[b]Кумитаи андози назди ҳукумати Тоҷикистон ба тафтиши саросарии расонаҳо ва чопхонаҳо шурӯъ кардааст.[/b]

Гавҳар Ҳомидова, сарвари маркази матбуоти кумита бо таъйиди ин хабар ба Радиои Озодӣ гуфт, ин санҷиш нақшавӣ ва қонунӣ аст: «Беасос нест. Агар ягон проблема надошта бошанд, ба онҳо касе чизе намегӯяд. Ин танҳо як санҷиши нақшавӣ аст.»

Аммо сардабирони нашрияҳо ва сарварони чопхонаҳо ин санҷишро як «ҳамлаи ногаҳони»-е аз сӯи Кумитаи андоз унвон карданд, ки беҳадаф нест. Аксари онҳо аз сӯҳбати рӯйрост бо мо худдорӣ карданд.

Хуршеди Атовулло, сардабири нашрияи «Фараж» мегӯяд, ҳоло кормандони андоз дар муҳосиботи тамоми нашрияҳо санҷиш мегузаронанд ва гоҳо камбудиҳоеро пайдо мекунанд, ки орӣ аз мантиқанд: «Ҳоло омадаанд ва аз мо дастгоҳи кассавиро талаб доранд, дар ҳоле, ки тамоми нашрияҳо молашонро яклухт мефурӯшанд, на дона ба дона. Қариб 12 кас омадаанд.»

Ҳамчунин ба қавли сардабирон, кормандони андоз нашрияҳои «Имрӯз Нюс», «Нигоҳ», «Озодагон», «СССР», «Оила», «Муҳаббат ва оила» ва чопхонаҳои «Мушфиқӣ» — ву «Интишор»-ро низ мавриди тафтиш қарор додаанд. Аммо ҳеҷ яке тасдиқ накард, ки ҷарима шудааст, ҳарчанд дар ин бора ҳам гуфта мешавад. Акбари Саттор, сарвари ширкати «Чархи гардун», ки панҷ нашрияро дарбар мегирад, ин тафтишҳоро таъйид кард, аммо аз шарҳи мавзӯъ худдорӣ кард.

Коршиносон мегӯянд, санҷиши нашрияву чопхонаҳо аз сӯи Кумитаи андоз чанд ҳадаф дорад, аз ҷумла мақомот барои мулоқоти раисҷумҳур бо намояндагони ВАО дар рӯзи 10-уми март мавод омода кунанд, ё вазъе монанд ба тирамоҳи соли 2010, аммо ин дафъа ба пешвози интихоботи президентии соли 2013 пеш омадааст. Тирамоҳи соли 2010 дар айни авҷи ноамниҳо дар водии Рашт, мақомот нашри расонаҳои мустақилро то чанд моҳ боздошта буданд.

Тафтиши саросарии нашрияву чопхонаҳо дар ҳолест, ки то ҷашни 100-солагии матбуоти тоҷик беш аз як ҳафта монда, қарор аст, то он замон як қатор тадобири ҷашнӣ рӯи даст гирифта шаванд.

Сайфулло Қодиров, масъули таҷлили ҷашн дар вазорати фарҳанги Тоҷикистон мегӯяд, ҳамаи чорабиниҳои ҳукуматӣ то 10-умир март сурат мегиранд, аз ҷумла 6-уми март як нишасти вижа таҳти унвони «Матбуоти тоҷик тайи 100 сол: бурду бохтҳо» баргузор мешавад. Вай афзуд: «Рӯзи 10-уми март маҷлиси идона, консерти идона ва намоишгоҳи китобу матбуоти даврӣ дар Театри опера ва балети ба номи Садриддин Айнӣ баргузор мешаванд. Ҳамаи чорабиниҳо бо ҳамин анҷом мешаванд.»

Аммо на ҳамаи тадобире, ки як моҳ пеш аз сӯи кумитаи тадорукоти ҷашн пешниҳод шуда буданд, аз сӯи мақомот пазируфта шудаанд. Аз ҷумла қарор буд Иттиҳодияи журналистон як шумораи махсуси «Бухорои шариф» — аввалин нашрияи тоҷикиро дар ин сана ба нашр расонад. Аммо як масъули нашри он, ки нахост номаш зикр шавад, гуфт, мақомот ба ин мухолифат кардаанд ва он ҳам ба ин хотир будааст, ки ба муносибатҳои хориҷии кишвар рабт дорад.

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24500730.html

[b]Дар ин гузориш аз чанд қазияи додгоҳии рӯзноманигорон дар Тоҷикистон дар соли 2011 ёдоварӣ шудааст.[/b]

Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон (CPJ) гуфтааст давлати Тоҷикистон бо баҳонаи ифротгароӣ ва “тӯҳмат ва тавҳин” рӯзноманигорони воқеъӣ дар ин кишварро саркуб мекунад.

Дар гузориши вижаи ин созмон, ки рӯзи 21 феврал дар сойти он мунташир шуд, гуфта шудааст, ки “бархе аз таҳқиқотҳои рӯзноманигорӣ дар Тоҷикистон мунҷар ба боздошт ва таҳқиби журналистон ва муҳокимаҳои хастакунандаи онҳо дар додгоҳҳо шуда ва ин амр ба вазъи озодбаёнӣ дар ин кишвар таъсири манфӣ расонидааст.»

Источник: http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=169

[b]Дар ин гузориш аз чанд қазияи додгоҳии рӯзноманигорон дар Тоҷикистон дар соли 2011 ёдоварӣ шудааст.[/b]

Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон (CPJ) гуфтааст давлати Тоҷикистон бо баҳонаи ифротгароӣ ва “тӯҳмат ва тавҳин” рӯзноманигорони воқеъӣ дар ин кишварро саркуб мекунад.

Дар гузориши вижаи ин созмон, ки рӯзи 21 феврал дар сойти он мунташир шуд, гуфта шудааст, ки “бархе аз таҳқиқотҳои рӯзноманигорӣ дар Тоҷикистон мунҷар ба боздошт ва таҳқиби журналистон ва муҳокимаҳои хастакунандаи онҳо дар додгоҳҳо шуда ва ин амр ба вазъи озодбаёнӣ дар ин кишвар таъсири манфӣ расонидааст.»

CPJ ё Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон, як созмони байналмилалии мустақар дар Омрико, зимни пахши гузориши вижае зери унвони “Ҳамла ба озодии баён дар соли 2011” гузоришеро пахш карда ва дар он вазъи озодии баён дар сартосари ҷаҳонро баррасӣ кардааст.

Ин созмон вазъи рӯзноманигорон дар кишварҳои мустақили ҳамсудро низ арзёбӣ кардааст.

Дар гузориш гуфта шудааст, ки ҳарчад дар Русия пешрафтҳое дар заминаи муҷозоти бархе аз афроди ҳамлагар ба хабарнигорон ба назар расидааст, вале дар моҳи декабри соли 2011 дар ин кишвар таъсискунандаи ҳафтаномаи “Черновик” ба қатл расид. Дар гузориш омадааст, ки дар даҳсолаи ахир дар Русия 20 рӯзноманигор кушта шуда ва суфоришгарони қатли бархе аз хабарнигорон то ҳол муҷозот нашудаанд.

Ҳамчунин ин созмон зимни баррасии озодии баён дар Ӯзбакистон, навиштааст, ки дар ин кишвар панҷ нафар рӯзноманигор дар маҳбасҳо ба сар мебаранд ва Ӯзбакистон дар минтақа ҷои аввалро дар заминаи теъдоди журналистони зиндонӣ касб кард.

Ва дар идома гуфтааст, ки давлати Ӯзбакистон сонсури густарда дар саҳафоти интернетиро роҳандозӣ карда ва вебгоҳҳои интернетии зиёдеро бастааст.

[b]Тоҷикистон ва озодбаёнӣ[/b]

Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон бо ёдоварӣ аз Муҳаммадюусуф Исмоъилов, хабарнигори нашрияи “Нури зиндагӣ” дар Тоҷикистон навиштааст, ки оқои Исмоилов барои навиштани матлабе дар мавриди фасод дар миёни кормандони мақомоти ҳукумати вилояти Суғд, як солро дар зиндон ба иттиҳоми “туҳмат ва тавҳин” ва ифротгароӣ сипарӣ кард.

Пахши матлаб дар мавриди фасод дар ожонси давлатӣ ва муттаҳам шудани “Пайкон” яке аз нашрияҳои мустақили Душанбе барои “тавҳин ва тӯҳмат”, яке дигар аз қазияҳои ба додгоҳ кашида шудани расонаҳо дар Тоҷикистон дар соли гузашта будаст.

Дар натиҷа додгоҳ қазияро ба суди Ожонси давлатӣ ҳалл кард ва нашрияро барои пардохти маблағи ҳангуфте ба суди ожонсӣ водор кард, ки мунҷар ба қатъи нашри “Пайкон”шудааст.

Ин созмон ҳамчунин навиштааст, ки дар соли 2011 дар шимоли Тоҷикистон хабарнигори Би-би-сӣ низ ба ифротгароӣ муттаҳам шуда ва барои муддате дар зиндон ба сар бурдааст.

Коршиносони ин созмон лағви баргузории нишастҳои матбуъотии се моҳаи ниҳодҳои давлати аз сӯйи Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳурӣ Тоҷикистонро низ ба суди хабарнигорон намедонанд.

Созмон мегӯяд, ки ҳамаи ин қазияҳо ба вазъи озодии баён ба Тоҷикистон таъсири манфӣ дошта ва коршиносон мегӯянд, ки фишор бар расонаҳо мунҷар ба худсонсурии бисёре аз рӯзноманигорон дар баррасии масоили доғи ҷомеъа шудааст.

[b]Истиқбол ва мухолифат бо арзёбии Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон[/b]

Бархе аз намояндагони давлатӣ мегӯянд, ки ба ин арзёбии Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон дар мавриди озодии баён дар Тоҷикистон мухолиф ҳастанд.

Сайфулло Сафаров, муъовини раиси Маркази мутолеъоти истротежики Тоҷикистон, як ниҳоди вобаста ба раёсати ҷумҳурии ин кишвар, мегӯяд, ки бо назардошти қазияҳои додгоҳҳои соли гузашта ва озод шудани хабарнигорон аз муҷоззот, ҳам давлат ва ҳам қозиҳо дар ин кишвар дар нисбати хабарнигорон сахтгир набудаанд.

Вай афзуд: “Ин далоили он аст, ки дар Тоҷикистон вазъи озодбаёнӣ дар сатҳи хубе қарор дорад. Вале худсонсурӣ ба ҳирфаи рӯзноманигор бастагӣ дорад. Рӯзноманигори боистеъдод ҳеҷ гоҳ аз матраҳи мушкилот ва иштибоҳоти ҷомеъа ва давлат худдорӣ намекунад ва баръакс бо баррасии ин масоил ба давлат пешниҳодҳои дақиқеро барои ислоҳи ин мушкил ироа мекунад.”

Ба гуфтаи оқои Сафаров, ки дар Тоҷикистон дар муқоиса бо кишварҳои дигари Осиёи Миёна шумори расонаҳо ва нашрияҳои мустақил зиёд буда ва хабарнигорон низ бешатр озодӣ доранд.

Вале Нуриддин Қаршибоев, раиси Анҷумани расонаҳои мустақили Тоҷикистон, мегӯяд, ки бо изҳори назари Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон дар мавриди вазъи хабарнигорон дар ин кишвар розӣ будааст.

Оқои Қаршибоев гуфт: “Фишор бар расонаҳо мунҷар ба маҳдуд шудани фаъъолиятҳои ҳирфаии расонаҳо мешавад. Ва ҳар чи ки ин кумита гуфтааст, асос дорад. Мутаассифона ҳукумати Тоҷикистон ҳатто пешниҳодҳои СММ барои ислоҳи вазъи ҳуқуқи башарро низ қабул намекунад. Ва яке аз мушкилоте, ки дар заминаи расонаҳо вуҷуд дорад, ин он аст, ки то ҳол давлати Тоҷикистон моддаи “тавҳин ва тӯҳмат”-ро ғайриҷиноӣ накардааст.”

Зеро ба гуфтаи вай, бештари рӯзноманигорон ва расонаҳо аз сӯйи мақомот ба ин модда муттаҳам ва ба додгоҳ кашида мешаванд.

Источник: http://www.bbc.co.uk/tajik/institutional/2012/02/120221_zkh_cpjreport_media_freedom.shtml

[b]Мақомоти тоҷик гузориши CPJ дар мавриди озодиҳои матбуотро «аз пашша филсозӣ» номиданд.[/b]

Сайфулло Сафаров , муовини раиси Маркази таҳқиқоти стратегии назди раёсати ҷумҳури Тоҷикистон гуфт, «созмонҳои байнулмилалӣ бар пояи далелҳои ба истилоҳ «хурду реза» хулосабарории бузург мекунанд.»

Ӯ дар сӯҳбат ба «Озодӣ» афзуд, «то ҷое воқеиятро медонем, чанд нафаре, ки муттаҳам шуда буданд, ба таври сулҳомез ё озод карда шуданд ё парвандаи онҳо баста шуд ё ниҳодҳои давлатӣ ба онҳо гузашт карданд. Яъне, дар маҷмӯъ, низоми сиёсӣ барои озодандешии рӯзноманигорон ҳеҷ монеае накардааст.»

Искандари Хоҷа Мирзода, Хуршеди Ҳамдам

Источник: http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=168

[b]Мақомоти тоҷик гузориши CPJ дар мавриди озодиҳои матбуотро «аз пашша филсозӣ» номиданд.[/b]

Сайфулло Сафаров , муовини раиси Маркази таҳқиқоти стратегии назди раёсати ҷумҳури Тоҷикистон гуфт, «созмонҳои байнулмилалӣ бар пояи далелҳои ба истилоҳ «хурду реза» хулосабарории бузург мекунанд.»

Ӯ дар сӯҳбат ба «Озодӣ» афзуд, «то ҷое воқеиятро медонем, чанд нафаре, ки муттаҳам шуда буданд, ба таври сулҳомез ё озод карда шуданд ё парвандаи онҳо баста шуд ё ниҳодҳои давлатӣ ба онҳо гузашт карданд. Яъне, дар маҷмӯъ, низоми сиёсӣ барои озодандешии рӯзноманигорон ҳеҷ монеае накардааст.»

Ҷаноби Сафаров бар ин назар аст, ки дар чанд моҳи ахир, махсусан, пас аз қазияҳои додгоҳӣ, матбуоти Тоҷикистон хеле «бо ғайрату бо ҷуръат» шуда, бо ҷасорат масоили доғи ҷомеаро матраҳ мекунанд. Ба ин далел, Сафаров таъкид дорад, ки созмонҳои байнулмилалӣ зимни арзёбии масоили Тоҷикистон бояд воқеъбинона рафтор кунанд.

Ин ҳам дар ҳолест, ки умдатан масъулони созмонҳои дифоъ аз ҳуқуқи рӯзноманигорон дар Тоҷикистон бар воқеият доштани натиҷагирии Кумитаи Ҳифзи Рӯзноманигорон таъкид мекунанд. Нуриддин Қаршибоев, раҳбари НАНСМИТ ё Анҷумани миллии расонаҳои мустақили Тоҷикистон, гуфт, «ин гузориш бар асоси ҳодисаву воқеаҳое, ки дар фазои расонаии Тоҷикистон дар соли 2011 иттифоқ афтодааст, асос ёфтааст. Зеро мо пештар ҳам гуфта будем, ки таъқибу боздошти рӯзноманигорон ҳатман асарашро ба озодии баён дар кишвар мерасонад. Афзун бар ин мо ҳам мӯътақидем, ки вуҷуд доштани моддаҳои «тӯҳмат» ва «таҳқир» дар қонуни ҷиноӣ «калтак»-и хубест барои ба ҳарос овардани рӯзноманигорон дар ин кишвар.»

Мавридҳои боздошту таъқиби рӯзноманигорон дар соли 2011 далели коҳиши озодиҳои матбуот дар Тоҷикистон арзёбӣ шудааст. Дар гузориши солонаи СPJ ё Кумитаи Ҳифзи Рӯзноманигорон, ки рӯзи сешанбе зери унвони ҳамла ба матбуот дар соли 2011-ум дар қароргоҳи марказии ин созмони ғайридавлатӣ дар шаҳри Ню-Йорк нашр шуд, гуфта мешавад, баъди нашри мақолаҳо дар бораи фасоди ҳукумати маҳаллӣ, хабарнигори ҳафтаномаи “Нури зиндагӣ” Маҳмадюсуф Исмоилов бо айбномаи тӯҳмат ва ангезиши маҳалгароӣ тахминан як солро дар зиндон сипарӣ кард.

Ҳамчунон ба навиштаи Кумитаи Ҳифзи Рӯзноманигорон, дар вилояти Суғд хабарнигори Бӣ-Бӣ-Сӣ Урунбой Усмонов баъди нашри хабарҳо дар бораи созмони манъшудаи Ҳизбуттаҳрир, худаш бо ифротгароӣ муттаҳам шуда, як моҳ зиндонӣ шуд. Муаллифони гузориш хотирнишон кардаанд, ки хабарнигори “Азия Плюс” Рамзия Мирзобекова бо нашри мақола дар бораи шиканҷа дар боздоштгоҳҳои Тоҷикистон аз сӯи як мақоми вазорати корҳои дохилӣ, бо айбномаи нашри хабари беасос ба додгоҳ кашида шуд. Дар мурофиаи дигари додгоҳӣ, додгустар аз давлат пуштибонӣ намуда, боиси манъи интишори ҳафтаномаи мустақили “Пайкон” гардид.

Дар идомаи гузориши Кумитаи Ҳифзи Рӯзноманигорон зикр шудааст, ки моҳи сентябр президенти Тоҷикистон вазоратҳову идораҳои давлатиро аз баргузории конфронсҳои матбуотӣ раҳо карда, бо ин васила дасрасии маҳдуди матбуот ба масъулонро коҳиш додааст.

Билохира Кумитаи Ҳифзи Рӯзноманигорон ёдовар шудааст, ки то ҳанӯз дар қонуни ҷиноии Тоҷикистон тӯҳмат дар воситаҳои ахбори умум ҷиноят ба шумор рафта, масъули он имкон дорад то 2 сол аз озодӣ маҳрум шавад.

Искандари Хоҷа Мирзода, Хуршеди Ҳамдам

Источник:

[b]Ҷомеъашиносони тоҷик мегӯянд, бо вуҷуди таъсиси ҳизби алоҳида ва арҷгузорӣ ба арзишҳои демократӣ, шеваи таблиғоти давлатӣ чун замони шӯравӣ боқӣ мондааст.[/b]

Шиорнависиву насби овезаву портретҳои хиёбонӣ як бахши муҳими кори шаҳрдориҳост, ки бидуни таъхир ва беғалат иҷро мешавад. Дар Тоҷикистон ба ҷуз аз тоблуҳои бозаргонӣ (реклама), дигар ҳамаи шиору даъватҳо ва ибтикору иқдом ба раисиҷуҳмур Эмомалӣ Раҳмон рабт мегирад ва бахши умдаи онҳо аз суханрониҳои раисҷумҳур иқтибос шудаанд.

Масалан, як тан аз наттоқони радиои Тоҷикистон мегӯяд: «Ин иқдоми наҷибу инсонпарваронаи сарвари давлат аст, ки ба ҳукми анъана даромадааст. Тӯю хонадоршавӣ ва хатнаи мардуми камбизоат ва ё ки бепарасторро соҳибкорони номии мамлакат, вазорату идораҳо бар дӯш мегиранд, ки аз ин наҷибтарин хислат ва кори шоистае нест.»

Абдуқаюми Қаюмзод

Источник: http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=167

[b]Ҷомеъашиносони тоҷик мегӯянд, бо вуҷуди таъсиси ҳизби алоҳида ва арҷгузорӣ ба арзишҳои демократӣ, шеваи таблиғоти давлатӣ чун замони шӯравӣ боқӣ мондааст.[/b]

Шиорнависиву насби овезаву портретҳои хиёбонӣ як бахши муҳими кори шаҳрдориҳост, ки бидуни таъхир ва беғалат иҷро мешавад. Дар Тоҷикистон ба ҷуз аз тоблуҳои бозаргонӣ (реклама), дигар ҳамаи шиору даъватҳо ва ибтикору иқдом ба раисиҷуҳмур Эмомалӣ Раҳмон рабт мегирад ва бахши умдаи онҳо аз суханрониҳои раисҷумҳур иқтибос шудаанд.

Масалан, як тан аз наттоқони радиои Тоҷикистон мегӯяд: «Ин иқдоми наҷибу инсонпарваронаи сарвари давлат аст, ки ба ҳукми анъана даромадааст. Тӯю хонадоршавӣ ва хатнаи мардуми камбизоат ва ё ки бепарасторро соҳибкорони номии мамлакат, вазорату идораҳо бар дӯш мегиранд, ки аз ин наҷибтарин хислат ва кори шоистае нест.»

Мафҳуми шиорҳо низ аз замони шӯравӣ зиёд фарқ намекунад. Агар он замон мардумро ба ифтихордорӣ аз сохти шӯравӣ ва ҳизби коммунист даъват мекарданд, ҳоло ба сурати умум бар сари арзишҳои миллӣ, хидматҳои раҳбари давлат Эмомалӣ Раҳмон дар рушди кишвар таъкид мешавад. Дар ҳоле, ки давлатҳои рушдкардаи дунё пеш аз таблиғи ҳадафе таъсири эҳтимолии он бар зеҳни мардумро борҳо таҳлил мекунанд, мубаллиғони сиёсати ҳукумат дар Тоҷикистон дар ҳамон ҷодаи ошнову похӯрдаи таблиғоти шӯравӣ гом мебардоранд.

Дар даҳ соли ахир на танҳо ибораҳои аз ёдрафтаи замони шӯравӣ эҳё шуданд, балки тарзи баёни наттоқон дар телевизион низ ба шеваи шӯравӣ баргашт. Намунаи рӯшани ин гуфтаро дар эҳёи ибораи маъруфи замони Шӯравӣ “сиёсати хирадмандона” метавон мушоҳида кард. Ин ибора ба раиси ҷумҳур иртибот дорад ва маъмулан қабл аз зикри дастовардҳои ҳукумати ӯ ба кор бурда мешавад. Наттоқони телевизиону радио ва мақомдорон ҳангоми талаффузи ин ибора бояд он қадар патриот ва самимӣ бошанд, ки касе ба ғайриовоқеӣ будани ин мафҳум шубҳа накунад.

Агарчӣ ҳадафи мубаллиғони сиёсати давлат аз эҳёи таъбирҳои кӯҳна афзун кардани садоқати шаҳрвандон ба ҳукумат аст, вале ба гуфтаи Нуралӣ Давлат, коршиноси тоҷик, солҳои ахир ин таблиғот комилан натоиҷи баръаксро ба бор овардааст: «Дастгоҳҳи таблиғотии раиси ҷумҳурӣ хидмати хирсона мекунанд, чун ҷаҳон дигар шудааст, андеша ва мардум дигар шудааст. Ин методҳои хоси асри 20, замони диктаторҳо буд. Ман фикр мекунам, ки ба ин шиорҳо, ки овехта мешавад, диққати камтар дода мешавад. Чун дар онҳо ягон гапи нестандарҷаҳон нест, ки ҳатман бояд хонда ва ё азёд карда шавад. Аз ҷониби дигар ваъдаҳои зиёд, ки се сол пас, панҷ сол пас, даҳ сол пас хуб мешавад, дигар таъсир надорад. Бо шиорҳо дигар мардумро ҷазб карда намешавад.»

Бахши фаъоли ҷомеъа, махсусан ҷавонони тоҷик аз кӯҳнагароии ҳукумат нороҳат мешаванд. Зеро бо гузашти 20 соли замони истиқлолият, мақомот ҳанӯз ҳам онҳоро бо шиорҳои шӯравии собиқ гӯл зада, дигаргуниҳои зеҳни шаҳрвандонро ба эътибор намегиранд. Як нафар аз ҷавонони сокини Душанбе мегӯяд, ҳоло наметавон бо усулҳои пешинаи шиорсозиву даъватҳои номувофиқ ба зиндагии мардум, ҷомеаро ба худ мойил кард: «Шиорҳое, ки мо имрӯз дорем аз зиндагии мо дур аст. Шиор бояд таҳрикдиҳанда бошад. Аммо он шиорҳое, ки имрӯз садо медиҳанд, ҳамчун чатр ҳастанд, ки мехоҳанд зери сояи он қарор гиранд.»

Бархе аз андешмандон бо ишора ба мушкилоти фаровони зиндагӣ ва якнавохтиву якрангии ҷомеа мӯътақиданд, ки инҷо кадом «сиёсати хирадмандона» вуҷуд надорад ва онҳое, ки ин ибораро ба кор ва амали Эмомалӣ Раҳмон нисбат медиҳанд, холису беғараз нестанд.

Барзуи Абдураззоқ, ҳунарманди соҳибандешаи тоҷик мегӯяд, ин сифатсозӣ ва тавсифҳо ба раиси ҷумҳурӣ аз сӯи нафароне сурат мегирад, ки асосан соҳибмансаб ва соҳибвазифаанд ва онҳо туфайли ҳамин «сиёсати хирдамандона» ба мақомҳо даст ёфта, ҳоло танҳо ба андӯхтани сарват машғуланд. Ин афрод ба хотири ҳифзи шароити худ, раиси ҷумҳуриро ҳамин гуна тавсифу таъриф мекунанд, ки воқеияти зиндагиро ифода намекунад:

«Шумо таваҷҷӯҳ кунед ба он тоблуҳои калони таблиғӣ, ки дар хиёбон, дар назди бемористон ва ё ягон бинои муассиси дигаре насб шудааст. Дар онҳо чизҳоеро мебинед, ки тақрибан сафсатта аст. Масалан навишта шудааст «муқаддасоти миллӣ». Ва дар ин тоблуҳои бузург дар ҷойи аввал тасвири раиси ҷумҳур ва баъдан Қонуни асосӣ аст. Онҳое, ки имрӯз дар мудирияти кишвар мақом доранд, раиси ҷумҳурро болотар ва ҳатто берун аз қонун гузоштаанд. Ва онҳое ҳам, ки ҳамарӯза аз тариқи телевизиону радио дар бораи сиёсати хирадмандона гап мезананд, дар ин муддати сиёсати хирадмандона, зиндагии хело хубро соҳиб шудаанд.»

Аммо Музаффар Олимов, раҳбари маркази таҳлилии «Шарқ» бар ин андеша аст, ки аз сӯи дастгоҳи таблиғии ҳукумат истифода кардани шиору овезаҳои таблиғӣ ҳадафмандона сурат мегирад. Оқои Олимов афзуд, дар ҳоле, ки дар баробари ин шиорҳо кадом шиорҳои алтернативӣ вуҷуд надорад, ба афкор ва зеҳни мардум таъсири худро хоҳад гузошт:

«Ҳар нафаре, ки ҳар элитаи сиёсие, ки сари қудрат аст, бо мақсади нигоҳ доштани худ дар сари қудрат ва таблиғи идеологияи худ аз ин корҳо истифода мебард. Ва ин чизи табиӣ аст. Албатта ҳаррӯз, ки чашматон ба ин шиору овезаҳо меафтад, новобаста аз синну сол дар зеҳнатон мемонад. Шумо хоҳед нахоҳед дар рӯҳия ва психологияи одам, ки асари худро мемонад, таъсир хоҳад кард. Мардум ба он бовар мекунад. Агар ягон овезаи алтернативӣ набошад, ки масалан зидди вай бошад ва онро (шиорро) зери танқид гирад, ба он чизе, ки овехта мешавад, мардум ба он таваҷҷӯҳ мекунад.»

Ҳамон тавр, ки мубаллиғони сохти Шӯравӣ мафҳуми ватанро бо ҳизби коммунист тавъам карда буданд, таблиғгарони сиёсати раисҷумҳур дар Тоҷикистон низ дар байни Ватан, Миллат ва раисҷумҳур фарқи зиёд намегузоранд.

Аммо таҳлилгарон мегӯянд, тавъам донистани шахси раисиҷумҳур бо мафҳумҳои Ватан ва Миллат эҳсоси ватанпарастиро дар замири шаҳрвандон коҳиш медиҳад. Онҳо мегӯянд, раиси ҷумҳур нафарест, ки бо ҳадафи хизмат ба халқу ватан, барои як даври муайян раҳбар интихоб мешавад, табиист ки ҷонибдору мухолиф дорад ва пайванд додани ин арзишҳо ба раҳбар қиммати онҳоро поён мебарад.

Абдуқаюми Қаюмзод

Источник:

[b]Мақомоти Тоҷикистон дар баробари матолиби интиқодӣ дар матбуот ҳассосияти аз ҳад беш нишон дода, дар бисёр маврид сардабиронро ба чопи раддия маҷбур мекунанд.[/b]

Ин вазъ хабарнигоронро нигарон кардааст ва онҳо умед доранд, ки қабули қонуни нави матбуот баҳси онҳоро бо даъвогарон сабуктар хоҳад кард. Раддия дар қонуни нави матбуоти Тоҷикистон банди махсусро дар бар гирифта, ба шаҳрванд ҳақ додааст, ки дар сурати бардурӯғ будани далелҳои мақола раддия бинависад. Матбуот низ муваззаф шудааст, ки ин ҷавобияи даъвогарро дар чаҳорчӯби қонун ба табъ расонад.

Мирзонабии Холиқзод

Источник: http://www.taj.nansmit.tj/analysis/?id=166

[b]Мақомоти Тоҷикистон дар баробари матолиби интиқодӣ дар матбуот ҳассосияти аз ҳад беш нишон дода, дар бисёр маврид сардабиронро ба чопи раддия маҷбур мекунанд.[/b]

Ин вазъ хабарнигоронро нигарон кардааст ва онҳо умед доранд, ки қабули қонуни нави матбуот баҳси онҳоро бо даъвогарон сабуктар хоҳад кард. Раддия дар қонуни нави матбуоти Тоҷикистон банди махсусро дар бар гирифта, ба шаҳрванд ҳақ додааст, ки дар сурати бардурӯғ будани далелҳои мақола раддия бинависад. Матбуот низ муваззаф шудааст, ки ин ҷавобияи даъвогарро дар чаҳорчӯби қонун ба табъ расонад.

Фазлиддин Асозода, журналисти тоҷик, мегӯяд, вақте дар бораи санҷишу имтиҳонҳои донишҷӯён дар донишгоҳҳои Тоҷикистон ва доир ба масъалаи пулситонии баъзе устодон мақола навишт, дафъатан аз тарафи яке аз муаллимони Донишгоҳи славянии Тоҷикистону Русия раддия навишта шуда, ин баҳс то ба Шӯрои васоити ахбори умум кашонида шуд.

Раиси Иттиҳодияи журналистони Тоҷикистон Акбаралӣ Сатторов мегӯяд, масъалаи раддия ва чопи он дар нашрияҳо ба як масъалаи ҷиддии расонаҳо табдил шудааст. Аммо ба назари ҷаноби Сатторов, нашри посух ё раддияи вазорату дигар ниҳодҳо беҳтар аз баҳсҳои додгоҳӣ аст, ки камари матбуоти мустақилро мешиканад.

«Мо ин таҷрибаро дорем, ки пас аз чопи як мақола дар «Вечерний Душанбе» идорае, ки мавриди баррасӣ қарор гирифта буд, дар раддияи худ ба ҷойи бо далелу факт рад кардани маълумоти мақола, бештар бо забони таҳқиру тавҳин худро сафед мекард. Мо аз чопи ин раддия худдорӣ кардем»,-афзуд раиси Иттиҳодияи журналистони Тоҷикистон.

Чопи раддия барои нашрияҳо аз он ҷиҳат нохушоянд аст, ки обрӯву эътимоди онҳоро дар назари хонандаҳо коста мегардонад ва дар баъзе маврид онҳоро ҳамчун дуруғгӯ ҷилва медиҳад. Акбаралӣ Сатторов мегӯяд, мақола бояд ба таври ҳирфаӣ навишта шавад, ки ҷое барои рад намудани факту далел ва маълумоти мақола боқӣ намонад.Бо ин ҳол, нашри маҷбурии раддияҳо дар ҳоле авҷ гирифтааст, ки матбуот дар танқиди амалкардҳои ҳукумат озодтар шуда ва саҳифаҳои нашрияҳо низ бо сарлавҳаҳои моҷаробарангез хушхарид шудаанд. Раисиҷумҳури Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон бо як қарор дар соли 2009 мақомоти давлатиро муваззаф кард, ки ба мавод ё мақолаҳои танқидӣ вокуниш нишон диҳанд.

Сардабири ҳафтаномаи «Фараж» Хуршеди Атовулло мегӯяд, пас аз ин амри раисиҷумҳур нашри раддияҳо бештар шуд: «Бар асоси қонуни ҷории матбуот онҳо мехоҳанд, ки матни раддия бидуни таҳрир чоп шавад. Ҳоло ҳамин вазъ дар масъалаи раддияву посух ба он аксари сардабирони ҳафтаномаҳоро ба ташвиш овардааст.»

Аммо бархе аз намояндагони идораҳои давлатӣ мегӯянд, раддияро ба хотири худсафедкунӣ чоп намекунанд, балки мехоҳанд паҳлуҳои торик ва далелу маълумоти нодуруст рӯшан карда шавад. Баҳром Қурбонов, намояндаи Вазорати обу обёрии Тоҷикистон, ки чандин маротиба ба хотири рӯшан кардани баъзе масъалаҳо дар навиштаҳои рӯзноманигорон ҷавобия навиштааст, мегӯяд: «Бисёр вақт ҳамин ҳолатҳо мешавад, вале на барои худсафедкунӣ . Мо бо мутахассисон ҳамаҷониба факту далелҳоро дақиқ намуда, ба редаксия пешниҳод мекунем.»

Сардабирони нашрияҳо мегӯянд, чопи маҷбурии раддияҳо аз як тараф хонандаро саргум месозад, аз тарафи дигар ҷонибҳо, яъне хабарнигору даъвогарро ба як баҳси дигар ворид мекунад. Ҳуқуқшиноси умури матубот Иноят Иноятов пешниҳод мекунад, ки дар Қонуни нави матбуот чаҳор банди моддаи 19 комилан бознигарӣ шавад. Вай гуфт, «таҷрубаи баҳсҳо нишон медиҳад, ки дар бораи як нафар вақте мақола навишта мешавад, нафари дигар бо таҳқиру тавҳин ҷавоб менависад ва қонуни мазкур мегӯяд, ин раддия бетаҳрир чоп шавад. Барои ҳамин, дар матни нав бояд рӯшан кард, ки идораи рӯзнома чиро ва чигуна бояд нашр кунад.»

Ҳоло тарҳи нави қонуни матбуоти Тоҷикистон дар баррасии гурӯҳи кории иборат аз намояндагони порлумон, ҳукумати кишвар ва журналистон қарор дорад ва гуфта мешавад, ки созиш бар сари ин мавзуъ ба осонӣ даст нахоҳад дод.

Мирзонабии Холиқзод

Источник: http://www.ozodi.org/content/article/24493873.html

[b]Интизор меравад дар остонаи таҷлил аз Рӯзи матбуот, мулоқоти Эмомалӣ Раҳмон бо хабарнигорон баргузор шавад.[/b]

Қабл аз ин, анҷуманҳои хабарнигорӣ ва кумитаи таҷлил аз садсолагии «Бухорои шариф» раиси ҷумҳурро барои ширкат дар ҷашни садсолагии нахустин рӯзномаи тоҷикӣ дар рӯзи 11-уми март даъват карда буданд. Ҳоло ниҳодҳои масъул ва дастгоҳи раёсати ҷумҳурӣ ва кумитаи баргузории ҷашни «Бухорои шариф» саргарми таҳияи барнома ва муқаддимасозии дидор ва мулоқоти раиси ҷумҳур бо хабарнигорон ҳастанд.

Сайфуло Қодиров, аз масъулони баргузории ҷашни матбуот ва «Бухорои шариф» дар вазорати фарҳанг аз ироаи ҳар гуна иттилоъ роҷеъ ба ширкати раиси ҷумҳур ва барномаи ҳузури ӯ дар ин ҷашн худдорӣ кард, аммо гуфт, вазорат саргарми омодасозии маҷлиси бошукӯҳ ва консерти идома ба ифтихори ҷашни матбуот аст.

Гуфта мешавад, нишасти хабарнигорон бо ширкати раиси ҷумҳур қарор аст, рӯзи 10-уми март, як рӯз қабл аз баргузори ҷашни матбуот ва садсолагии «Бухорои шариф» доир шавад. Дар ҳоли ҳозир дубора хабарнигорон ва масъулини расонаҳо барои ширкат дар ин мулоқот сабти ном мешаванд. Вале суоли матраҳ аст ин аст, ки оё ба ин мулоқот танҳо хабарнигорони дохилӣ даъват хоҳад шуд ва ё соири журналистон? Ва ин мулоқот ошкору муфид ва ё мисли мулоқот бо зиёиён хоҳад буд? Ва билохира чиро метавон аз ин мулоқот интизор дошт? Оё метавон интизори тағйири сиёсат ва бархӯрди давлат дар муносибат бо расонаҳо буд?

Мулоқоти раиси ҷумҳури Тоҷикистон бо қишрҳои дигар, аз ҷумла бо тоҷирону соҳибкорону ҳунармандону кӯҳкорон расм шудааст, аммо ин барои дуввум аст, ки ӯ бо маҳофили рӯзноманигорӣ мехоҳад мулоқот кунад. Таҳлилгарон мегӯянд, эҳтиром гузоштан ба таърих ба далели таҷлил аз ҷашни «Бухорои шариф» аз як сӯ, ва аз сӯи дигар дарки як воқеияти мусаллами дунёи имрӯз, ки режимҳои худкома дар муқобили мавҷи эътирозҳо нотавон маълум мешаванд, раиси ҷумҳури Тоҷикистонро ба чунин тасмиме барои мулоқот бо ҷомеаи журналистӣ водор кардааст.

Ҳикматулло Сайфуллозода, сардабири нашрияи «Наҷот» мегӯяд, бовар дорад, ки ба ин далел мулоқоти мазкур ошкоро ва созанда воқеъ хоҳад шуд. Зеро танҳо қишре, ки дар ҷомеаи Тоҷикистон бо назари интиқодӣ боқӣ мондааст ва ҳарфе барои гуфтан дорад, ин хабарнигорон ҳастанд. Ӯ мегӯяд: «Ин мулоқот мисли мулоқот бо соҳибкорону тоҷирону варзишгарон ва ё ба ном зиёиён нест. Ба ҳар ҳол хабарнигорон як қишре ҳастанд, ки афкори умумӣ ба миён меоранд, ҳарфҳои ҷомеаро мегӯянд. Пас ман умед ва бовар дорам, ки мулоқот озод, шаффоф доир хоҳад шуд. Ва имкони матраҳ кардани масоили доғ вуҷуд хоҳад дошт.»

Аммо Хилватшоҳи Маҳмуд, сардабири хабаргузории «Озодагон» мегӯяд, агар ин мулоқот протоколӣ ва таваҷҷӯҳ дар он ба масъулини расонаҳо ва матбуот бошад, онҳо ҷуръати гуфтани мушкили ҷомеъа ва расонаҳоро дар мулоқоти рӯбарӯ надоранд. Ва ин мулоқот низ шабеҳи мулоқот бо зиёиён анҷом хоҳад шуд.

Ӯ мегӯяд: «Хабарнигорони мустақил ҳарфе барои гуфтан ва матраҳ кардан доранд, аммо агар мулоқот протоколӣ ва номнависшуда бошад, мисли мулоқот бо зиёиёнамон анҷом хоҳад шуд. Зеро масъулини расонаҳо ҷуръати гуфтани масъалаҳоро дар рӯбарӯи раҳбари давлат надоранд.»

Аммо бархе дигар аз таҳлилагарон мегӯянд, ки сарфи назар аз он, ки ин мулоқот ошкору шаффоф хоҳад буд ё не ва кадом масоили дар он матраҳ мешавад, паёмади хубу дурусте барои расонаҳо нахоҳад дошт. Ва бархӯрди давлат бо расонаҳоро тағйир нахоҳад дод.

Зафар Абдуллоев, таҳлилгари умури расонаҳо мегӯяд: «Ман чизи зиёдеро аз ин мулоқот интизор надорам. То ҷое ман огоҳ ҳастам, созмонҳо ва анҷуманҳои хабарнигорӣ мехоҳанд имтиёзталабӣ кунанд ва хостори лағви бархе молиёт шаванд. Аммо ман фикр мекунам, ки ин масъалаи муҳиме барои матбуоти тоҷик нест. Ба ҷои ин беҳтар мебуд, ки масъалаи ислоҳоти банди 135 ва 136 қонуни ҷиноиро матраҳ мекарданд, то хабарнигорон метавонистанд, бо ҷуръати бештар ва бидуни тарс аз таъқиби ҷиноӣ, фаъолият менамуданд. Аммо то ҷое ман медонам, матраҳ кардани ин масъала дар назар нест.»

Ҷаноби Абдуллоев ҳамчунин афзуд, дар мулоқоти се соли пеши хабарнигорон бо раиси ҷумҳур, масоили зиёде матраҳ шуд, аммо яке аз онҳо ҳам амалӣ нагашт. Аз ҷумла, масъалаи таъсиси Бунёди кӯмак ба матбуоти миллӣ пеш гузошта шуд, ки ҳадаф аз он озодсозии матбуот аз сармоягузорони хориҷӣ буд, аммо ин кор амалӣ нашуд.

Масъалаи коҳиши расонаҳои беш аз ҳадди давлатӣ, шабакаҳои зиёди беасари радиоӣ ва телевизонӣ ва ба ҷои он таъсиси як шабаки қавии ҷамъиятӣ, ки ҳаводиси минтақаро пӯшиш бидиҳад, матраҳ шуд, аммо то кунун таваҷҷуҳе ба он нашудааст. Ва ин навбат низ ба қавли оқои Абдуллоев, далеле барои хушбинӣ, ки баъди ширкати раиси ҷумҳур дар ин мулоқот масоили зиёде ҳал ва бархӯрди давлат бо расонаҳо баъди он тағйир хоҳад хӯрд, вуҷуд надорад.

Раҳматкарими Давлат, радио Озоди

Источник: