». Сардабирони ҳафтаномаҳои Хатлон иброз медоранд, ки агар матбааи вилоятӣ ҳафтаномаҳои онҳоро ба чоп расонида тавонад, омодаанд, ки рӯзномаҳои худро дар ҳамин коргоҳ чоп кунанд. Зеро дар нашриёти маҳаллӣ чоп кардани рӯзномаҳо ҳам ба фоидаи идораи рӯзнома асту ҳам ба манфиати буҷаи маҳаллӣ. Аммо вазъият чунин аст, ки корхонаи мазкур имкони техникие надорад, то ҳафтаномаҳоеро, ки теъдоди нашрашон аз 4 ҳазор нусха зиёд аст, ба чоп расонад.

[b]Пул ҳукуматро ҳам ба халқ наздик мекунад[/b]

Агар дар чанд соли охир масъалаи дастрасии мардум ба ахбори алтенативӣ мушкили аввали ҷомеъа ва расонаҳо маҳсуб меёфт, пас дар соли ҷорӣ ин мушкил печидатар аст. Зеро навобаста ба хоҳиши мо раванди ҷаҳонишавӣ бо воситаҳои гуногун дар муҳити маънавии мардуми мо таъсиргузор аст. Соли гузашта гуфта будем; мардум ба ахбори алтернатив дастрасӣ надоранд. Акнун хабару рӯйдодҳое, ки бо дигар воситаҳо байни мардум паҳн мешаванд, зарур ба шарҳу тавзеҳ доранд. Иттилои расонаҳои хориҷӣ, ки дар доираи меъёру арзишҳои барои мо бегона таҳия шуда, то дурдастарин кӯчаи музофоти кишвар мерасад, метавонад дар зеҳни мардум фарҳангу арзишҳои дигаргунаро ҷой диҳад.

Аммо дастгоҳҳои худӣ алъон мушкили аввалин- иттилоотнокии ҷомеъаро ҳанӯз ҳаллу фасл накардаанд, куҷо аз шарҳу тавзеҳ додани рӯйдодҳои дохилию ҷаҳон сухан гуфт. Манзури ман тариқи иттилоотнокӣ баланд бардоштани маънавиёти фарҳангию сиёсии ҷомеъа аст. Имрӯз мардуми шаҳрнишин аз хабару рӯйдодҳои ҷаҳону дохили кишвар натанҳо ба хубӣ огоҳанд, балки оид ба сабабу оқибат ва роҳҳои пешгирӣ аз ҳаводиси хатарбор иттилооти кофӣ доранд. Дар деҳоти дурдасти Хатлон аз ҳаводиси марказ ва берун аз Тоҷикистон бо воситаҳои гуногун хабарҳо паҳн мешаванду халос. Боқӣ шаҳру тафсир ва муҳокимаи ҳама рӯйдодҳои сиёсӣ дар сатҳи фаҳмишҳои ҳамон сокинони музофот таҳлилу баррасӣ мешаванд. Яъне сиёсати дохилии давлатӣ дар ташаккули маънавии мардум таъсиргузор нест. Ин нуктаро нафароне, ки замони Шӯравӣ дар соҳаи тарғибу ташвиқ кору фаъолият кардаанд, хуб дарк мекунанд. Соддатар карда гӯем, дар ҷомеъаи имрӯзаи мо мошинаи идеологии ҳукумат дуруст кор намекунад. Бубинед, ҳанӯз дар замони қадим вақте матбуоти даврӣ арзи вуҷуд надошт, ҳокимиятҳо тавассути ҷорандозҳои дарбор фармону дастури худро ба халқ мерасониданд. Дар замони имрӯз, ки талаботи рӯзмарраи ҷомеъа ба иттилоот зиёд аст, мардуми дурдасти деҳот аз муҳокимаи масоили ҳалталаби ҷомеъаи худ дар канор мондаанд. Ба истиснои баъзе аз лоиҳаи қонунҳое, ки дар ду соли охир мавриди муҳокимаи умум гардида буд. Хулоса, то замоне мисли даврони Шӯравӣ барои аксарияти аҳолӣ рӯзномаю маҷаллаҳо дастрас нашаванд, мо гуфта наметавонем, ки тарғибу ташвиқи сиёсати давлатро дар байни халқ дуруст ба роҳ мондаем. Зеро пуле, ки ҳукуматро ба халқ пайванд мекунад, расонаҳо, ба хусус матбуоти даврӣ аст.

[b]Ҳафтаномаҳо[/b]

Қобили зикр аст, ки аз замони рушди матбуоти ҳизбӣ як таҳаввулоти аҷибе дар баъзе расонаҳои ҳукуматӣ ба чашм мерасад. Зеро матбуоти ҳизбӣ барои наздик шудан ба халқ аз минбарҳои худ каму беш истифода бурда истодаанд. Ва таъсири ингуна матлабҳои иҷтимоӣ ба мӯҳтавоӣ матбуоти ҳукуматҳои маҳаллӣ низ бе таъсир намондааст. Агар аз рӯи воқеъият баҳо диҳем, имрӯз дар нисбати матбуоти ҳукуматии марказ дида рӯзномаҳои ҳукуматҳои маҳаллӣ дар байни халқ маҳбубияти бештар дорад.

Дар бозори матбуоти мустақил бошад, дар як соли охир дар ҳудуди Хатлон ҳафтаномаи мустақиле эҳё нашудааст, ки дар муносибатҳои байни ҳукумат ва халқ нақши пулро бозад. Акнун ба эҳёи дубораи «Бомдод»-и САҲА дигар ягон рӯзноманигор бовар надорад. Зеро аз кушодани гиреҳи торе, ки собиқ масъулини дафтари САҲА дар Қӯрғонтеппа таниданду рафтанд, танҳо вақт сарф мешавад. Воқеъан ин созмони бонуфуз дар Қӯрғонтеппа дар татбиқи се лоиҳаи марбут ба расонаҳо ноком шудааст. Ҳолдонҳо мегӯянд, ки парчами САҲА аз алами Қӯрғонтеппа се сӯрох бардоштааст.

Хушбахтона, ҳафтаномаи хатлонии «Пажвок», ки бо ташаббуси рӯзноманигорони Кӯлоб ба майдон омадааст, имрӯз аз рӯи теъдоди нашр яке аз ҳафтаномаҳои муваффақи кишвар ба ҳисоб меравад.

[b]Мардуми деҳот ва бемасъулиятии идеологҳо[/b]

Аслан агар сатҳи маълумотнокии иттилоотию сиёсии ҷомеаи Хатлонро дар нисбат ба теъдоди матбуоти даврие, ки вориди вилоят мешавад, тасавур кунем, бисёр як саҳнаи мудҳиш пеши назар меояд. Шояд дар нисбат ба солҳои ҳукумати Шӯравӣ сатҳи рӯзномахонии мардум 5% ҳам ташкил надиҳад. Агар гӯем, ки аз даромади софе, ки ҳоҷагиҳои кишоварзӣ доранд, наметавонанд коргарони худро ба матбуоти даврӣ обуна ё таъмин намоянд, дурӯғи маҳз аст. Мо як мушкили куллӣ дорем. Ҳамон механизми обуна ва дастраскунии матбуоти давриро, ки дар замони «СССР» буд, вайрон кардаем. Баъдан масъулин дар андешаи маърифатнокии мардум нестанд. Бубинед, дар солҳои 1980-ум дар ҳудуди як хоҷагии коллективӣ 15-20 ҳазор аҳолӣ кору зиндагӣ доштанд ва дар деҳот хонае набуд, ки дар паси дарвозааш қуттӣ барои рӯзнома надошта бошад. Имрӯз ба гуфтае дигар барои Маскав пахта парвариш намекунем, аммо сатҳи газетахонии пахтакори «колхоз»-у «савхоз» куҷову коргари қатории хоҷагиҳои деҳқонию фермерии имрӯза куҷо? Имрӯз касе дар андешаи он нест, ки лоақал ҳамон системаи хидматрасонии пеш аз замони соҳибистиқлолиро рӯи даст бигирем, то тавассути матбуоти даврӣ маърифати мардумро каме боло бардорем.

[b]Дар интизори паём[/b]

Хушбахтона, рӯзҳои охир чунин як ҳисси боварӣ пайдо кардаам, ки Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми навбатии худ, масоили фазои иттилоотии кишвар, дастрасии мардум ба матбуоти даврӣ ва роҳҳои рушду инкишофи воситаҳои ахбори умумро мавриди муҳокимаи ҷиддӣ қарор медиҳад. Боз ҳам соли 2011 барои вохӯрии мустақими Президент бо кормандони расонаҳо бисёр як соли муносиб аст. Вагарна баъзе мансабдорони кишвар натанҳо гуфтаҳои сарвари давлатро оид ба он ки «Матбуот чашму гӯши халқ аст…», фаромӯш кардаанд, балки баъзан даст ба бастану ҳатто суд кардани ҳамин «чашму гӯши» халқ мешаванд. Оё ин ҳама даъвоҳои судӣ нисбат ба расонаҳо ба имиджи сиёсии давлат доғ намеорад? Ба суол посух нагӯед ҳам мешавад.

Ҷамолиддин Усмониён

Источник: http://www.millat.tj/smi/2405-doghi-jurnalism-va-se-surokhi-parchami-saha.html

[b]Чаро тоҷикон дар Ашт узбек мешаванд?[/b]

Сокинони ҷамоати Пунуки ноҳияи Ашт номи шабакаҳои телевизиони Узбакистонро азёд медонанд, аммо номи шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон ба хусус барои насли наврас ноошност.

Сокинони ин ҷамоат аз маҳрум будан аз тамошои шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон дар ин минтақа изҳори нигаронӣ доранд. Ҷамоати Пунук дар минтақаи наздисарҳадӣ бо шаҳраки Ангрени Узбакистон ҷойгир аст.

[b]Матни пурраи мақоларо бо пахш кардани нишонаи зерин дар сомонаи мо мутолиа кунед:[/b] [url=http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=40]http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=40[/url]

Источник:

[b]Чаро тоҷикон дар Ашт узбек мешаванд?[/b]

Сокинони ҷамоати Пунуки ноҳияи Ашт номи шабакаҳои телевизиони Узбакистонро азёд медонанд, аммо номи шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон ба хусус барои насли наврас ноошност.

Сокинони ин ҷамоат аз маҳрум будан аз тамошои шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон дар ин минтақа изҳори нигаронӣ доранд. Ҷамоати Пунук дар минтақаи наздисарҳадӣ бо шаҳраки Ангрени Узбакистон ҷойгир аст.

Рӯзе ба хонаи хоҳарам ба ноҳияи Ашт рафта будам ва он ҷо дидам, ки аҳли хонавода телевизиони Узбакистонро тамошо мекунанд. Бузургмеҳри 4 сола дар оинаи нилгун филми узбакӣ тамошо дошт. Дар рафти филм суханони қаҳрамонони филмро бо забони узбакӣ такрор мекард. Калимаву ибораҳоеро чун «сен нимага бундай қилдинг», «мен сени бир йил кутум» ва ғайраро бо шавқ мегуфт. Ҳатто ба ҳангоми муошират калимаҳои узбакиро истифода мекунад. Сипас ман гуфтамаш, ки ин суханҳоро аз куҷо омӯхтӣ? Бузургмеҳр гуфт: «Тағоҷон, ман ҳар рӯз телевизиони узбакӣ мебинам, ин киноро даҳ маротиба зиёдтар дидаам, дар телевизиони узбакӣ филми тасвириву барномаҳои аҷоиб нишон медиҳад, бинед, мазза мекунед». Кӯдак акнун 4 сола аст, аммо калимаҳои узбакиро чунон равону суфта такрор менамояд, ки кас ба ҳайрат меояд. Модари Бузургмеҳр мегӯяд, ки «телевизион, ки бо забони узбакӣ аст, фарзандонамон аз куҷо забони тоҷикиро хуб ёд гиранд». Ҳамин тавр, имрӯзҳо аксарияти кӯдакони ин ҷамоат забони узбакиро аз забони тоҷикӣ хубтар медонанд.

[b]»Йошлар» ва «Марғелон» фаъол аст, «Сафина»- ву «Баҳористон» не[/b]

Сабаби асосиро сокинони ҷамоати Пунук аз набудани шабакаҳои радио ва телевизионҳои Тоҷикистон дар ин минтақа медонанд. Ба гуфти сокинони ҷамоати мазкур соли 2003 дар маркази деҳаи Пунук мавҷбаракҳои ноқилии Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистонро дар баландии 40 метр насб карданд. Дар вақти пахши мавҷи аввалин сокинони ҷамоат шод буданд. Дар ин вақт барномаҳои бо забони тоҷикӣ таҳияшуда ба онҳо аҷиб буд. То соли 2003 сокинони ҷамоат шабакаҳои кишвари ҳамсояи Узбакистонро медиданд, ки то имрӯз он идома дорад. Вақте сокинони ҷамоати Пунук барномаи аввалини телевизиони Тоҷикистон, яъне «Шабакаи якум»-ро диданд, он барояшон як чизи ғайричашмдошт буд. Кӯдакон забони барномаҳоро намефаҳмиданд, чунки барномаҳо бо забони адабии тоҷикӣ буданд. Дар ин вақт мавҷҳои телевизионҳои узбакӣ пурқувват буд ва намегузошт, ки мавҷи Шабакаи якуми Тоҷикистон ба сокинони ин мавзеъ босифат пешниҳод гардад. Дар ҷамоати Пунуки ноҳияи Ашт зиёда аз 8 шабакаи телевизионии Узбакистон ва танҳо як шабакаи Тоҷикистон ба мардум дастрас аст. Барои он, ки ин ҷамоат дар марз бо Узбакистон ҷойгир аст ва мардумаш низ дар муомилаву гуфтор забони узбакиро аз забони тоҷикӣ хубтару авлотар медонанд. Дар ин ҷо каналҳои «Спорт», «Канали якум»-и Узбакистон, «ТВБ» (Бағдод телевидиниясӣ), «Йошлар», «Рухсор», «ТВ Марғелон», дар баъзе ҷойҳо ТВ Қирғизистон ва дигар каналҳои узбакӣ бе ягон душворӣ ба мардум дастрас аст.

[b]Мардум аз ҳаводиси кишвар бехабаранд[/b]

Кӯдакон дар Шимоли дурдасти Тоҷикистон ва асосан дар ҷамоати Пунук ба тамошои барномаҳои телевизионии узбакӣ майли зиёдтар доранд. Се чор соли охир мардум аз набудани телевизиони тоҷикӣ ва узбак шудани кӯдакони тоҷик зиёд шикоят доранд. Дар ин ноҳия танҳо мавҷи Шабакаи якуми Тоҷикистон паҳн мешаваду халос. Он ҳам дар вақтҳои сармо ва баъзан бо иллати норасоии баъзе аз таҷҳизот пурра фаъолият намекунад. Асосан дар рӯзҳои зимистон набудани қувваи барқ, бар замми он ях кардани дастгоҳи мавҷдиҳандаи Шабакаи якуми Тоҷикистон мардумро ба дод овардааст. Мардум мехоҳанд, ки аз навигариҳои ҳар рӯзаи кишвари хеш огаҳӣ пайдо кунанд. Ба гуфти масъулин ва афроди барӯманди ин ҷамоат агар кор бо чунин минвол идома ёбад, маданияту рафтори мардуми тоҷик ба маданияти узбакӣ мубаддал мегардад. Дар ҷамоати Пунук 8 ҳазор аҳолӣ зиндагӣ мекунад, ки як қисми онҳоро узбакҳо ташкил медиҳанд. Тоҷикон кӯшиш бар он мекунанд, ки фарзандонашон танҳо шабакаи якуми Тоҷикистонро бубинанд. Аммо кӯдакон, ки аз рӯзи таваллуд телевизионҳои узбакиро тамошо мекунанд, пас чӣ тавр маърифат ва дониши худро сайқал бидиҳанд ва тоҷикиро хуб биомӯзанд,- мегӯянд сокинони ҷамоат Умар Шарипов ва Рухшед Анваров. Ба гуфти онҳо барномаҳои телевизиони Тоҷикистон ва дарки суханони тоҷикӣ барои кӯдакон душвор аст. Қисми зиёди тоҷикон аз зиёд дидани ТВ-ҳои Узбакистон узбаку узбакпараст низ шудаанд,- мегӯянд, аз дилсӯзӣ баъзе сокинони ҷамоат. Ба онҳо дидани барномаҳои тоҷикӣ не, балки барномаҳову филмҳои бо забони узбакӣ таҳияшуда писанд аст.

[b]Оё барномаҳои ТВТ диққатҷалбкунанда нестанд?[/b]

Рухшед Анваров як тан омӯзгор аст, ки аз фанни забон ва адабиёти тоҷик дар мактаби таҳсилоти миёнаи умумии №18- и деҳаи Пунук дарс мегӯяд. Дар хусуси он ки чаро Шабакаи якуми ТВТ- ро намебинед ва телевизиони узбакӣ ба мафкураи аҳолии ҷамоат чӣ таъсир расонидааст, чунин гуфт: «Дар рӯзҳои охир ман аз додани дарс низ дилгир шудаам. Барои он ки аксарияти хонандагони мактаб дар мактаб ва дар рафти дарс низ бо забони узбакӣ сухан мекунанд. Ба фикри ман дарки ин масъала дигар мисли як муаммо шудааст, ки чаро тоҷикон узбак мешаванд. Бар замми он дар ин ҷо якчанд деҳаҳо ҷойгир шудаанд, амсоли Кӯпурукбошӣ, Даҳана, Cарвак, Ғоҷ ва Пунук. Қисмати тоҷикнишини ин макон, ки Пунук ном дорад, талош мекунанд, ки фарзандонашон забони тоҷикиву русиро омӯзанд. Сабаб шояд як бошад. Ин ҳам дур шудани мардум аз тамошои шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон аст. Медонед,- мегӯяд ҳамсӯҳбатам,- барномаҳои телевизиони Тоҷикистон диққатҷалбкунанда нестанд, барои ҳамин аксарият каналҳои узбакиро шавқу ҳаваси дидан доранд. Ман мехоҳам, ки мавҷи дигар канали ТВ-ҳои Тоҷикистон дар вилояти Суғд асосан дар ноҳияҳои дурдасти он ба пуррагӣ паҳн шавад. Чунки ман бояд фарзандонамро аз узбакпарастӣ баргардонам. Барои ин ба ман танҳо будани шабакаҳои телевизиони тоҷик ёрӣ мерасонаду халос.

[b]Масъулини Суғд ба мардум чӣ ваъда карданд?[/b]

Барои рафъи ин ҳама нуқсу камбудиҳо масъулини ҷамоати Пунук чӣ кореро анҷом додаву чӣ андеша доранд? Ба раиси ҷамоат Зоҳирҷонов Идрок муроҷиат кардем ва мавсуф изҳор дошт: «Дар ҳақиқат ду сол мешавад, ки мардум аз набудани телевизион ва радиоҳои тоҷикӣ дар ин минтақа шикоят мекунанд. 9 июли соли 2010 ман аз номи аҳолии ҷамоати Пунук ба мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияи Ашт мактуб навиштам, аммо то кунун ҷавобе нест. Як моҳ пеш оид ба насби мавҷгираки шабакаҳои телевизионӣ ба ҳукумати ноҳия муроҷиат кардем, ки то ҳол посухе нагирифтаем. Ин масъаларо сокинони ҷамоати Пунук дар як мулоқот бо раиси вилояти Суғд дар соли 2010 мавриди муҳокима қарор доданд. Масъулини вилоят ваъда доданд, ки шояд баъд аз панҷ шаш солаҳо мардуми ноҳияи Ашт ва ҷамоати Пунук бо шабакаҳои телевизиони ва радиои тоҷикӣ таъмин карда шаванд».

[b]Вазъ мисли 50 соли қабл аст[/b]

Агар ба таърих нигоҳ кунем бори аввал солҳои 50- уми асри XX бобои Бойматов Абдуқодир ба ин деҳа оинаи нилгуни «Рекорд»-ро оварда будааст. Ӯ мегӯяд, ки дар он вақт аҳли деҳа дар хонааш ҷамъ мешудаанду барномаҳои узбакӣ тамошо мекардаанд. Чунки дар он вақт оинаи нилгун ба ғайр аз каналҳои узбакӣ дигар ягон каналро намегирифтааст.Ман то имрӯз каналҳои узбакӣ мебинам ва дар муносибат бо наберагон ва фарзандонам қариб бо забони узбакӣ сухан мекунам. Набераҳоям забони ӯзбкиро аз забони тоҷикӣ дида хубтар медонанд.Чунки ҳамарӯза телевизионҳои узбакӣ тамошо мекунанд. Медонед ман аз чӣ ҳарос дорам, аз он ки наберагонам бо дидани барномаи каналҳои узбакӣ то рафт бештар узбак мешаванд. Ман солҳои 60- ум ҳам телевизионҳои узбакӣ медидам, то ҳол мебинам, чунки дар ин гӯшаи кишвар танҳо мавҷи Шабакаи якуми Тоҷикистон паҳн шудаасту халос, ки он ҳам дуруст ва доиман фаъол нест. Ҳар рӯз наберагонам мегӯянд, ки барномаҳои телевизиони Шабакаи якуми Тоҷикистон диққат ҷалбкунанда нестанд ва суруду барномаҳояш завқи бинандаро мекушад. Ҳоло бечора наберагонам намедонанд, ки дар Тоҷикистон чӣ воқеъаҳо рух медиҳанд, дар Бадахшону Хатлону Хуҷанд чӣ навгониву навсозиҳо мешавад, хабар надорем. Пас, то кунун ман чунин меҳисобам, ки то ҳол мо, яъне мардуми ҷамоати Пунук дар сатҳи ҳамон солҳои 60- 70- и асри XX, яъне мисли 50 сол қабл зиндагӣ дорем. Вақте бо мӯйсафедон мешинем, онҳо ҳама доимо аз навигариҳои Узбакистон сухан мекунанд. Пас гуфтан мумкин аст, ки мӯйсафедон низ мӯҳтоҷи дидани телевизионҳои тоҷикзабонанд. Барои тамошои шабакаҳои телевизионии «Сафина», «Ҷаҳоннамо» ва «Баҳористон» бошад мардум ба хонаи он шахсоне мераванд, ки агар дар хонаашон моҳвора дошта бошанд. Агар дар ҷамоати Пунук 4 ё 5 мавҷгираки моҳвораӣ бошад, мавҷи онҳо ба шабакаҳои телевизионҳои хориҷа нигаронида шудааст.

[b]Ба Кумитаи ТВ ва радио муроҷиат кунед![/b]

Дар ин масъала корманди Маркази интиқоли мавҷҳои радиотелевизионии № 2 ҶСК «Телерадиоком» Набиев Саидкамол чунин мегӯяд: «Якчанд сол пеш барномаи кулли давлатӣ «Мавҷи Сомон» аз ҷониби ҳукумати Тоҷикистон тасдиқ гардида буд. Ин барнома оид ба пурра фарогирии мавҷи барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ аст. Ҳамон вақт раисони ноҳияҳои вилояти Суғд бо ҶСК «Телерадиоком» шартнома имзо карда буданд. Мувофиқи шартнома 50%-и маблағро худи ҳукумати ноҳияҳо ва 50%-и дигарро ҶСК «Телерадиоком» пардохт мекард. Ҳоло ҳукумати ноҳияи Ашт се сол мешавад, ки аз ҶСК «Телерадиоком» 38 ҳазор сомонӣ қарздор аст. Барои пурра таъмин кардани аҳолии ноҳияи Ашт бо шабакаҳои телевизионӣ 60-70 адад таҷҳизоти интиқоли мавҷ лозим аст. Барои ин бояд аввал маблағҳои боқимондаро ҳукумати ноҳия пардохт намояд. Соли 2010 сокинони ҷамоати Пунук як бор муроҷиат карданд. Кормандони мо ба деҳа рафта аз вазъи ҷойгиршавии антенаи Шабакаи якуми Тоҷикистон дидан карданд. Супориш дода шуда буд, ки дарахтони дар назди манораи мавҷпаҳнкунӣ рӯидаро решакан кунанд, намедонам ин кор иҷро шуд ё не. Агар сокинони ноҳия хоҳанд, ки ба мавҷи телевизионӣ ва радиоӣ пурра таъмин бошанд, пас ҳукумати ноҳияи Ашт бо Кумитаи телевизион ва радиои назди ҳукумати ҶТ муроҷиат кунад, шояд ин масъала ба зудӣ ҳал шавад».

Дар ин масъала арзу шикояти мардуми ҷамоат рӯз аз рӯз зиёд мешуд. Як нафар сокини ҷамоати Пунук, ки худро Саид Ҷӯраев муаррифӣ кард гуфт, ки «то кай мо телевизиони Узбакистон мебинем, хуб мешуд ҳукумати Тоҷикистон дар ин ноҳия антенаҳои пурқувватеро насб мекард, ки телевизионҳои ҳам ғайридавлатӣ ва ҳам давлатии Тоҷикистонро тамошо мекардем. Барои чӣ ба ин масъала ҳукумати ноҳия ва ҳукумати ҷумҳурӣ ҷиддан машғул намешаванд. Ҳар рӯз ба фарзандонам таъкид мекунам, ки Шабакаи якуми Тоҷикистонро бинанд, аммо вақте ман аз хона баромадам, фарзандонам барномаҳои узбакиро мебинанд. Барои ҳамин ҳам бо пахши мавҷи телевизионҳои Тоҷикистон кӯдакони моро бояд аз роҳи узбакпарастӣ гардонд».

[b]Телевизион дарси миллатдӯстӣ ва худшиносӣ медиҳад[/b]

Агар миқдори каналҳои телевизионҳои тоҷик дар ноҳияҳои дурдасти вилояти Суғд зиёд шавад, ҳоҷат ба дидани телевизионҳои узбакзабон намемонад. Ман мехоҳам, ки мавҷи телевизионҳои «Ҷаҳоннамо», «Сафина», «Баҳористон» ва дигар телевизионҳо дар ҷамоати Пунук низ паҳн карда шавад. Дар ин радиф ӯ чунин гуфт; «телевизион ба мардум дарс медиҳад, дарси худшиносӣ, меҳанпарастӣ ва зебоиву сухандонӣ, дарси миллатдӯстӣ. Пас, чӣ бояд кард, ки сокинони ҷамоати Пунуки ноҳияи Ашт хештаншиносу ватандӯст шаванд?- мегӯяд Саид Ҷӯраев. Ба фикри Саид Ҷӯраев акнун асри XIX ва ё XX нест, ки мо тоҷикон ҳанӯз бо тафаккури шахшуда бошем. Барои он ки мардуми минтақаҳои дурдаст аз хабарҳо, навгониҳои сиёсиву иқтисодиву илмии кишвар сари вақт огаҳ ва ба қавле ҳамқадами замон бошанд, мавҷҳои телевизион ва радиои дар Тоҷикистон бударо бояд дар тамоми нукоти кишвар паҳн намуд. Худи онҳо иброз мекунанд, ки агар мавҷи телевизионҳо ба мардуми бечора дастрас мешуд, онҳо аз замона шикоят намекарданд. Ғами худро бо дидани барномаҳои аҷоибу ғароиби тоҷикӣ паси cар мекарданд. Ҳоло мардуми аксар ноҳияҳои шимоли Тоҷикистон интизори он ҳастанд, ки ягон шахси хайрхоҳ ин дарди онҳоро шунавад ва посух гардонад. Сокинони миёнасоли ҷамоати Пунук мегӯянд, ки шояд ягон рӯз баъд аз даҳсолаҳо фарзандонамон дигар шабакаҳои телевизионии Тоҷикистонро бубинанд. Аммо имрӯзҳо сокинони ноҳияҳои шимоли Тоҷикистон хоҳони онанд, ки мавҷи шабакаҳои ТВ- ҳои Тоҷикистон ба мардум зудтар дастрас гардад. Дар ноҳияи Ашт тақрибан 160 ҳазор аҳолӣ зиндагӣ мекунад. Бойиси нигаронӣ аст, ки ҳамарӯза телевизионҳои узбакӣ меҳмони хонаҳои мардуми ин ноҳия асту онҳо аз тамошои шабакаҳои телевизиони тоҷик маҳрум бошанд. Сокинони ин ноҳия мегӯянд, ки агар ба ин масъала масъулон ҷиддӣ муносибат накунанд ва ба дарди ҷомеъа малҳам нашаванд, бо гузашти даҳсолаҳои дигар тоҷикони боқимонда низ забони модарии худро фаромӯш мекунанду бо забони узбакӣ сухан меронанд. Дар шароити вазнини ҳам маънавӣ ва ҳам иҷтимоиву иқтисодӣ бояд шахсони масъул ҳамдарди ҷомеъа бошанд. Набудани мавҷҳои радиоӣ ва телевизионӣ дар ноҳияҳои дурдасти вилоят, бехабар мондани аҳолӣ аз воқеъоти кишвар, чандсолаҳо дур рафтани онҳо аз илму маърифати замон, то рафт фаромӯш шудани забони адабии тоҷикӣ дар ин минтақа хуб аст ё бад, онро ба ҳукм ва ба қазовати шумо вомегузорем.

Ҳалимҷон Ҷӯраев, рӯ

Источник: http://www.millat.tj/smi/2404-qohir-rasulzoda-ba-kujo-menigarad.html

[b]Сӯҳбати интернетии раиси Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мутақили Тоҷикистон Нуриддин Қаршибоев бо хонандагон дар коргоҳи cомонаи интернетии «ТojNews.tj»[/b]

[b]#1 Nazir 04.03.2011 02:59[/b]

[b]Мухтарам раис! Чаро рузномахои мусаткилро хукуматдорон инкадар бад мебинанд? Охир ин нашрияхо набошанду кам-кам конунвайронкуни хои мансабдоронро ошкор накунанд, Точикистон дар дами фасод фуру меравад. Чаро рузномахои ошкорбаён умри кам доранд?[/b]

— Бад дидан ё нағз дидан аз ҷониби мансабдорони мақомоти давлатӣ ин кори шахсии онҳост, вале ҳамчун ашхосе, ки аз ҳисоби андозсупорандагон маош мехӯранд, бояд ба назари интиқодии нашрияҳои мустақил ботаҳаммул бошанд. Кӯтоҳумрии рӯзномаҳои ошкорбаён омилҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ дорад. Як сабаби он инъикоси мавзӯҳои марбут ба мубориза алайҳи фасод дар ҷомеа мебошад.

[b]#2 Дилноза 04.03.2011 03:02 1.

Мегуфтед, ки мушкили асосии рузноманигорон айни замон чист?

2. Шумо барои машварату корхои анчомдодаатон аз журналистон маблаг мегиред?

3. Шумо журналисти варзида хастед. Чаро рузномаи хуро таъсис намедихед?[/b]

— Мушкили асосии рӯзноманигорон пайдо кардани ҷойи кори муносиб ва маоши арзандаю кофӣ аст. Дар сурати мавҷуд будани чунин имконот дигар мушкилоте аз қабили касбият, маърифати ҳуқуқӣ, таъмини амнияти фаъолияти касбӣ батадриҷ ҳалли худро меёбад.

Мо барои машварату кӯмак ба рӯзноманигорон аз онҳо маблағ намеситонем. Ин корҳо дар чаҳорчӯбаи лоиҳаҳо ва фаъолияти Анҷуман анҷом дода мешаванд. Дар Анҷуман ҳаққулузвият ҷорӣ карда шудааст, ки аз даҳ як ҳиссаи хароҷоти созмонро мепӯшонад.

Ҳангоми ба Раёсати анҷуман пазируфта шуданам чунин тасмим гирифта будам, ки ба дигар аъзои анҷуман рақобат эҷод намекунам. Бинобар ин, ман нияти таъсиси ягон нашрияро надорам.

[b]#3 Шер 05.03.2011 14:29

Субх ба хайр!

Мухтарам Нуриддин Каршибоев! Ман пешниход доштам ки агар як журналисти рус ба кор даъват мекардед, онхо кори шуморо осон ва кушод мекарданд! Зеро онхо дар ин кор тачриба доранд ва аз хеч чиз наметарсанд ба гайр аз конун!

Мувафакият ба шумо![/b]

— Дар кишвари мо низ рӯзноманигорони варзида ҳастанд ва ҳоҷат ба даъват кардани журналисти рус нест.

[b]#4 BUZURGVOR 07.03.2011 06:24

Устод оё дар Точикистон озодии баёну андеша хаст? Агар бошад чи тавр? Агар набошад, пас Фишор овардан ба нашрияхои Фараж,Озодагон, Пайкон, Азия-плюсро чи метавон ном бурд?[/b]

— Дар Тоҷикистон озодии баёну андеша ҳаст, вале он бештар дар ҷомеа ва камтар дар ВАО ба назар мерасад. Ман орзу дорам, ки озодии баён дар ВАО бо назардошти ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон тавсеа ёбад. Фишор ба нашрияҳои мустақил кӯшиши маҳдуд намудани озодии ВАО аз ҷониби баъзе аз мансабдорон буда, он ба манфиати давлату ҷомеаи Тоҷикистон нест.

[b]#5 Фирдавс, Кулоб 07.03.2011 06:30

Акаи Нуриддин, барои чи рузхои охир фишор болои матбуоту расонахои гайридавлати бисёр шудааст? Метавон гуфт дар инчо Хукумат дахолат дорад? Худи Шумо оё газетхои Чумхурият,Садои мардум ва Минбари халкро мехонед?Оё дар хамин газетхо ягон маводе хаст, ки ба шумо писанд ояду онро дуборву себора бихонед? Шахсан Шумо кадом газетхоро мехонед ва дуст медоред хамчун раиси Анчумани расонахои хабарии мустакил?[/b]

— Сабаби асосии фишор ба матбуоту расонаҳои ғайридавлатӣ ба мавзӯҳои доғ даст задани онҳо ва рисолати аслии хешро иҷро кардани рӯзноманигорон мебошад. Зеро, чунин мақолаю гузоришҳо ба манфиатҳои шахсию гурӯҳии ашхосе, ки дар сари қудрат ҳастанд, дахл мекунанд. Аз ин лиҳоз, онҳо манфиатҳои давлату миллатро ниқоби худ намуда, ба нақзи ҳуқуқи рӯзноманигорон ва ВАО даст мезананд.

Газетаҳои ҳукуматиро аслан барои маълумот варақ мезанам, вале ҳамчун коршинос ҳамаи нашрияҳои мустақилро мутолиа мекунам. Барои тафриқа нагузоштан намехоҳам инҷо ҳафтаномаҳоро ном барам.

[b]#6 Хуршед,Душанбе 07.03.2011 07:08

Мухтарам Нуриддин Каршибоев, аз нигохи Шумо аз байни хамин кадар нашрияву хафтаномахои хам давлати ва хам шахси чопшаванда кадоми онхо ба имлои забони ширини точики диккат медиханд ва бехато менависанд? Чандтои онхоро номбар карда метавонед?[/b]

— Аслан барои ман на имло, балки мундариҷаи мақолаю гузоришҳо муҳим аст. Имрӯзҳо дар бораи риояи имлои забони тоҷикӣ баҳсҳо зиёданд. Ман низ ҷонибдори риояи имло ва забони адабӣ дар матбуоти тоҷик ҳастам.

Сухан дар бораи нашрияҳои алоҳида не, балки муаллифони мушаххас меравад, ки аз сарфу наҳв дур ҳастанд. Бино бар ба иззати нафси эшон нарасидан, аз ном гирифтани онҳо худдорӣ мекунам.

Таманно дорам, ки муаллифон тавре бинависанд, ки барои деҳқон фаҳмо ва барои олим шавқовар бошад.

[b]#7 Гурмагас 07.03.2011 21:20

Салом раис! Ба назари Шумо, аз аввали соли гузашта то имруз кадом фишоре болои расонахо бисёр чидди ва тунд буд, ки миёни рузноманигоронро то чойе тавонист шиканад?[/b]

— Миёни рӯзноманигоронро шикастан амри маҳол аст. Вале кӯшишҳои лаҷом задан ба нашрияҳои мустақил буданд. Қазияҳои судӣ нисбати ҳафтаномаҳои «Азия-плюс», «Фараж», «Озодагон», «Чархи гардун», монеаҳо дар чопи нашрияҳои «Нигоҳ», «Фараж», «Пайкон», ҳамчунин маҳдуд кардани дастрасӣ ба сомонаҳои интернетӣ аз қабили чунин кӯшишҳо аз ҷониби баъзе мақомти давлатӣ ва мансабдорони алоҳида буданд.

[b]#8 Tohiri Hhujandi 07.03.2011 21:24

Устоди азиз! Чаро вактхои ахир дар бахсхои суди хафтаномахои Точикистон харчанд далелхои раднашаванда хам пешниход кунанд, хак намебароянд? Ин далели он нест, ки судхои мо ба кадом як сохтори дигар ва ё шахсияте хизмат мекунанду «гуломи халкабаргуш»-и онхоянд?[/b]

— Мутаассифона, мақомоти судии Тоҷикистон на ҳама вақт меъёрҳои миллӣ ва ҳуқуқиро дар соҳаи иттилоот дуруст истифода мебаранд. Бинобар ин, нобоварӣ ба адолати судӣ ва нигилизми ҳуқуқӣ дар ҷомеа вуҷуд дорад. Бинобар зиёд шудани даъвоҳои судӣ нисбати нашрияҳои мустақил фарзияҳоеро мисли андешаи шумо афзун мегардонад. Зеро, ба андешаи ман, бештари он қазияҳои маълумро то марҳалаи суд бо роҳи қонунӣ ҳаллу фасл кардан имконпазир аст.

Ба назар чунин мерасад, ки он даъвоҳо на ба хотири ҳақро ба ҳақдор расонидан ё тантанаи адолат, балки барои ҷазо додан ба рӯзноманигор ва муфлис намудани нашрия пеш оварда шудаанд.

[b]#9 Ситабрандом 07.03.2011 21:30

Ман як чизро то хол намефахмам. Хамин мардум чи хел одате дорад, ки кораш буд шуд, дигар аз пайи дастгири кардани кумакрасонаш намеафтад. Масалан, як шахрванд бахсаш тарики рузнома хал мешаваду чун рузнома ё рузноманигори бечораро ба чавобгари кашанд, он шахрванд ба кавли Ташриф, «юз мемонад», яъне мегурезад. Ин гуна тарс аз вучуд надоштани озодии сухан ва вучуд доштани сензураи чидди ба матбуот гувохи намедихад?[/b]

— ВАО як ҷузъи ҷомеаи шаҳрвандӣ аст ва албатта дар сурати дастгарӣ наёфтан аз ҷониби шаҳрвандон ва дигар қишрҳои ҷомеа озодии баён дар кишвар тавсеа намеёбад.

Мутаассифона, дар Тоҷикистон ҳодисаҳое ҳам рух додаанд, ки шаҳрванд барои истифода аз ҳуқуқи конститутсионияш мавриди таъқиботи судӣ қарор гирифтааст. Мисоли равшани чунин зуҳуротро дар қазияи Озодбек Хосабеков аз Кӯҳистони Бадахшон дидан мумкин аст.

Ҳамзамон, дар Тоҷикистон тибқи қонун сензура манъ аст, вале кӯшишҳои маҳдуд кардани озодии иттилоот аз ҷониби баъзе мақомот ва мансабдорони давлатӣ ба назар мерасад.

[b]#10 KOMRONCHIK 07.03.2011 22:08

Баъзе журналисто худшона ким-ки метарошанду хамкасбашона масхара мекунан бисёр вакт. Хатто пешпотийии хамкасб аз чониби хамкасб мушохида мешавад гохо. Пас вакте худи онхо муттахид нестанду паси сари якдигарро вачаб мекунанд, метавон мушкилашонро бо рохи додани маслихат осон кард? Ба фикри ман, не! Шумо чи мегуед чаноби раис?[/b]

— Мо бояд воқеияти рӯзноманигориро дар Тоҷикистон чӣ хеле, ки ҳаст, ҳамин хел қабул намоем. Албатта он зуҳуроти манфие, ки шумо хотиррасон кардед, дар ҷомеаи рӯзноманигорӣ ба назар мерасад. Вале, оқилон гуфтаанд, ки «адабро аз беадаб омӯз».

Мо бо онҳое ҳамкорӣ мекунем, ки барояшон меъёрҳои ҳуқуқӣ ва ахлоқӣ арзише дорад.

[b]#11 Олими хайрхох 07.03.2011 22:10

Хамин Шумо сардори як созмони бонуфузи журналисти шуда, ба журналисто кам-кам ягон китоб таксим намекунед, ки хонда хукукхошона фахманд?[/b]

— Як самти фаъолияти мо нашри китобу рисолаҳо мебошад. Мо ҳамеша миёни журналистон ва ҳам донишҷӯёни риштаи рӯзноманигорӣ маводи заруриро тақсим мекунем. Касе зарурат дошта бошад, метавонад ба дафтари кори Анҷуман муроҷиат намояд.

[b]#12 Ситамгар 07.03.2011 22:13

Мухтарам Каршибоев! Мехохам назари Шуморо донам, ки оё ситам кардан ба журналистони точик бо хар роху восита онхоро мачбур намекунад, ки тарки ватан намоянд ва овозаи ноозод будани матбуоти точикро берун аз кишвар баранд?[/b]

— Чунин хавф ҳаст, вале ман намехоҳам, ки ягон ҳамкасби худро дар ғурбат бинам. Ин на ба манфиати давлату миллат, на ба манфиати рӯзноманигории Тоҷикистон ва на ба манфиати худи журналист аст.

[b]#13 Каламфури булгори 07.03.2011 22:17

Вакте макомот ба ВАО-и мустакил фишор меоранд ва гунохи худро ба гардани онхо бор кардани мешаванд, гайр аз истодагариву мукобилият дигар рох надоранд журналистон? Намешавад, ки бо он макомоти фишоровар «сухбати дустона» кунанд ва дигар танкидашон накунанд? Ё нангашон меояд?[/b]

— ВАО ва созмонҳои рӯзноманигорӣ ҳамеша барои гуфтушунид ба хотири ҳаллу фасли мушкилот дар фазои иттилоот тайёранд. Вале, чунин ирода аз ҷониби масъулини ҳукумат ва мақомоти дигари давлатӣ эҳсос намешавад. Зеро, ба андешаи ман, тасмими пешгирифтаи онҳо асоси қонунӣ надорад.

[b]#14 Каламфури тезак 07.03.2011 22:21

Эха, ин бародар як тарсончаке будаст ки… Дар хакикатан каламфури балгарский будаст. Устод Каршибоев, хамихели тарсончакора як боб карда монед чи!? Охир, мешавад дар миёни чомеа зиндаги кардаву ранчи мардумро дида ва худро ба нодони задан? То кай тахти дудаки кадом як амалдор мераксем?[/b]

— Албатта дар ҷомеа зиндагӣ карда, аз он берун буда наметавонем. Вале тазаккур бояд диҳам, ки ВАО ва ҳукумат рисолати худро бояд софдилона иҷро намоянд. Ҳамзамон ҳукумат бояд шаффофияти фаъолияти худро таъмин намуда, дар назди ҷомеа ҳисобот бидиҳад.

Як чиз мусаллам аст, ки ҳукумат бояд ба халқ хизмат кунад, на ҷабре ба шаҳрвандон раво бинад.

[b]#15 Самеъчон 07.03.2011 22:31

Салом Устод! Шумо дар мавриди изхороти вазири мудофиа Ш. Хайруллоев чи назар доред, ки як вакт журналиcтхоро «ёрдамчии террористхо» ном бурда буд? Масалан маро хеч боварам намеояд, ки онхо ба террористон кумак карда бошанд. Баръакс дида будам, ки нашрияхои мустакили «Нигох», «Пайкон», «СССР», «Озодагон», Фараж», «Миллат» ва гайрахо хам рисолати худ ва хам рисолати нашрияхои расмии давлатиро ичро карда, аксхои фирориёнро пурра чоп карданд, то мардум онхоро шинохта ба Кумитаи амният хабар диханд. Пас чунин гунахкоркунии вазири як вазорати машхур гунахкоркунии беасос нест?[/b]

— Даъвоҳои вазири мудофиа асоси қонунӣ надоштанд. Мо ду маротиба ба унвони вазир мактуб ирсол дошта, талаб намудем, ки дар изҳороти худ кадом рӯзноманигорон ё нашрияҳоро дар назар дошт, бигӯяд, то мо ин қазияро баррасӣ намоем.

То имрӯз мо ба муроҷиати худ ҷавоб нагирифтем ва ният дорем, ки барои ҳалли ин масъала ба суд муроҷиат намоем.

[b]#16 Че Гевара 08.03.2011 01:06

Мухтарам раис! Сабаби худдори кардани чопхонахоро аз чопи чанд нашрияи мустакили кишвар, ки чанде пеш ба миён омада буд, дар чи мебинед?[/b]

— Ба андешаи ман, чопхонаҳои хусусӣ дар фаъолияти худ камбудиҳо доштанд ва мақомоти давлатӣ аз онҳо ҳамчун фишанг истифода бурданд. Бинобар ин фишор чопхонаҳо аз чопи нашрияҳои мустақил, ки ба табъи мансабдорони давлатӣ намефорид, худдорӣ намуданд.

[b]#17 Mohirabonu 08.03.2011 01:09

Лутфан мегуфтед, ки дар холати ягон нофахми хатар бештар ба журналисти мард тахдид мекунад ё ба журналисти зан? Ва химояи кадоме аз ин ду чинс осонтар аст?[/b]

— Барои мо ҳимоя аз ҳуқуқу манфиатҳои журналистон, новобаста аз ҷинсашон, баробар аст. Боиси ифтихор аст, ки дар сафи рӯзноманигорон занону духтарони боҷуръат зиёд ҳастанд. Ҳамзамон, бояд тазаккур диҳам, ки ҳимояи ҳуқуқӣ дар асоси муроҷиати ВАО ё худи журналистон ба роҳ монда мешавад.

[b]#18 Хучанди 09.03.2011 07:31

Салом чаноби Каршибоев! Аввалан бароятон сарбаланди ва муваффакият мехохам!

1. Чаро чанд хизби сиёси кудрати як рузнома ва ё кудрати бозкушоии сайти электрониро(хол он ки барои кушодани сайт маблаг то чое зарур нест) надоранд?

2.Ба фикри шумо кадоме аз хизбхо аз ВАО хуб истифода мебаранд?

3.Оё ислом барои рушди давлати милли мо зарурат дорад? Агар ха зарураташро дар чи мебинед?

4.Чаро дар интихоботхо хамчун номзад иштирок намекунед?

5. Пас аз нав шудани раиси КМИР дигаркунии чиддиро дар интихоботхо интизори доред?[/b]

— Суоли аввалатон ба роҳбарияти аҳзоби сиёсӣ дахл дорад, вале ҳаминро гуфтанӣ ҳастам, ки ташкили ҳизб ва ҷалби ҷонибдорон бидуни нашрияи ҳизбӣ амри маҳол аст. Дар Тоҷикистон ду ҳизб — ҲНИТ ва ҲХДТ аз ВАО хуб истифода мебаранд.

Тибқи конститутсия дин аз давлат ҷудо аст. Вале, қариб 99% шаҳрвандони Тоҷикистон пайрави дини мубини ислом ҳастанд. Арзишҳои исломӣ ба рушди демократии ҷомеа набояд халал ворид созанд. Ҳама чиз ҳад дорад. Аз ҳад ки гузашт, паёмади номатлуб меорад. Ин мавзӯи баҳси алоҳида аст.

Ман дар интихобот иштирок намекунам, зеро ба шаффофияти он шӯбҳа дорам. Ба андешаи ман, аз нав таъин шудани раиси КМИР боиси тағйироти куллӣ намегардад, зеро низоми интихобот бетағйир мемонад.

[b]#19 Дарвеш 09.03.2011 12:49

Салом огои Н. Каршибоев. Аввалан аз шумо ва хама хамкоронатон, ки дар раванди озодии баён накши арзанда доред, сипосгузорам. Оё Шумо аз мухтаво ва холати феълии васоити ахбори мустакил розиед? Чаро як навъ хамкори байни васоити ахбори мустакил ва хизбхои сиёси ва хоссатан ХНИТ, ки максади хар ду чониб расидан ба як чомеаи шахрванди ва нишон додани камбудихои чомеа аст, вучуд надорад? Баръакс, мутаассифона, баъзе холатхо дар ивази хамкори якдигарро маломат мекунанд. Оё таквият ёфтани ахзоби сиёси дар сохаи васоити ахбор ба фоидаи чомеаи мадани нест? Ба фикри шумо кадом хизб дар ин соха рушди бештар кардааст? Ба фикри шумо, оё вакте нарасидааст, ки аксарияти нашрияхои расми ва хоссатан махалли ки то хадде фаслнома шудаанд мутаваккиф шаванд? Чаро хукумати «демократи»-и мо барои рушди амнияти иттилооти кишвар ба нашрияхои мустакил фонд чудо намекунад? Шод бошед.[/b]

— Мӯҳтаво ва ҳолати феълии ВАО беҳбудӣ металабад. Ин кори якрӯза нест. Дар бораи ҳамкории ВАО ва дигар қишрҳои ҷомеа дар боло ҷавоб гуфтем. Ҳамзамон, гуфтанӣ ҳастам, ки таҳкими бисёрҳизбии воқеӣ дар ҷомеа боиси плюрализми афкор мегардад.

Дар истифодаи ВАО дар фаъолияти худ ҲНИТ баъд аз ҲХДТ бештар муваффақ аст.

Мо ҷонибдори ислоҳот дар низоми ВАО дар кишвар ҳастем, ки ба истифодаи пурсамари маблағҳои буҷа дар соҳаи матбуот мусоидат хоҳад кард. Мо мутмаинем, ки дастрасии ҳама гуна ВАО новобаста аз шакли моликияташон ба маблағҳои буҷавӣ баробар бошад. Фақат дар ҳамин ҳолат мо метавонем ба ғанӣ гардидани фазои иттилоотии ҷумҳурӣ муваффақ гардем.

[b]#20 Karimjon 09.03.2011 12:59

Ассалому алайкум. Нашрияи «Начот»-ро дар мукоиса бо дигар нашрияхои мустакил чи хел бахо медихед? Камбудихои аслии ин нашрия дар чист? Аксари додгоххо ва ниходхои тафтишоти тахти фишори хукумат хукмхои бетарафона намекунанд? Агар латукуби Х. Сайфуллозода (сардабири Начот)-ро ангезахои гайри сиёси эълон кунанд, дар он вакт шумо чи кор хохед кард? Зеро чи хеле медонем, хукмхои додгоххо нисбати нашрияхои мустакил аслан одилона нестанд. Барои дифоъ аз хукуки журналистон як чахон ташаккур ва дуо мекунем, ки Худованд Шуморо дар панохаш нигох дорад.[/b]

— «Наҷот» нашрияи хуби ҳизбӣ мебошад, ки рисолати аслии хешро иҷро менамояд. Набудани плюрализми воқеӣ дар саҳифаҳои ин нашрия ба андешаи ман камбудии аслии «Наҷот» аст.

Мо Ҳикматулло Сайфуллоҳзодаро ҳамчун ҳамкасби худ, сардабири «Наҷот» эътироф мекунем ва барои ҳифзи ҳуқуқи ӯ овоз баланд кардем. Мо ба ангезаи сиёсии ин қазия кордор нестем. Қазияи Сайфуллоҳзода бояд аз ҷониби мақомоти корҳои дохилӣ дар асоси қонун ҳамаҷониба тафтиш карда шавад ва гунаҳкорон тибқи қонун ба муҷозот кашида шаванд. Ният дорем, ки ин қазияро пайгирӣ кунем ва дар сурати зарурат ба Ҳикматуллоҳ Сайфуллоҳзода кӯмаки ҳуқуқӣ расонем.

Источник: http://tojnews.org/taj/index.php?option=com_content&task=view&id=12314&Itemid=30

[b]Сӯҳбати интернетии раиси Анҷумани миллии воситаҳои ахбори оммаи мутақили Тоҷикистон Нуриддин Қаршибоев бо хонандагон дар коргоҳи cомонаи интернетии «ТojNews.tj»[/b]

[b]#1 Nazir 04.03.2011 02:59

Мухтарам раис! Чаро рузномахои мусаткилро хукуматдорон инкадар бад мебинанд? Охир ин нашрияхо набошанду кам-кам конунвайронкуни хои мансабдоронро ошкор накунанд, Точикистон дар дами фасод фуру меравад. Чаро рузномахои ошкорбаён умри кам доранд? [/b]

— Бад дидан ё нағз дидан аз ҷониби мансабдорони мақомоти давлатӣ ин кори шахсии онҳост, вале ҳамчун ашхосе, ки аз ҳисоби андозсупорандагон маош мехӯранд, бояд ба назари интиқодии нашрияҳои мустақил ботаҳаммул бошанд. Кӯтоҳумрии рӯзномаҳои ошкорбаён омилҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ дорад. Як сабаби он инъикоси мавзӯҳои марбут ба мубориза алайҳи фасод дар ҷомеа мебошад.

[b]Матни пурраи сӯҳбатро дар бахши таҳилилии сомонаи мо дар суроғаи зерин мутолиа карда метавонед:[/b] [url=http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=32]http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=32[/url]

Источник:

[b]Хабарнигори нашрияи «Пажвок» ва донишҷӯи Донишгоҳи Кӯлоб аз идомаи фишорҳо ба ӯ изҳори нигаронӣ кард.[/b]

Ҷаноби Сангмадов гуфт, рӯзи сешанбе, 8-уми март, мувоини раиси Донишгоҳ ва як маъмури пулис ӯро барои аксбардорӣ ҳангоми буридани дарахтон боздошт ва сипас ҳудуди 20 дақиқа мавриди бозпурсӣ қарор додаанд.

Вай афзуд, ҳанӯз ҳам афроди вобаста ба раҳбарияти Донишгоҳи шаҳри Кӯлоб ӯро барои кори хабарнигорияш таъқиб мекунанд.

Матни пурраи гузоришро дар сомонаи мо мутолиа кунед: [url=http://www.taj.nansmit.tj/taj_fen/?id=20]http://www.taj.nansmit.tj/taj_fen/?id=20[/url]

Источник:

Хабарнигори нашрияи «Пажвок» ва донишҷӯи Донишгоҳи Кӯлоб аз идомаи фишорҳо ба ӯ изҳори нигаронӣ кард.Ҷаноби Сангмадов гуфт, рӯзи сешанбе, 8-уми март, мувоини раиси Донишгоҳ ва як маъмури пулис ӯро барои аксбардорӣ ҳангоми буридани дарахтон боздошт ва сипас ҳудуди 20 дақиқа мавриди бозпурсӣ қарор додаанд.

Вай афзуд, ҳанӯз ҳам афроди вобаста ба раҳбарияти Донишгоҳи шаҳри Кӯлоб ӯро барои кори хабарнигорияш таъқиб мекунанд.

Ба гуфтаи ин хабарнигори ҷавон дар Кӯлоб, натиҷаи бозпурсӣ собит кардааст, ки раҳбарияти донишгоҳ дар ин ҳодиса муқассиранд ва ӯ танҳо вазифаи хабарнигорияшро иҷро кардаасту тамом.

Баҳриддин Сангмадов мегӯяд, дар гузашта низ болои фаъолияти хабарнигории ӯ фишорҳо зиёд буда, вале ҳодисаи ахир, тарҳрезишуда ва ба хотири берун карданаш аз Донишгоҳ ва ҳамин тавр аз нашрияи «Анвори Дониш» анҷом шудааст.

Зеро ҷаноби Сангмадов мӯътақид аст, ки фаъолияти хабарнигорияш дар нашрияи «Пажвок» барои бархе аз доираҳои Донишгоҳ хушоянд нест.

Вай мегӯяд, бар асари бозпурсӣ ва озору азияти рӯзи 8-уми март зарари ҷисмонӣ ва маънавӣ гирифтааст. Ба ин далел ин хабарнигори ҷавон ҳушдор дод, ки «агар ин фишору асабвайронкуниҳо қатъ нашавад, ба додгоҳ ва ниҳодҳои болотари ҳуқуқи башар шикоят хоҳам бурд.»

Ҳоло Баҳриддин Сангмадов, ба НАНСМИТ ё Анҷумани миллии расонаҳои мустақили Тоҷикистон, ки созмони дифоъ аз ҳуқуқи хабарнигорон аст, муроҷиат ва хостори кӯмаки ҳуқуқӣ шудааст.

Ин дар ҳолест, ки Нуралӣ Солеҳов, раиси Донишгоҳи давлатии Кӯлоб амалкарди Баҳриддин Сангмадовро дар мавриди аксбардорӣ ғайриахлоқӣ номид ва гуфт, ки ин хабарнигор ҳамроҳи Орзу Ҳамидов, ҳамкасби дигари худ бидуни мувофиқа бо раҳбарияти донишгоҳ ба аксбардорӣ машғул шудаанд.

Ба қавли ҷаноби Солеҳов, ин хабарнигорон ҳамчунин бо масъулони донишгоҳ дағалона рафтор намудааанд. Аммо раиси Донишгоҳи давлатии Кулоб дар мавриди бозпурсӣ ва мавриди озор қарор гирифтани Баҳриддин Сангмадов изҳори беиттилоӣ кард.

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/2332165.html

11 март, Рузи матбуоти Тоҷикистон ба мо имконият медиҳад то дар бораи чолишҳое, ки рӯзноманигорони саросари ҷаҳон рӯ ба рӯ мешаванд, андеша кунем. Рӯзноманигорони мустақили Тоҷикистон бо майлу рағбати худ ба рӯшани андохтан ба масъалаҳои мубрами ҷомеа фарқ мекунанд. Дар тӯли 20 соли истиқлолияти Тоҷикистон хабарнигорони тоҷик лаҳзаҳои ҷангу сулҳро мустанад карданд, масоили иҷтимоию иқтисодиро таҳқиқ мекарданд ва аҳли ҷомеаро аз ҳодисаҳои сиёсӣ воқиф менамуданд. Аксари онҳо ҷасурона мавзӯъҳоеро бардоштанд, ки барои шаҳрвандони Тоҷикистон аҳамияти калон доштанд.

Матни пурраи мулоҳизаҳоро дар сомонаи мо мутолиа кунед: [url=http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=31]http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=31[/url]

Источник: